مکاتب یکی از میدان های نبرد در مناطق جنگی

در اکثر کشورهای درگیر جنگ، در کنار مراکز و ساختمانهای دیگر، حفظ امنیت مکاتب و دانشگاه ها نیز رعایت نمی گردند. مکاتب انفجار داده می شوند و دانشگاه ها در پی شلیک مرمی و بمباران به شدت خسارت می بینند؛ اما در سالهای اخیر، حملات به این مراکز روز تا روز بیشتر گردیده است. علاوه بر این، در چنین حملاتی شاگردان مکاتب و معلمان دیگر از قربانی های تصادفی جنگ ها به شمار نمی روند؛ بلکه آنان به طور هدفمند توسط گروهای جنگی و تروریستی مورد حمله قرار می گیرند.

چندین مکتب در ننگرهار به دلیل تهدید داعش مسدود شده اند

نیروهای دولتی نیز در کشورهای درگیر جنگ، در این حادثات دست کوتاه نداشته و همچنان مکاتب و مراکز درسی را هدف می گیرند. بر اساس گزارش یک اتحادیه متشکل از شمار زیادی از سازمانها زیر عنوان «آموزش در باران حملات» از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۷ بیش از ۱۲۷۰۰ مکتب و مرکز آموزشی در مناطق جنگی مورد حمله قرار گرفتند. بنابر این گزارش، در بیش از ۷۰ کشور جهان دست کم ۲۱۰۰۰  شاگرد دختر و پسر مکاتب، و آموزگاران آنان مورد حمله قرار گرفتند و کشته یا زخمی شدند.

"بازداشت پنج مظنون حمله به مکتب پشاور در افغانستان"

امی کاپیت، عضو اتحادیه موسوم به «ائتلاف بین المللی برای حفاظت آموزش از حملات» که این گزارش را منتشر کرده، حملات بر مراکز تعلیمی را منوط به عوامل مختلف می داند. او یکی از عوامل عمده را گسترش تروریسم عنوان می کند: «گروه های تروریستی به ویژه بنا بر دلایل ایدئولوژیک سعی می کنند تا از تحصیلات و آموزش دختران جلوگیری کرده و رفتن آنان به مکتب را ممانعت کنند».

به همین دلیل نیز به گفته او گروه تروریستی "بوکوحرام" دختران یکی از مکاتب را در غرب افریقا ربودند و در افغانستان نیز گروه طالبان حملات هدفمندی را بر شاگردهای دختر و مکاتب دخترانه انجام می دهند.

کاپیت یکی دیگر از عوامل این وضعیت را در افزایش سطح آمادگی کشورهای غربی در انجام حملات هوایی می داند؛ حملاتی که به گفته او همچنان از میان غیر نظامیان قربانی می گیرند. به طور نمونه، حملات هوایی بر شهرهای یمن به طور پی در پی سبب تخریب مکاتب و مراکز تحصیلی گردیدند. کاپیت عامل سومی گسترش این وضعیت را در سرکوب خشونت آمیز اعتراضها می داند و مثال می دهد: «در کشورهایی مثل سوریه اکثر تظاهرات و اعتراضها در دانشگاه ها صورت می گیرند و به همین دلیل نیز رقم قربانیان در میان دانشجویان خیلی بلند است».

ساندی بلانچـِت، عضو سازمان حامی کودکان "یونیسف" نیز به باور است که این رویدادها، حوادث مجرد نیستند و می افزاید: «مکاتب در اکثر کشورهای به محل ترس مبدل شده اند». به گفته او، در سالهای اخیر جامعه جهانی بیشتر به این نکته واقف شده است که در مناطق درگیر جنگ نیز باید روند تعلیم و تحصیل ادامه یابد تا "نسل محروم از الفبا" خلق نشود. بلانچت تأکید می کند که با توجه به این مهم، اکنون باید برای حفاظت بهتر مکاتب تلاش صورت گیرد.

سال ۲۰۱۵ چندین سازمان به همراه حکومت های ناروی و ارجنتاین قطعنامه مشترکی را زیر عنوان «اعلامیه حفاظت از مکاتب» به منظور حفاظت و مراقبت از مکاتب در مناطق درگیر جنگهای مسلحانه، طرح  نمودند. این اعلامیه مستقل از سیاست و خطوط نظامی است.

کشورهایی که این قطعنامه را به امضاء رسانیدند، طور مثال همه تعهد نمودند که احتیاط را در برابر مکاتب و مراکز تحصیلی رعایت می کنند. مثلاً در شرق اوکرایین قشله نظامی را برای استفاده به منظور دیگری تغییر دادند.

مکتب تحت اداره ملل متحد هدف بمباران اسرائیل قرار گرفت

تا اکنون ۷۵ کشور این طرح را امضاء کرده اند و آلمان در پایان ماه سال روان میلادی به جمع این کشورها پیوست. باربِل کوفلر، مأمور ویژه حقوق بشر حکومت فدرال آلمان در این مورد گفت: «حفاظت بیشتر از مکاتب به مفهوم حفاظت بیشتر از کودکان می باشد».

او در ادامه افزود: «وقتی به دلیل جنگهای مسلحانه کودکان از مکتب محروم بمانند، به این مفهوم است که یک نسل کامل ضرر می بیند و به این ترتیب پیامدهای جنگها خیلی دیر دوام می کنند».

نویسنده های این گزارش تقاضا دارند که کشورهای ناقض این اعلامیه باید مجازات گردند. با آنهم، با توجه به این که نقش نیروهای نظامی حکومت ها در شمار زیادی از جنگهای مسلحانه تعریف نشده است، رقم تلفات شاگردان مکاتب و آموزگاران در مناطق جنگی به شمول مناطق کازای در جمهوریت دموکراتیک کانگو، نواحی درگیر جنگ با گروه بوکوحرام در نایجریا، مناطق جنگی میان نیروهای حکومت یمن با حوثی ها، و نیز مناطق تحت حملات طالبان و گروه های تروریستی در افغانستان، کاهش نخواهند یافت.

دویچه وله / ن. ف.