تروريزم سرمايه ي استراتژيک براي پاکستان است

عمر شريفي، تحليلگر مسايل افغانستان و پاکستان مي گويد با آن که شرکت مسوولين امنيتي دو کشور در نشست انقره، اين نشست را از دو نشست قبلي متمايز مي سازد، اما اميد نمي رود که اين نشست باعث بهبود وضعيت افغانستان در کوتاه مدت شود. به باور وي، مسوولان پاکستاني که در نشست انقره شرکت کرده بودند، روي حلقه هايي در ارتش و سازمان استخباراتي پاکستان که از طالبان و القاعده حمايت مي نمايند، تاثيرگذار نيستند.

در اين اواخر، گزارش هايي در مورد حمايت حلقاتي در سازمان استخبارات و ارتش پاکستان از تندروان به نشر رسيده است. پيش از اين نيز، بسياري تحليلگران افغان از دست داشتن حلقه هايي در سازمان استخبارات پاکستان در تمويل و تجهيز تروريزم صحبت کرده بودند.

احمد سعيدي، تحليلگر مسايل منطقه که مدتي را در پاکستان به حيث ديپلومات ايفاي وظيفه نموده است، به اين باور است که تا زماني که سازمان اطلاعات پاکستان وادار نشود که از حمايت از تروريزم دست بردارد، نمي شود به وضعيت خوش بين بود. اما وي مي گويد آصف علي زرداري صلاحيت و صلابت اين را ندارد که آي اس آي و ارتش پاکستان را کنترول و وادار نمايد تا در مبارزه با تروريزم جديت به خرج دهند.

از سوي ديگر، احمد سعيدي تنها تلاش رييس جمهوران افغانستان و پاکستان براي حل معضل افغانستان را کارآمد نمي داند: "اگر فرض مي کنيم که حکومت افغانستان و پاکستان و قوت هاي ملکي توان اين را داشته باشند، اين جنگ، جنگ منطقه اي است، و با نشستن حامد کرزي و آصف علي زرداري با عبدالله گل حل شده نمي تواند. سه جنگ عمده، مرکزش افغانستان است. يک، مخالفت هاي روسيه با ناتو مرکز جنگ اش افغانستان است؛ مخالفت هاي پاکستان با هندوستان سر مساله ي کشمير، مرکز جنگ اش افغانستان است؛ و مخالفت هاي امريکا با ايران يا ايران با امريکا، مرکزش افغانستان است. وقتي اين سه منبعي که تشنج زا هستند، ازبين نروند، اين نشست ها تاثيري که بتواند مشکل را حل کند، وجود ندارد".

برخي تحليلگران معتقد اند که چون پاکستان کشوري داراي سلاح هسته اي است که با وجود فعاليت شورشيان در آن، در صورت بي ثبات شدن، خطر افتادن سلاح هسته اي به دست تندروان وجود دارد، بنابراين جامعه جهاني و خصوصا امريکا با اين کشور با احتياط برخورد مي نمايند و از آوردن فشارهاي لازم بر اين کشور مي هراسند. احمد سعيدي، با تاييد اين مساله، مي گويد که پاکستان يک نقطه استراتژيک براي امريکا در منطقه است. به گفته ي وي، با توجه به قدرت گيري کشورهاي منطقه مانند روسيه، چين و ايران، امريکا به پاکستان به عنوان يک متحد استراتژيک نياز دارد. از جانب ديگر، وي به اين نيز اشاره مي کند که امريکا مي خواهد پاکستان را از پيوستن به سازمان شانگهاي باز دارد. زيرا سازمان شانگهاي در حال قدرت گيري است و کشورهاي منطقه اي که داراي سلاح هسته اي نيز هستند، از اعضاي اين سازمان مي باشند و امريکا اين را تهديدي عليه منافع خود در منطقه مي داند.

اما عمر شريفي، به اين باور است که پراکندگي در درون پاکستان باعث شده است که اين کشور در مبارزه با تروريزم صادقانه عمل نکند. وي مي افزايد: "زماني که ما از پاکستان صحبت مي کنيم، ما بايد پديده يا يک عنصر مشخص داراي يک برنامه و استراتژي برخورد نمي کنيم. ما با يک بدنه ي چندين سر مواجه هستيم که هر سر آن فکر خود را دارد. و حتا همين ايده اي که مي گويند پاکستاني ها از تروريستان بين المللي آسيب مي بينند، بسياري تصميم گيرندگان پاکستاني اين را قبول نمي کنند. و فکر مي کنند که برعکس، اين مهمترين سرمايه ي استراتژيک شان است در منطقه است، و نه تنها که مضر به منافع شان نيست، بلکه منافع شان را در درازمدت تامين مي کند".

به نظر شريفي، در پاکستاني آنهايي که فکر مي کنند حمايت از تروريزم مي تواند منافع منطقه اي شان را در دراز مدت تامين کند، بيشتر اند و صداي شان نيز بلندتر است. به نظر وي، به اين لحاظ است که نمي توان به نشت رييس جمهور کرزي با زرداري در انقره زياد اميدوار بود. به باور وي، حکومت زرداري توانايي مهار تروريستان يا قطع کردن حمايت هاي برخي حلقات از آنها را ندارد.

به گفته ي عمر شريفي، پاکستان اگر با تروريستان مبارزه نمايد، با آن عده از تروريستاني مبارزه مي کند که حامي منافع اين کشور در افغانستان و هندوستان نباشند. زيرا، وي معتقد است که پاکستان افغانستان را عمق استراتژيک خود مي بيند و هستند گروه هاي تندروي که اهداف خود را در افغانستان و از طريق آن در آسياي ميانه جستجو مي نمايند. به نظر وي، پاکستان گروه هايي نظر گروه جلال الدين حقاني را هرگز از خود دور نمي کند و آن را سرمايه ي استراتژيک خود در افغانستان مي داند.

اين درحالي است که روابط افغانستان و پاکستان بر سر مساله ي مبارزه با تروريزم با فراز و نشيب هايي همراه بوده است. مسوولان افغان بارها از حمايت پاکستان از تندروان انتقاد کرده اند و مسوولان پاکستاني نيز گاهي واکنش نشان داده و مشکل افغانستان را دروني خوانده اند، اما استراتژي جديد امريکا اين دو کشور را به عنوان منطقه ي واحد در مبارزه با تروريزم در نظر گرفته است.

عارف فرهمند

ويراستار: رسول رحيم