آلبوم عکس: مختصری از زندگی نامه سیمین بهبهانی
سیمین بهبهانی بامداد سه شنبه (۲۸ اسد/ ۱۹ آگوست) به سن ۸۷ سالگی در شفاخانه پارس تهران درگذشت. او که با سرودن غزل در وزن های بی سابقه "نیمای غزل" خوانده می شد از حامیان جنبش زنان ایران نیز بود.
بهبهانی تنها غزلسرایی توانا نبود، فعالیت های مدنی وی برای احقاق حقوق زنان از سیمین چهرهای متفاوت از دیگر هنرمندان زمان خود ساخته است. شجاعت و صراحت کلام وی در کنار فعالیت اجتماعی مستمر را در کمتر هنرمندی در این سطح می توان یافت.
سیمین بهبهانی (خلیلی) غزلسرای برجسته و مبارز ایرانی روز ۲۸ سرطان سال ۱۳۰۶ خورشیدی در خانواده ای فرهنگی دیده به جهان گشود. پدرش عباس خلیلی، شاعر، نویسنده و مدیر روزنامه "اقدام" و مادرش فخرعظما ارغون از زنان پیشروی زمان خود بود و شعر نیز می سرود.
سیمین در سال ۱۳۲۵ خورشیدی با حسن بهبهانی ازدواج کرد و در سال ۱۳۴۹ از او جدا شد. اما نام خانوادگی بهبهانی را برای همیشه حفظ کرد. شاعره نامدار ایرانی اندکی پس از جدایی با منوچهر کوشیار ازدواج کرد.
بهبهانی از سال ۱۳۳۰ به عنوان آموزگار آغاز به کار کرد و در سال ۱۳۳۷ در حالی که در دانشکده ادبیات نیز قبول شده بود، وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد.
سیمین می گوید: «اولین روزی که شروع کردم به شعر گفتن، اولین بیت این بود: "ای توده گرسنه و نالان چه می کنی/ ای ملت فقیر و پریشان چه می کنی؟". این را در ۱۴ سالگی گفتم. حالا شعر اگر آن استحکام اولیه را نداشته، نقص فنی هم نداشته. ولی اولین شعر من که یادم هست نوجوانی بودم، قاعدتاً باید متوجه مسائل عاشقانه یا این که لطیف تر باشد. ولی می بینید که با این شروع کردم».
خانم بهبهانی به مدت سی سال تا سال ۱۳۶۰ خورشیدی به عنوان مدیر لیسه های تهران به کار اشتغال داشت و به رغم تحصیل در رشته حقوق قضایی در این رشته فعالیت نکرد.
وی در عین حال در سال ۱۳۴۶ در کنار هوشنگ ابتهاج، نادر نادرپور، یدالله رویایی، بیژن جلالی و فریدون مشیری به عضویت شورای شعر و موسیقی رادیو تلویزیون ملی ایران در آمد. عکس: سیمین بهبهانی و اسماعیل خویی
بهبهانی در گفت و گو با دویچه مراحل تکامل شعری خود را این گونه تشریح کرد: «برای من زندگی همیشه تجربه است، تجربه ای پشت تجربه دیگر. شعر من هم بر پایه تجربه و آزمایش است. از غزل ساده شروع کردم به دو بیتی های نیمائی رسیدم. از چهار پاره های نیمائی باز به غزل پخته تری دست یافتم. قانع شدم به آن و به غزل هائی با وزن های تازه تر دست یافتم».
وی افزود: «مضامین روز با آن وزن هائی که اخت شده بود با مضامین عرفانی یا عشقی یا... هماهنگی نداشت. غریبی می کرد. من دست به شکستن فرم موسیقی غزل زدم. سعی کردم آن ها را از حالت مالوف بیرون بیاورم. اوزان تازه ناگهان خودش آمد».
بانوی شعر فارسی، همواره به سرودن غزل پایبند ماند، اما در قالب های عروضی سنتی غزل فارسی، دست به ابداعاتی زد که سبب شد در محافل ادبی ایران از وی بهعنوان "نیمای غزل فارسی" نام برده شود.
بخش عمده غزل های او در سی و پنج سال گذشته رنگ و بوی سیاسی، اجتماعی و زبانی یگانه و بسیار جسورانه داشت. مقاومت کم نظیر خانم بهبهانی در برابر فشارهای حکومتی سبب شد که بسیاری از ایرانیان از او به عنوان "مادر ایران" نام ببرند.
دفاع سرسختانه خانم بهبهانی از آزادی اندیشه و حقوق بشر در ایران سبب شد که او در سال های اخیر به دریافت چند جایزه مهم بین المللی نائل شود.
در سال ۱۳۷۸ مدال "کارل فون اوسی یتسکی" از سوی سازمان جهانی حقوق بشر در برلین به خانم بهبهانی اهدا شد. وی در همین سال جایزه "لیلیان هیلمن / داشیل هامت" سازمان دیده بان حقوق بشر را نیز دریافت کرد.
در سال ۱۳۹۲ (۲۰۱۳) نیز جایزه "یانوش پانونیوش" هنگری با حضور بانوی شعر فارسی در شهر پچ این کشور به وی تقدیم شد.
سیمین بهبهانی در دهه های اخیر یکی از فعال ترین و جدی ترین اعضای کانون نویسندگان ایران و در چندین دوره عضو هیئت دبیران آن بود و هرگز این نهاد صنفی مدافع آزادی بیان در ایران را تنها نگذاشت.عکس: شیرین عبادی و سیمین بهبهانی از فعالان کمپین یک میلیون امضا برای برابری حقوقی زنان و مردان در ایران
خانم بهبهانی در سال ۱۳۸۸ برای سخنرانی در روز جهانی زن پیرامون فمینیسم به پاریس دعوت شد، اما هنگامی که قصد پرواز به این شهر را داشت، ماموران با توقیف پاسپورتش به وی که در آن زمان ۸۲ سال داشت، اطلاع دادند که ممنوع الخروج شده است. عکس: جشنواره موسیقی زنان در تهران
سیمین بهبهانی و شهرام ناظری در مراسم بزرگداشت از هوشنگ ابتهاج (سایه) در ماه عقرب ۱۳۹۲ در تهران.
سیمین بهبهانی در جمعی از فرهیختگان عرصه هنر و ادب فارسی. محمود دولت آبادی (اولین نفر سمت چپ).
سیمین بهبهانی در مراسم شصت و سومین سالگرد تولد مرحوم محمود استاد محمد، نمایشنامه نویس ایرانی در ماه عقرب۱۳۹۲ حضور داشت.
از نیمای غزل فارسی ۲۰ مجموعه شعر منتشر شده است. نخستین مجموعه با نام "سه تار شکسته" در سال ۱۳۳۰ و آخرین آن ها با عنوان "مجموعه اشعار سیمین بهبهانی" در سال ۱۳۹۰ به همت "نشر نگاه " روانه بازار کتاب شده است. وی در تمامی کشورهای فارسی زبان، از جمله افغانستان نیز علاقمندان زیادی دارد.