گذرگاه رفح به روی "برخی" از فلسطینی ها باز شد

چشم همه مردم در باریکه غزه این هفته به رفح دوخته شده بود. قرار بود تا این گذرگاه روز ۱۵ نوامبر زیر نظر و کنترول مقامات فلسطینی باز شود اما این طور نشد. سرانجام روز شنبه، مصر اعلام کرد که این گذرگاه مرزی را به مدت سه روز به دلیل عمدتا بشردوستانه، باز می کند.

این نخستین بار از سال ۲۰۰۷ است که این مرز زیر کنترول اداره فلسطینی باز شده است. اما بسیاری از مردم امیدوارند که این گذرگاه مرزی به طور دائمی فعال شود چرا که دو گروه رقیب فلسطینی، حماس و الفتح بعد از اختلافات طولانی آشتی کرده اند.

باریکه غزه از هنگامی که جنبش حماس در سال ۲۰۰۷ قدرت را در این منطقه به دست گرفت، به طور فزاینده در انزوا قرار داده شده بود. طی ۱۰ سال گذشته، مرزهای باریکه غزه مسدود بود و عبور و مرور مردم به شدت از سوی اسرائیل و مصر کنترول می شد. گذرگاه رفح این منطقه را به مصر وصل می کند.

یک نسل از فلسطینی های ساکن غزه قادر نبوده اند تا از این منطقه بیرون برآیند؛ اما حالا از وقتی که دو گروه رقیب حماس و الفتح در ماه اکتوبر آشتی خود را اعلام کردند، مردم غزه امیدوارند که گذرگاه رفح بیشتر باز بماند. قرار است گفتگوهای تازه آشتی جویانه بین دو گروه هفته آینده در قاهره انجام شود. هنوز این حماس و الفتح بر سر ترتیبات امنیتی دچار اختلاف هستند.

وسیم الحسین، یک جوان ۲۰ ساله فلسطینی پیش از بازگشایی مرز گفت: «از وقتی آنها آشتی خود را اعلام کردند، چیز زیادی در باریکه غزه تغییر نکرده است». حسین حالا بکس خود را بسته است تا به مدت شش ماه سفر برود. او می خواهد تا تحصیلات خود را در ایالات متحده ادامه بدهد. او از این کشور بورسیه تحصیلی دریافت کرده است. حسین می گوید: «هیچ چیز اینجا تضمینی نیست». حتا وقتی که مرز هم باز شود، او می گوید که مطمئن نیست تا بتواند از آن عبور کند. روزانه فقط چند موتر بس مسافران را از نوار غزه به مصر انتقال می دهند. حسین می گوید: «غالبا باید واسطه داشته باشی تا بتوانی عبور کنی».

دروازه ای به هرجای دیگر

روز اول ماه نوامبر امسال، گروه حماس نقاط مرزی تحت کنترول خود را به اداره خودگردان فلسطین تحویل داد. در گذرگاه مرزی "ارض" با اسرائیل، حماس ظرف چند ساعت دفتر خود را جمع کرد. حالا فقط دفتر اداره حکومت فلسطین در این نقطه مرزی باقی مانده و عبور و مرور مسافران کنترول می کند.

اما این گذرگاه فقط به روی کارمندان سازمان ملل متحد، کارکنان امدادی و خبرنگاران بین المللی و برخی از فلسطینی ها که برای تداوی به اسرائیل یا کرانه باختری می روند، باز است. بسیاری از مردم غزه می گویند که عبور از این گذرگاه مرزی غیرممکن است.

کنترول گذرگاه رفح نیز در روز اول نوامبر به اداره خودگردان فلسطین سپرده شد. برای اکثر حدود دو میلیون سکنه باریکه غزه، رفح تنها راه ارتباطی آن ها با دنیای بیرون است. اما در این گذرگاه هم محدودیت هایی از سوی نیروهای مصری وجود دارد. مصر فقط به افراد خاصی مانند بیماران، امدادگران، خارجی ها، دانشجویان و محصلین بورسیه دار اجازه ورود از نوار غزه را می دهد. بزرگترین مشکل این است که زمان باز و بسته بودن این مرز قاعده خاصی ندارد.

امسال، به گفته سازمان ملل متحد، این مرز فقط ۲۸ روز فعال بود. برخی از این روزها مرز فقط یک طرفه باز بود و مصر به مردم اجازه می داد که به غزه سفر کنند. در ماه اکتوبر، گذرگاه رفح به طور کامل مسدود بود. برآورد می شود که حدود ۲۵ هزار نفر در فهرست انتظار هستند تا از این گذرگاه عبور کنند. عفاف ناصر السفین، یکی از کسانی که منتظر است تا غزه را ترک کند. این زن فلسطینی می گوید: «تا حالا به هر دری زدم اما کارساز نبوده است».

این داکتر جوان در بخش عاجل شفاخانه "الشفا" بزرگترین مرکز صحی غزه کار می کند. عفاف ۲۹ ساله تاکنون هیچ گاه بیرون از باریکه غزه نبوده است. او شش ماه پیش برای عبور از گذرگاه رفح نام نویسی کرد. او می گوید: «دفعه قبل، ماه گذشته بود. بخت با من یار بود و نامم در فهرست بود». اما در آن سوی مرز در خاک مصر یک حمله تروریستی رخ داد و حکومت این کشور گذرگاه را که قرار بود سه روز فعال باشد، باز نکرد. باز هم تمام امید او به بیرون شدن از غزه، محو شد.

خانم السفین می گوید: «آرزوی من این است که در بخش عصب شناسی درسم را ادامه بدهم. این رشته در غزه موجود نیست». علاوه بر آن، این داکتر جوان می خواهد تا جهان بیرون غزه را نیز ببیند. هنوز معلوم نیست که سرنوشت گذرگاه رفح در آینده چگونه خواهد بود. تاکنون هیچ نشانه ای دیده نمی شود که مصریها سیاست خود را تغییر بدهند.

برای نبیل شریفه، کارمند یک "آژانس مسافرتی" نیز این عدم اطمینان بسیار روشن است. او می گوید: «مردم درمانده و ناامید هستند. بارها به آنها وعده داده شد که مرز باز می شود اما نهایتا گفتند که فقط برای چند روز فعال است». به همین دلیل او تا وقتی که مطمئن نشود گذرگاه رفح باز شده، تکت صادر نمی کند. او می گوید: «هر تکت که لغو شود، خرج روی دست مسافران می گذارد. مسافران ما پیش از این به خاطر سفر نکردن متقبل ضرر شده اند».

خانواده شیفه این کمپنی مسافرتی را با وجود گزنیه های محدود سفر، از دهه ۱۹۵۰ تاکنون روی پا نگهداشته اند. روی میز او عکس هایی از خطوط هوایی خارجی قرار دارد که یادآور روزهای خوش و سفر مسافران به میدان هوایی غزه است. او می گوید: «برای مردم مهم است که وقتی به گذرگاه مرزی می روند، حس نکنند که مورد لطف قرار گرفته اند؛ بلکه این مسئله کاملا عادی باید باشد».

Tania Krämer