فقر و فرار جوانان؛ پیامد اقتصاد کمکی به افغانستان
۱۳۹۵ دی ۳۰, پنجشنبه
در سال۲۰۰۱ همزمان با حضور نیروهای ائتلاف بین‌المللی، صدها موسسه و شرکت نظامی و غیرنظامی در افغانستان به فعالیت آغاز کردند. هزاران جوان افغان در این نهادها باحقوق و معاش‌های بلند دالری صاحب کار و درآمد شدند. پولی که از معاش و درآمد آن‌ها وارد بازار می‌شد، بر اقتصاد عمومی نیز تاثیر مثبت گذاشته بود.
ولی با خروج نیروهای بین المللی در سال ۲۰۱۴ وضعیت کار در افغانستان تغییر کرد. هزاران جوان افغان مشاغل شان را از دست دادند و یافتن کار و مشغله جدید با حقوق و معاش بلند دالری، دیگر ناممکن بود.
شرف الدین که در رشته روابط بین الملل تحصیل کرده، تا سال ۲۰۱۴ با معاش بلند دالری کار کرده است: «در بخش سروی در ولایات کار می‌کردم. معاشم از ۱۲ صد دالر بالاتر بود. اما فعلا موسسات خارجی در افغانستان فعالیت ندارند. من حالا بیکار هستم و در شرایط بسیار بدی زندگی می‌کنم.» این جوان افغان حالا هیچ امیدی برای یافتن کار مناسب با معاش کافی ندارد. او می‌گوید برای یافتن کار، بارها به ادارات دولتی مراجعه کرده، ولی تلاش‌هایش نتیجه‌ای نداده است.
با خروج نیروهای بین المللی از افغانستان، کمک‌های جهانی به این کشور نیز کاهش یافت. بسیاری جوانان که نسبت به آینده ناامید بودند، کشورشان را به مقصد رسیدن به کشورهای اروپایی ترک کردند.
شرف الدین نیز می‌گوید در صورتی که نتواند کار درستی پیدا کند، مجبور است کشورش را ترک نماید و برای یافتن زندگی و درآمد بهتر، راه مهاجرت را در پیش گیرد: «فعلا بیکار هستم و در شرایط بسیار بدی زندگی می‌کنم. حالا هیچ درآمدی ندارم و پولی که قبلا کار می‌کردم رو به اتمام است.»
آگاهان عرصه اقتصاد به این باورند که اقتصاد افغانستان از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴ بر کمک‌های بین المللی استوار بود. به همین دلیل با کاهش کمک‌های جهانی، افغانستان دچار بحران اقتصادی شد و نتوانست با استفاده از منابع داخلی، زمینه کار را برای جوانان فراهم نماید.
بیکاری و کاهش درآمدهای جوانان، بر وضعیت عمومی اقتصادی نیز تاثیر گذاشته است. در سال ۲۰۱۴ تعداد زیادی از تجارت‌های کوچک که به صورت مستقیم و غیرمستیم به فعالیت موسسات و شرکت‌های خارجی وابسته بودند، مسدود شدند و نیروی کار آن‌ها به جمع بیکاران پیوست. از سوی دیگر کاهش درآمدها، بر قدرت خرید مردم تاثیر منفی داشت کرد به همین دلیل سرمایه داران کوچک خساراتی را متحمل شدند و به کار و فعالیت شان پایان دادند.
برسر دو راهی
بعضی از جوانانی که با حقوق و معاشات خوب دالری کار می‌کردند و حالا بیکار شده‌اند، برسر دوراهی قرار دارند. در سال ۲۰۱۴ زمینه‌ای فراهم شد تا جوانان راه اروپا را در پیش گیرند. در آن زمان کشورهای اروپایی ظرفیت پذیرش پناهجو را داشتند؛ اما پس از آن که کشورهای اروپایی با بحران مهاجرت روبرو شدند و دروازه‌های شان را برروی پناهجویان بستند، امیدی برای رفتن به اروپا نیز وجود ندارد.
احمد جاوید که چندین سال تجربه کار در «یو ان هبیتات» یکی از نهادهای مربوط به سازمان ملل متحد را دارد، حالا بیکار است. او می‌گوید در بین دوراهی قرار دارد؛ زیرا از یک‌سو در افغانستان کار نیست و از سوی دیگر راه مهاجرت نیز پرخطر و ناممکن شده است: «پس از شروع کار حکومت وحدت ملی بخش بزرگی از جوانان راهی اروپا شدند. این مسافرت‌ها پیامدهای خوبی هم نداشت. ما شاهد غرق شدن بسیاری جوانان در مسیر اروپا بودیم. از سوی دیگر افزایش ناامنی‌ها و بحران اقتصادی وضعیت را بدتر ساخت.»
تلاش حکومت
رهبران حکومت وحدت ملی در هنگام کمپاین‌های انتخاباتی وعده‌های زیادی در بخش کاریابی به مردم افغانستان دادند؛ اما این وعده‌ها عملی نشدند. وزارت کار و امور اجتماعی می‌گوید دولت تلاش دارد تا زمینه جذب جوانان تحصیل کرده را در نهادهای دولتی و سکتور خصوصی فراهم نماید.
عبدالفتاح عشرت احمدزی سخنگوی وزارت کار و امور اجتماعی می‌گوید تلاش‌ها جریان دارد تا زمینه کار به صورت قانونی در کشورهای اروپایی و عربی برای کارگران افغان فراهم شود: «صحبت‌های ما با بعضی از کشورها جریان دارد. خوشبختانه طرحی را که ما برای اعزام کارگران آماده کرده بودیم، نهایی شده است.»
آقای احمدزی افزود که قرار است پس از این معاش کارمندان دولتی نیز براساس توانایی‌های افراد بلند برده شود. در حال حاضر تنها تعداد آن عده از کارمندان دولتی معاش بلندتر می‌گیرند که دارای مهارت‌های بهتر کار هستند.
حسین سیرت کابل