"تاریخ معاصر افغانستان، از احمد شاه درانی تا سقوط کمونیست ها" از چاپ برآمد
۱۳۸۹ آذر ۵, جمعه
اين پژوهشگر افغانستان در گفتگويي با دويچه وله، برعلاوه مشخصه های کتاب تاریخی اش، مشکلاتي را که روند چاپ و نشر کتاب در افغانستان با آن ها رو به رو است بيان مي کند.
***
دويچه وله: از چه زمانی تحقیق تاریخی را شروع کردید تا این که کتاب "تاریخ معاصر افغانستان، از احمد شاه درانی تا سقوط کمونیست ها" را چاپ کردید؟
فياض: من كارهاي تاريخي را از سال ۱۳۷۳ آغاز كردم. من معلم در يكي از مکتب هاي خصوصي افغان ها در ايران بودم و متوجه شدم كه دانش آموزان ما نسبت به تاريخ و جغرافياي کشور خود آشنايي كمتري دارند. بنابراين مطالعات تاريخي را شروع كردم و البته قبل از اين دو كتاب ديگر هم چاپ كردم؛ يكي "تاريخ افغانستان از آغاز تا ظهور اسلام" كه سه مرتبه چاپ شده و ديگري "نگاهي به تاريخ معاصر افغانستان" كه هر دو كتاب فعلا ناياب است و اخيرا هم كتابي تحت نام تاريخ معاصر افغانستان است كه چاپ شد. البته من اين كتاب را قبلا به شكل جزوه تهيه كرده بودم كه در دانشگاه باميان تدريس داشتم و بعد از دو– سه سال با مشكلات به چاپ رسيد.
دويچه وله: از مشكلات نام برديد، چه مشكلاتي مشخصا شما براي چاپ اين اثر داشتيد؟
فياض: اول مشكلات اقتصادي و شخصي من بود كه توانايي چاپ را نداشتم و مشكل ديگر اين بود كه من سعي مي كردم در ديزاين و صفحه آرايي و ويراستاري آن از از اشخاص به نام استفاده كنم. مثلا صفحه آرايي اين كتاب را كاظم كاظمي انجام داد.
دويچه وله: شما اين كتاب را در ايران به نشر سپرديد. چه مشكلاتي سد راه چاپ كتاب در افغانستان قرار دارد؟
فياض: در افغانستان ديزاين كننده، صفحه آرا و ويراستار خوب نداريم و ماشين هاي چاپ با كيفيت كه در ديگر كشورها وجود دارد در افغانستان نيست و به زودي كتاب فرسوده شده و ازبين مي رود.
دويچه وله: پيش از اين نيز در افغانستان کتاب هاي تاريخي مانند "افغانستان در مسير تاريخ" و يا "تاريخ افغانستان" نوشته آقاي کهزاد نشر شده اند. تاليف جديد تاريخي شما چه وجه تمايزي با ساير آثار تاريخي مي تواند داشته باشد؟
فياض: كتاب مرحوم كهزاد كه در سه جلد چاپ شده يا افغانستان در پرتو تاريخ اصلا آثار بسيار گرانبهايي است كه تاريخ قديم افغانستان را مورد بررسي قرار مي دهد و تاريخ مياني افغانستان، تاريخ طاهريان، صفاريان و سامانيان را مورد بررسي قرار داده و تاريخ معاصر را كاملا بررسي نكرده. در كتاب بالا حصارش هم تاريخ معاصر را زياد بررسي نكرده. مرحوم كهزاد بسيار كتابش مفصل هست و براي كسي كه در دانشگاه درس مي خواند وعلاقه زياد به تاريخ ندارد مطالعه كامل آن غيرممكن خواهد بود و گذشته از آن كتاب آقاي كهزاد تا زمان محمد نادر شاه هست، (وقايع) از آن به بعد را ندارد.
دويچه وله: با توجه به کتاب هايي که در بخش تاريخ در گذشته چاپ شده است، چاپ كتاب هاي تاريخي را در افغانستان چگونه ارزيابي مي كنيد؟
فياض: در افغانستان در مجموع كار نشده، اگر كه از نگاه تاريخي به تاريخ معاصر افغانستان كه داكتر عطايي كار كرده ببينيم، خوب كار كرده و كتاب نسبتا خوبي هست. از زمان احمد شاه بابا تا زمان حاضر هست و كتاب افغانستان در قرن بيست كه داكتر ظاهر طنين كار كرده متمايز با تاريخ هست و وقايعي هست كه به صورت مصاحبه با اشخاص بزرگ مثل ظاهر شاه و جنرال دوستم انجام داده و جنبه تاريخي داره، ولي نمي تواند دقيقا كتاب تاريخی باشد.
دويچه وله: از كتاب خود تان بگوييد، تالیف تاریخی شما بیشتر تحلیل تاریخی است یا یک کتاب درسی؟
فياض: يك تفاوت كه اين كتاب با كتاب هاي ديگر كه نامبرده شد دارد، اين است كه تلاش شده كه رنگ تدريسي داشته باشد و كتاب درسي باشد و در آن عكس هايي از شاهان، وزرا و كساني كه در تاريخ معاصر افغانستان تاثيرگذار بوده اند آورده شود. مثلا، از احمد شاه دراني و يا از مير غلام محمد غبار به عنوان يك شخصيت تاريخي افغانستان و ترتيبي داده شده كه يك محصل در دانشگاه بتواند آن را مطالعه كند. به صورت خلاصه هست و مسايل جديدتري را در خود دارد. مثلا وقايعي كه در زمان كشته شدن امير حبيب الله كلكاني اتفاق افتاده بود، در هيچ كتابي نبود و همين طور در زمان امان الله خان مسايلي بود كه واضح نشده بود و من بعضي از خاطرات را در اين كتاب چاپ كردم. خاطرات سلطان علي كشتمند و مرحوم پوهنيار و فرزند مير سيد قاسم و… كه آن ها خاطرات خوبي داشتند.
دويچه وله: كتاب "تاريخ معاصر افغانستان" در چند جلد چاپ شده و تيراژ آن چند است؟
فياض: البته بايد ياد آور شوم كه اين كتاب وقايع تاريخي افغانستان را از سال ۱۷۴۷، زماني كه احمد شاه دراني به شاهي رسيد، تا سقوط داكتر نجيب بررسي مي كند. من تعجب مي كنم، از چاپ اين كتاب هنوز مدت ۱۵روز بيشتر نمي گذرد و با آن كه (به تيراژ) دو هزار جلد به چاپ رسيد، تمام شده و بعضي از دوستان خواهان چاپ مجدد آن شدند اما من مي خواهم كه كتاب هاي ديگري را كه زير دست دارم چاپ كنم .
گفتگوکننده: پروانه علي زاده
ويراستار: عارف فرهمند