برای نخستین بار یک زن مسلمان عضو شورای اخلاقی آلمان شد

در اولین جمله در صفحه اینترنتی شورای اخلاقی آلمان آمده است که این شورا «به مسایل بزرگ زندگی می پردازد». این مسایل با توجه به پاندمی کرونا همه روزه بیشتر می شوند. این کمیته آخرین بار در ماه اپریل در زمینه همبستگی و مسئولیت رهیافتی را توصیه کرده بود. در جامعه ای که در آن اختلافات شدیدتر، کمبود کالا ها بیشتر و زندگی پر مخاطره تر به نظر می رسد، اخلاق، یعنی اندیشه های بازتاب یافته پیرامون برخورد اخلاقی، اهمیت پیدا می کند: یک انسان چه کاری را باید انجام بدهد؟ چه رهنمودی وجود دارد؟

در وضعیت کنونی، پس از سال های زیادی، به «قطب نمای اخلاقی» ضرورت مبرمی وجود دارد.

پارلمان فدرال در ماه اپریل ۲۴ عضو جدید را برای شورای اخلاقی برگزید. دو عضو دیگر که از جانب حزب بدیل برای آلمان پیشنهاد شده بودند، مورد تأیید پارلمان قرار نگرفتند و به این ترتیب شورا نتوانست ۲۶ عضوی باشد. این شورا با تشکیلات جدید خود روز پنجشنبه اولین اجلاس خود را برگزار کرد.

دیدگاه های ادیان مختلف

در این کمیته ۲۴ نفری ۱۳ مرد و ۱۱ زن از عرصه های مختلفی مانند فلسفه، حقوق، طب، علوم اجتماعی و الهیات نمایندگی می کنند. از زمان تأسیس این شورای اخلاقی در سال ۲۰۰۱، همیشه یک اسقف مرد عضو آن می بود که در عرصه خاصی تخصص می داشت، اما این بار دیگر چنین نیست.

در عوض حالا پنج نماینده الهیات مسیحی، شامل سه عالم اخلاق مسیحیت، یک نماینده یهودیت و یک نماینده اسلام در این کمیته شامل اند. نمایندگان یهودیت و اسلام عبارت اند از یوزف شوستر رئیس شورای مرکزی یهودی ها و مونا تاتاری. ادیان در شورای اخلاقی هیچ زمانی تا این حد نقش نداشته است. این نشان می دهد که پارلمان و حکومت آلمان فدرال به دیدگاه ادیان در مورد مسایل اخلاقی تا چه حدی ارزش قایل می شود.

شورای اخلاقی ۱۹ سال سابقه دارد و مونا تاتاری اولین زن مسلمان است که عضویت آن را کسب کرده است. در دو دوره اخیر این شورا یک کارشناس امور اخلاقی از شهر ماینس از اسلام نمایندگی می کرد.

مونا تاتاری ۴۹ ساله در دانشگاه پادربورن، الهیات سیستماتیک اسلامی را تدریس می کند. شیوه های معاصر، رهنمود های دینی در عرصه آزادی و نقش الهیات در امور عامه شامل مضامین وی اند.

پرسش ها در مورد آینده جامعه

در وضعیتی که جامعه با خطر از هم دور شدن و بروز اختلافات مواجه است، مونا تاتاری در صحبتی با دویچه وله روی «روایت های مشترک» ادیان تأکید کرد، یعنی روایت های که جامعه را بهم پیوند می دهند و احساسات را بر می انگیزند، مثلاً در رابطه با ارزش قایل شدن به محیط زیست و انتقال ارزش ها.

تاتاری می گوید که از تحقیقات در مورد آینده آموخته است که برای پیشرفت یک جامعه «همان روایتی بسیار پر اهمیت است که به آینده پیوند دارد، روایتی که در آن پرسش های مانند به کجا، چرا و چطور، موضوعات مرکزی را می سازند.»

مونا تاتاری این پرسش های اساسی را به بحث های خاص اخلاقی می کشاند. او می گوید که با درنظرداشت چالش های طبی، اقتصادی، اجتماعی و اقلیمی، «نمی توان تنها امکانات تخنیکی را مطرح کرد». به قول وی برای راهنمایی و توصیه به مردم باید «همان اساسات اخلاقی درنظر گرفته شوند که نه تنها دیدگاه باز و گسترده داشته، بلکه قابلیت کمک برای حل مشکلات مشخص را نیز داشته باشد.»

مد نظر گرفتن رفاه همگانی

از همین لحاظ تاتاری خوشحال است که عضویت شورای اخلاقی را کسب کرده است. او می گوید: «برای اینکه یک روایت بتواند ثبات جامعه در آینده را تحکیم کند و در پیشرفت انسان های هرچه بیشتری نقش داشته باشد، مهم است که تا حد امکان نظریات افراد زیادی شنیده و با هم مدغم گردد.»

تاتاری همچنان می خواهد از دیدگاه الهیات اسلامی از رهیافت های حمایت کند که در آن «رفاه همگانی در نظر گرفته شده باشد و همزمان به کسانی فکر شود که در جامعه به حاشیه رانده شده اند، علاوه بر آن از گام های صلح طلبانه و رهایی بخش حمایت صورت بگیرد».

حالا قرار است نخست رئیس شورای اخلاقی برگزیده شود، پس از آن این شورا به مسایل مبرم، از جمله بحران کرونا می پردازد. اخیراً ینس شپان وزیر امور صحت آلمان فدرال از شورای اخلاقی این کشور تقاضا کرد که در رابطه با یک تصدیق نامه مصونیت برای کسانی که پس از بیماری کووید ۱۹ صحت یاب شده اند، مشوره بدهد.

کریستوف شتراک / ص.ا، ع.ف