توافق احتمالی صلح با طالبان پایان منازعه افغانستان است؟

چشم جهان به گفتگوهای چندجانبه صلح افغانستان در شهر دوحه قطر دوخته شده است. نماینده خاص ایالات متحده در امور صلح افغانستان از پیشرفت در چهار بخش «توافقنامه صلح» سخن گفته است. نشست بین الافغانی نیز به میزبانی آلمان در قطر از روز یکشنبه آغاز شده و تا ختم روز دوشنبه ادامه خواهد داشت. گفتگوهای صلح امریکا و طالبان قرار است روز سه شنبه از سر گرفته شود.

با این همه این سوال مطرح می شود: اگر امریکا و طالبان به یک توافقنامه صلح دست یابند، جنگ در افغانستان پایان می یابد؟

ملا عبدالمنان نیازی، سرپرست شاخه انشعابی طالبان در غرب افغانستان می گوید: «نه». به گفته وی طالبانی که در قطر دفتر سیاسی دارند و گفتگوها را با امریکا پیش می برند، "از همه جنگجویان طالبان نمایندگی نمی کنند".

نیازی در مصاحبه ای با دویچه وله گفت شمار زیادی از جنگجویان طالبان با آنچه این روزها در قطر می گذرد موافق نیستند: «امریکا و روسیه خودشان را فریب ندهند. هزار معامله پشت پرده هم که با اینها در مورد سرنوشت طالبان بکنند، نقش بر آب است. اینها، رهبران جهادی، خود را فروخته اند. دیگر در افغانستان جای پایی ندارند».

وی ادعا کرد که "گروه طالبان به رهبری ملا هبت الله از سوی کشورهای متعدد خارجی مثل امریکا، روسیه، پاکستان و ایران حمایت می شوند و برای منافع این کشورها جنگ و مذاکره می کنند". وی در مورد روند گفتکوهای صلح در قطر گفت: «هیچ فایده ای ندارد. نه ۶۰ نفری که به نمایندگی از مردم به قطر رفته اند، و نه هم طالبانی که در قطر نشسته اند، دیگر جای پایی در افغانستان ندارند ».

شمار دقیق جنگجویان این گروه انشعابی طالبان دقیقا مشخص نیست، اما نیازی آنان را هزاران تن می خواند. این گروه متهم است که از حمایت حکومت برخوردار است؛ اما نیازی این اتهام را رد کرد: «ما مثل اینکه در ۱۵ سال اخیر در پاکستان با حکومت پیمان داشتیم، با حکومت افغانستان هم پیمان داشتیم. هم اکنون با حکومت در جنگ هستیم؛ چون پیمانی که با ما داشتند را شکستند و افرادمان را در شهرها بازداشت کردند».

صلح بین الافغانی

این رهبر شاخه انشعابی طالبان گفت که گروهش حاضر به مذاکره در مورد صلح با تمام تنظیم های سیاسی افغانستان می باشد، اما با هیچ کشور خارجی حاضر به مذاکره نیست: «ما صلح را در داخل وطن خود و توسط خود افغان ها می خواهیم. ما نمی خواهیم که صلح از جانب پاکستان، ایران و روسیه به ما رهنمایی و دیکته شود. صلح را داخل افغانستان می خواهیم و به همین خاطر همینجا نشسته ایم».

پس از مرگ ملا محمد عمر رهبر سابق طالبان، این شاخه طالبان از رهبری ملا منصور رهبر پیشین این گروه سرپیچی کرد و اعلام نمود به صورت مستقلانه به آنچه "جهاد" می خواند، ادامه خواهد داد و ملا رسول را به عنوان رهبر خود برگزید. گروه طالبان به رهبری ملا هبت الله این گروه انشعابی را یاغی می خواند و بارها بر آنان حمله کرده است. درگیری میان این دو گروه طالبان تلفات زیادی به جای گذاشته است.

عمر صدر، پژوهشگر شرق شناسی در افغانستان به این باور است که مسئله صلح در این کشور باید پس از ریشه یابی و خشکانیدن "افراط گرایی خشونت زای دینی و منابع تمویلش" در افغانستان تحقق یابد. صدر به دویچه وله گفت: «با این مذاکرات منازعه افغانستان پایان نمی یابد، چراکه این یک تغییر مناسبات قدرت سیاسی بین خارجی ها، حکومت، اپوزسیون و طالبان است و ساختار منازعه را تغییر نمی دهد».

هرچند طالبان و امریکا گفته اند که در هفت دور گفتگوهای صلح در قطر همواره بر کاهش شدت جنگ و حملات تاکید شده، اما عمر صدر به این باور است که حملات مرگبار اخیر در غزنی و کابل در جریان گفتگوها نشان داد که همه طالبان از گفتگوهای صلح راضی نیستند و به یک راه حل سیاسی باورمند نمی باشند: «شاخه نظامی طالبان از گفتگوهای صلح راضی نیستند و به رهبران سیاسی شان اعتراض کرده اند و گفته اند که شما آنجا مذاکره می کنید، در حالی که اینجا تلفات ما هنوز بسیار بالاست».

طالبان تنها تهدید نیستند

قبلا شورای امنیت ملی افغانستان و رئیس جمهوری این کشور از فعالیت ۲۲ گروه شورشی و تروریستی در این کشور خبر داده اند. در کنار این داعش نیز به یک مشکل بزرگ تبدیل شده است. این گروه پس از شکست در سوریه و عراق به افغانستان چشم دوخته و به دنبال جای پا و سربازگیری بیشتر در آنجا می باشد.

به تازگی ریاست امنیت ملی از بازداشت سه استاد دانشکده شرعیات دانشگاه کابل و دو تن از فارغان آن خبر داده است. فارغان بازداشت شده در ویدیویی که امنیت ملی نشر کرده به دست داشتن در حملات مرگبار در کابل اعتراف کرده اند.

صدر گفت که داعش اخیرا در اعلامیه ای در وب سایتش گفتگوهای صلح طالبان در قطر را زیر سوال برده و توهین به آرمان های "امارت اسلامی طالبان" خوانده است. به گفته او، این گروه تلاش کرده از طریق این اعلامیه اش از میان طالبان ناراضی سربازگیری کند. 

ملا عبدالمنان نیازی، سرپرست شاخه انشعابی طالبان در غرب افغانستان گفت که به خاطر نارضایتی جنگجویان طالبان از رهبران سیاسی شان و گفتگوهای صلح با امریکا، شمار زیادی از آنان به شاخه جداشده طالبان تحت رهبری وی پیوسته و به جنگ شان علیه خارجی ها ادامه خواهند داد. او همچنان گفت بخشی از طالبان ناراضی با گروه داعش یکجا شده یا می شوند.

ر.ش/ع.ف