اخوان المسلمین برای مصر دموکراسی می آورد؟

اسامه دره 10 سال عضو حزب اخوان المسلمین مصر بود. بعداً او همکاری اش را با این حزب قطع کرد. در زمانی که به لیسه می رفت، دوستی داشت که برایش در مورد این حزب تعریف می کرد. آن زمان فعالیت این حزب ممنوع بود و مخفی کار می کرد. اخوان المسلمین به دلیل شرایط سخت و مشکلی که در دوران حسنی مبارک حاکم بود، توانست به بسیار زودی افراد زیادی را به دور خود جمع کند. اخوان المسلمین از حزبی تبلیغ می کرد که به اصطلاح نزدیکتر به خداوند است و اسلام "واقعی" را در جامعه تطبیق می کند. اما اسامه دره به زودی با ساختارهای این سازمان که بر سلسله مراتب و قدرت استوار بودند، مشکل پیدا کرد.

او می گوید: "کار به جایی کشیده بود که یک تعداد به دست بوسی آغاز کردند. من چنین کارها را اصلاً جدی نمی گرفتم. به همین دلیل در اجرای وظایف به من اعتبار زیاد نداشتند. آنها نمی خواهند کسی را که فکر آزاد و مستقل داشته باشد، در جمع خود داشته باشند. باید همه تابع دستور باشند."

این یکی از دلایلی بود که اسامه به بسیار کندی توانست در این حزب جای پا پیدا کند. به گفته او تنها کسانی به مقام های رهبری نایل می آمدند که افراد وفادار و با دسپلین می بودند یا که درآمد بالایی داشتند. درآمد فرد بسیار مهم است، زیرا هر عضو تقریباً هفت درصد از معاش خود را به حیث حق العضویت می پردازد.

یاسر محرز، یکی از سه سخنگوی حزب اخوان المسلمین روی مساله نظم در این سازمان تاکید می کند، اما اتهام "فرمانبرداری کورکورانه" را رد می کند. او می گوید: "این تصویری است که رقبای ما و اپوزیسیون در مطبوعات و در خارج از کشور از ما ارایه می کنند. اما این تصویر واقعی نیست. ما آزاد هستیم، اندیشه مستقل داریم و ابتکار نظر داریم. اما دسپلین بسیار مهم است."

یاسر محرز از این هم یک قدم پیشتر می گذارد و می گوید که همه تصامیم در این حزب بر بنیاد اساسات دموکراتیک گرفته می شوند. او می گوید چه موضوعات کوچک سازمانی باشد یا مسایل بزرگ، در رهبری شورای حزب براساس رای تصمیم گرفته می شود. به قول او 19 تن از اعضای این شورا نیز از طریق انتخابات تعیین شده اند. اما برای اسامه دره، اخوان المسلمین به هیچ صورت نمی تواند یک حزب دموکرات باشد.

او می افزاید: "اصلا در آنجا دموکراسی وجود ندارد. هر عضو بلندرتبه شاگردان خود را دارد که از او اطاعت می کنند. وقتی این شاگردان درک کنند که به اصطلاح معلم یا رهبر شان علاقمندی خاص برای یک نامزد دارند، به همان فرد مورد نظر معلم شان رای می دهند".

کارشناسان در مورد شوراهای اخوان المسلمین نیز اغلب نظر انتقادی دارند. خلیل العنانی از دانشگاه دورهام به این نظر است که دفتر رهبری حزب اخوان المسلمین، شورا را تحت نظارت خود دارد. در حالی که باید برعکس می بود و شورا دفتر رهبری را نظارت می کرد. العنانی دلیل برخوردهای سیاسی فعلی اخوان المسلمین را ناشی از ترس از دست دادن قدرت و افکار اقتدارگرایانه این حزب می خواند. رهبری این حزب فعلاً همه مساعی اش را برای حفظ قدرت به خرج می دهد. اسامه دره نیز به ویژه از دسمبر 2012 که طرفدران مرسی بر علیه معترضان از خشونت کار گرفتند، بیشتر همین مساله حفظ قدرت را درک کرده است.

اسامه می گوید: "اگر این مساله تصمیم اخوان المسلمین هم نبوده باشد، شمار زیادی از هواداران این حزب به ایدیولوژی "جهاد" یا جنگ مقدس باور دارند. شاید این مساله هم واقعیت داشته باشد که علیه معترضان بدون یک دستور رسمی عمل صورت گرفته باشد."

برای اسامه دره بعد از ده سال عضویت در حزب اخوان المسلمین یک مساله کاملاً روشن گردیده است: ساختارها و طرز فکر این حزب دموکراتیک نیست. برای او این سوال بی پاسخ مانده است که رییس جمهوری از این حزب، چگونه می تواند برای مصر دموکراسی بیاورد؟