شعارهای جذاب و واقعیت تلخ معارف افغانستان
۱۳۹۷ اردیبهشت ۶, پنجشنبهحکومت افغانستان امسال را سال «حمایت از معارف» نام گذاشته است و رئیس جمهور اشرف غنی در آغازین روز سال تعلیمی از بسیج نهادهای دولتی برای بهبود معارف در این کشور سخن گفت. اما معارف در افغانستان با چالشهای زیادی روبرو است.
مقامهای حکومتی گفتند که بیش از سه و نیم میلیون کودک از مکتب محروم اند در حالی که این نگرانی نیز وجود دارد که با افزایش خشونتها و کوچهای اجباری مردم از روستاها، تعداد بیشتر کودکان از آموزش باز بمانند. بازگشت مهاجرین از کشورهای همسایه به خصوص ایران و پاکستان مشکل دیگر در برابر معارف است. کودکان خانوادههای برگشت کننده از سهولتهای آموزشی برخوردار نیستند و در کوتاه مدت نمیتوانند از این خدمات بهرهمند شوند.
ناامنی تنها مشکل معارف افغانستان نیست؛ چنانچه ۴۸ درصد مکاتب (۶۰۰۰ مکتب) در افغانستان ساختمان ندارند، مواد درسی کمبود است و نبود معلم در بسیاری از ولایات سبب میشود تا وزارت معارف نتواند برنامه آموزشی را به درستی به پیش ببرد. کمبود معلم به خصوص معلمین زن در ولایات ناامن از دیگر چالشهای اساسی معارف افغانستان است که در نتیجه آن هزاران دختر از آموزش باز میمانند.
ولی مقامها در وزارت معارف میگویند اصلاحات در وزارت معارف جریان دارد و قرار است شیوه فعالیت این وزارت با معیارهای بینالمللی منطبق گردد. داکتر سردار محمد رحیمی، معین سوادآموزی وزارت معارف روز پنجشنبه در برنامه هفته جهانی معارف گفت: «بنیاد معارف با توجه به تجارب بینالمللی دوباره مورد توجه قرار گرفته و ساختار وزارت معارف براساس کارآمدی، کیفیت و پاسخگویی به نیازهای افغانستان بازنگری شده است.»
مشارکت مردم
وزارت معارف میگوید حکومت افغانستان تعهد کرده است که با پیروی از اهداف توسعه پایدار تا سال ۲۰۳۰ هیچ کس از معارف و آموزش بیبهره نماند.
براساس برنامه جدید وزارت معارف، پس از این مردم از نزدیک با معارف همکار خواهند بود و از تمام عملکرهای این وزارت در مکتبها نظارت خواهند کرد. هدف از مشارکت مردم در روند معارف شفافیت و کیفیت خدمات معارف برای دانش آموزان است.
آقای رحیمی گفت: «مشارکت مردم برای حسابدهی و حسابگیری از معارف است. وقتی ما میتوانیم یک معارف با کیفیت و فراگیر داشته باشیم که مردم و شهروندان به صورت مسئول خود را در معارف دخیل بدانند و از چند و چون معارف پرسان کنند. اتباع مسئول افغانستان میتوانند ضامن کیفیت و کارامدی معارف باشند.»
همکاری همه
براساس طرح رئیس جمهور افغانستان تمام نهادهای دولتی و غیردولتی باید دست به دست هم دهند و از معارف حمایت کنند. چنانچه به وزارت احیا و انکشاف دهات وظیفه سپرده شده تا برای ساختن مکتبهای که ساختمان ندارند اقدام کند و وزارت صحت عامه نیز برنامههایی را برای بهبود صحت کودکان روی دست گرفته است.
میاگل وثیق، مشاور رئیس جمهور افغانستان در این برنامه گفت:«معارف تنها کار وزارت معارف نیست. به مثابه یک حشر ملی باید ما کارهای اساسی را انجام دهیم. بنابراین همه نهادهای دولتی و غیردولتی باید ممد معارف باشند و از آموزش کودکان حمایت کنند.»
مشکل ناامنی
گروه طالبان و سایر گروههای مخالف دولت مانع اصلی رشد معارف در افغانستان است. براساس برداشتهای سختگیرانه این گروه از اسلام و شریعت، باید به جای مکاتب، مدرسههای دینی باز شوند. به همین دلیل در برخی مناطقی که این گروهها تسلط دارند، مکاتب یا مسدود اند و یا به شکل درست آن پیش برده نمیشوند.
آقای وثیق از تمام گروههای مخالف مسلح خواست تا با دانش و آموختن مخالفت نکنند: «ارزش دانش در تاریخ اسلام نیز جایگاه خاص خود را داشته است. این که کسانی که زیر نام اسلام مکتب میسوزانند و مانع خلق میکنند هدف آنان این است که اولاد این وطن آگاه نشود.»
انترنت برای شاگردان مکتب؟
با وجود همه این مشکلات و نابهسامانیها، حکومت به وزارت مخابرات دستور داده است تا زمینه دسترسی شاگردان مکاتب به انترنت را فراهم سازد و کودکانی که در مناطق ناامن زندگی میکنند با استفاده از انترنت آموزش ببینند و باسواد شوند.
اما با توجه به زیرساختهای تکنولوژیکی و وضعیت امنیتی و اقتصادی افغانستان، چنین طرحی خیلی بلندپروازانه است و به نظر نمیرسد به این سادگی عملی شود.
نهادهای مدنی تاکید کردند که حکومت باید امنیت مکاتب را تامین کند و نگذارد که ساختمان مکتبها به عنوان سنگر استفاده شوند. به گفته آنها طرفهای جنگ از این مکاتب به حیث پناهگاه و سپرانسانی استفاده نکنند.
ح. همراز، کابل