سی سال بعد از رهایی گروگانهای امریکایی در ایران

این 52 گروگان امریکایی به تاریخ بیستم جنوری سال 1081 بعد از گفتگوهایی میان دو کشور آزاد شدند. به این ترتیب بعد از انقلاب ایران در آغاز سال 1979، دو کشور دوست و همپیمان، به دو دشمن آشتیناپذیر تبدیل شدند.

قضیه در چهارم نوامبر سال 1979 آغاز شد: در ساعات آخر قبل از ظهر، حدود 400 دانشجوی ایرانی به ساختمان سفارت ایالات متحده امریکا در تهران هجوم آوردند و 66 شهروند امریکایی را گروگان گرفتند. این شهروندان به عنوان دیپلومات یا کارمندان سفارت در آنجا مشغول کار بودند.

دانشجویان گروگانگیر خواستار تسلیمی شاه مخلوع ایران به وسیله ایالات متحده امریکا بودند که در زمان انقلاب از کشور فرار کرده بود.

خمینی، رهبر انقلاب اسلامی ایران با حمایت از دانشجویان گفته بود: «حالا که منزوی هستیم، جوانهای ما ایستاده اند و سفارت امریکا را گرفته اند و پنجاه و چند نفر جاسوسها را گرفته اند و نگهداشته اند، و البته انسانی هم با آنها رفتار کرده اند».

یک زن جوان به نام معصومه ابتکار به عنوان سخنگوی دانشجویان گروگانگیر در صحنه ظاهر شد. او در ایالات متحده امریکا بزرگ شده بود و حتا بعدها مقام معاونت محمد خاتمی، رییس جمهور پیشین ایران را نیز به دست آورد. خانم ابتکار اصرار داشت که اشغال سفارت از روی انگیزه های تعصب دینی صورت نگرفته است: «بسیاری از این جوانان تحت رژیم شاه آموزش یافته و بزرگ شده بودند. با یک نظام تربیتی بسیار غربی یا نظام تربیتی با جهتگیری غربی. پس آنها به مثابه متعصبین مذهبی آموزش ندیده بودند. نه».

خانم ابتکار گفته بود اشغال سفارت را باید در شرایط تاریخی در نظر گرفت. انقلاب تازه پایان یافته و کشور هنوز آرام نگرفته بود و کس ظاهراً حاضر نبود تا به پیروزی باور کند. او گفته بود: «دانشجویان این احساس را داشتند که انقلاب بار دیگر تحت تهدید متداوم خارجی قرار دارد و ممکن است تاریخ تکرار شود».

یک نمونه هشدار دهنده در این رابطه مداخله امریکا در سال 1953 علیه محمد مصدق، نخست وزیر منتخب پارلمان آن کشور بود که به وسیله یک کودتا سقوط داده شد تا شاه را برسر قدرت بیاورند، او را تقویت کنند و تابع واشنگتن بسازند، تا این که شاه در سال 1979 سقوط کرد.

اکنون که سی سال از آن زمان میگذرد، روابط ایالات متحده امریکا و ایران همچنان پرتنش است.

فیلیپ پیتر/ احمد حسین مبلغ

ویراستار: عارف فرهمند