استفاده از حق تحصیل زنان افغان به عنوان ابزار فشار سیاسی؟

 

چند ساعت پس از آنکه دختران با ذوق و شوق فراوان در پی ماه ها خانه نشینی دوباره به صنف درسی شان حاضر شدند، مکاتب در کابل تعطیل شد و آنان با چشمان گریان دوباره به خانه برگشتند. یکی از این دانش آموزان در کابل گفت: «ما هم انسان هستیم. چرا باید مکتب نرویم؟ قلب ما خون گریه می کند، تا چه وقت این وضع را تحمل کنیم؟ ۱۸۶ روز شده که ما به مکتب نرفته ایم. ما چه گناهی را مرتکب شده ایم؟»

زجه های دخترانی که ناامید به سوی خانه برگشتند، در سطح جهانی واکنش های گسترده ای در پی داشت. سازمان ملل متحد به سرعت از این اقدام طالبان ابراز نگرانی کرد و با مقامات شان تماس برقرار نمود. کمیسار ارشد حقوق بشر ملل متحد گفت از این تصمیم طالبان "عمیقاً مأیوس" شده است. وزیران خارجه زن و برخی دیگر کشورها در جهان، در اعلامیه هایی بازگشایی مکاتب و تضمین حق آموزش برای همه را یک گام ضروری برای عضویت محترمانه طالبان در جامعه جهانی خواندند.

مرتبط:  امریکا مذاکرات با طالبان در دوحه را به دلیل مسدود ماندن مکاتب دخترانه فسخ کرد

حالا این پرسش مطرح می شود که طالبان با اعمال فشار و وضع محدودیت ها بر مردم افغانستان، به خصوص زنان و دختران این کشور، می خواهد جامعه جهانی را مجبور سازد تا حاکمیت شان را به رسمیت بشناسد؟ دوکتور ثریا پیکان، یکی از استادان اسبق دانشگاه کابل، که حالا در ترکیه زندگی می کند، در برنامه آشتی دویچه گفت: «به رسمیت شناختن امارت طالبان یک معضله جهانی است، طالبان باید مشکل به رسمیت شناخته شدن شان را از راه دیگری حل کنند و حق آموزش زنان را سیاسی نسازند و به آنان اجازه بدهند درس بخوانند.»

خانم پیکان به این اشاره کرد که در حال حاضر تعامل و شناختی "موقتی و غیررسمی" میان جامعه جهانی و طالبان وجود دارد و تاکید کرد که حاکمان فعلی افغانستان نباید با اعمال محدودیت ها و فشار بیشتر بر جامعه باعث قطع این ارتباط شوند: «یکی از اصول حکومت داری این است که شما باید بتوانید امور داخلی خود را تنظیم کنید. اگر طالبان نتوانند برنامه های داخل کشور را تنظیم کنند و مردم ناراض باشند، جامعه جهانی آنان را به رسمیت نمی شناسد. یک حکومت تازه به قدرت رسیده زمانی رسمیت می یابد که مردم راضی باشند و حقوق شان به صورت عادلانه در همه جا تأمین شود؛ مسئله ای که متأسفانه در افغانستان چنین نیست.»

مرتبط:  وزیران خارجه زن از ۱۸ کشور خواستار بازگشایی مکاتب دخترانه در افغانستان شدند

به تازگی وزارت خارجه ایالات متحده امریکا اعلام کرده که قرار ملاقات برنامه ریزی شده اش با سران طالبان در دوحه و برخی از تعهدات امریکا به طالبان را فسخ کرده است. اتحادیه اروپا و بریتانیا نیز به صورت غیرمستقیم هشدار داده و گفته اند که طالبان "تعهدات شان به مردم افغانستان و جامعه بین المللی" را نقض می کنند. اشاره جامعه جهانی به مفاد توافقنامه دوحه است که میان ایالات متحده امریکا و طالبان در اوایل سال ۲۰۲۱ امضا شد و این گروه را مکلف می سازد حقوق اساسی مردم افغانستان را تضمین کنند.

مکاتب متوسطه و لیسه دخترانه به دستور مستقیم ملا هبت الله آخندزاده، رهبر غایب طالبان دوباره مسدود شدند. برخی از سران طالبان گفته اند که این گروه قصد ندارد آموزش زنان و دختران را منع کند، بلکه وزارت معارف می خواهد پوششی رسمی براساس احکام شریعت اسلامی برای دانش آموزان تعیین کند.

محمد عاکف صادق، سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در برنامه آشتی دویچه وله در این زمینه گفت: «من فقط می توانم بگویم که مکاتب مسدود نشده اند، بلکه معطل گردیده اند. اینطور نیست که امارت اسلامی با تعلیم و تربیه نسل جوان مخالف است. این حق نسل جوان است که حکومت برایشان زمینه را فراهم کند. امارت اسلامی تلاش خود را می کند و امیدواریم به زودی بازگشایی شوند.»

مرتبط:  واشنگتن: مسدود ماندن مکاتب دخترانه تلاش طالبان برای تعامل با جهان را صدمه می‌زند

هرچند این وعده طالبان ممکن است برای مردم افغانستان و جامعه جهانی امیدوارکننده باشد، اما نگرانی هایی در این زمینه نیز وجود دارد که بار دیگر اداره طالبان به وعده اش عمل نکند. علاوه بر این دختران نگران هستند که حتی در صورتی که دروازه های مکاتب متوسطه و لیسه به روی شان باز شوند، طالبان محدودیت های سختگیرانه ای را بر نحوه پوشش و نصاب آموزشی شان وضع کنند که باعث دلسردی دانش آموزان از مکتب شود.

در دو دهه گذشته نیز مکاتب دخترانه و پسرانه در افغانستان در دو زمان متفاوت آموزش می دادند و صنوف دخترانه و پسرانه جدا بود. دختران یونیفورم مخصوص مکتب می پوشند که مانتوی سیاه و چادری سفید را شامل می شود. از زمانی که پاندمی کرونا آغاز شده نیز دانش آموزان موظف به پوشیدن ماسک حفاظت تنفسی هستند که صورت آنان را می پوشاند.

پرسش این است که طالبان چه نوع پوششی را می خواهند عملی کنند و در اولین روز بازگشت دختران نوجوان به مکتب چه شد که مکاتب را چند ساعت بعد بستند؟ طالبان گفته اند این مکاتب "تا اطلاع ثانوی" مسدود می مانند. این مشخص نیست چقدر زمان خواهد برد تا طالبان از بازگشایی مکاتب دخترانه اطلاع بدهند.