دیدبان شفافیت: قدرتمندان بیشتر از بودجه ملی مستفید می‌شوند
۱۳۹۷ دی ۲, یکشنبه
مسوده بودجه ملی افغانستان همه‌ساله از سوی وزارت مالیه ترتیب و برای تصویب به پارلمان فرستاده می‌شود. در بیشتر موارد مسوده بودجه به دلایلی چون نامتوازن بودن و عدم توجه به ولایات انکشاف نیافته، از سوی پارلمان رد می‌شود و پس از وارد شدن اصلاحات لازم، پارلمان بودجه را تصویب می‌کند.
حکومت افغانستان می‌گوید چون بودجه از سوی پارلمان تصویب می‌شود، نظر تمام نمایندگان مردم در آن دخیل است. اما نهاد دیده بان شفافیت تحقیقی را در مورد بودجه ملی انجام داده که نشان می‌دهد بیشتر از همه افراد قدرتمند در داخل و بیرون از حکومت از بودجه مستفید می‌شوند.
سید اکرام افضلی رئیس اجرایی دیدبان شفافیت روز یک شنبه هنگام نشر این گزارش گفت: «به دلیل فساد، عدم اشتراک مردم و نفوذ سیاسی در پروسه بودجه، مصرف بلند بودجه انکشافی موثریت لازم را در کاهش فقر و رشد اقتصادی نداشته است.» آقای افضلی افزود: «حکومت دست باز دارد و هرگونه که بخواهد میتواند بودجه را تغییر دهد و حسابدهی درست وجود ندارد.»
تحقیق نشان داده است که در سال ۱۳۹۷ از مجموع ۱۳۲ میلیارد افغانی، ۱۲۴ میلیارد آن که ۹۱ درصد کل بودجه را نشان می‌دهد، مصرف شده است.
کاهش کمک‌های بین المللی
مسوولان دیده بان شفافیت گفتند که احتمالا کمک‌های اقتصادی و انکشافی کشورهای کمک کننده به افغانستان در سال‌های پیشرو کاهش خواهد یافت بنابراین حکومت افغانستان باید آمادگی لازم و کافی برای پر کردن خلای مالی داشته باشد.
این نهاد از افزایش عواید حکومت استقبال کرد و خواهان اصلاحات و شفافیت بیشتر در روند جمع آوری عواید شد. در این تحقیق آمده است که وضع مالیات جدید مانند مالیات بر ارزش اضافی، افزایش مالیات نفت، معافیت‌های جرایم مالیاتی، و فیس مکالمات تلفنی و بالاخره کاهش ارزش پول افغانی دلایل اساسی افزایش عواید است.
ناصر تیموری، مسوول دادخواهی و ارتباطات دیدبان شفافیت در این مورد گفت: «حکومت اگر به صورت جدی با فساد در جمع آوری مالیات و عواید گمرکات مبارزه کند، عواید ملی افغانستان میتواند دو برابر شود.» او افزود: «مسوولین بلند پایه دفتر رییس جمهور به ولایات سفر می‌کنند و خارج از بودجه و پروسه تدارکاتی برای مردم وعده پروژه‌های جدید را می‌دهند.»
جای خالی مردم در بودجه سازی
براساس این تحقیق، بزرگترین مشکل بودجه ملی، مشارکت ضعیف و بی‌نتیجه مردم در تهیه این سند ملی است. چنانچه اعمال نفوذ ولسی جرگه و مشرانو جرگه، گروه های با نفوذ سیاسی و رهبری سیاسی حکومت روش‌های رسمی و مردمی انتخاب پروژه‌ها را به صورت کامل به حاشیه رانده است.
آقای تیموری گفت بجای این که مردم از بودجه ملی سود ببرند، سیاست مداران و افراد با نفوذ در داخل حکومت بیشترین نفع را از این بودجه به دست می‌آورند.
نهادهای مدافع حقوق زن نیز می‌گویند که زنان در بودجه سازی سهم ندارند و اولویت‌هایی که باید به منظور بهبود زندگی زنان در بودجه جابجا شود، در نظر گرفته نمی‌شود.
روشن سیرن، عضو گروه دادخواهی بودجه ملی گفت که حکومت افغانستان نظریات و خواست های زنان را به صورت موثر در بودجه مدنظر نگرفته است. او افزود بودجه کافی برای پلان عمل ۱۳۲۵ مدنظر گرفته نشده در حالی که بودجه ملی باید به اساس نیازمندی جنسیتی ترتیب شود.
از سوی دیگر شیلا قیومی، هماهنگ کننده برنامه های نهاد صلح و برابری، در این کنفرانس گفت که حکومت تلاش هایی را برای دخیل ساختن زنان در بودجه ملی انجام داده، اما این اقدامات هنوز در عمل پیاده نشده است.
علی دوست شهاب، عضو گروه دادخواهی بودجه ملی گفت که افزایش بودجه انکشافی بدون مطالعه دقیق اقتصادی و براساس خواست‌های سیاسی، به کاهش فقر و رشد اقتصادی کمک نمی‌کند.
براساس این تحقیق، بودجه ملی طوری تصویب می‌شود که بیشتر تقاضاهای افراد سیاسی را در جریان سال تامین کند. تعداد قابل ملاحظه ای از پروژه ها و برنامه های انکشافی معروض به مداخله سیاسی و قابلیت جابجایی از یک ولایت به ولایت دیگر و از یک اداره به اداره دیگر را دارند.
ح. همراز