افغان‌هایی که یک سال می‌شود در کوزوو گیر مانده اند
۱۴۰۱ شهریور ۷, دوشنبه
دو هفته بعد از تصرف کابل توسط طالبان در ماه آگست ۲۰۲۱، دیپلومات‌ها و سربازان امریکایی با آغوش باز از افغان‌های انتقال داده شده به کوزوو استقبال کردند. برای این افغان‌ها که با حکومت ایالات متحده امریکا و کشورهای متحدش در أفغانستان کار کرده بودند، در کنار کمپ نظامی امریکا در کوزوو اقامتگاهی به نام «کمپ لیا» ایجاد شد. به این افغان‌ها گفته شده بود که این کمپ توقفگاه موقتی آن‌هاست و به زودی به امریکا یا کشوری سومی انتقال داده می‌شوند.
آلبین کورتی، نخست زیر کوزوو در ۲۹ آگست سال ۲۰۲۱ هنگام استقبال از نخستین گروه افغان‌های رسیده به این کشور در میدان هوایی گفت: «ما افتخار می‌کنیم که قادریم به مهاجران افغان که با ناتو کار کرده اند، کمک کنیم. آنها از روی جبر خانه و کشور خود را ترک کرده اند. ما هر کاری را انجام می‌دهیم تا آنها در اینجا مصئون و در امنیت باشند.»
مرتبط: افغان‌های انتقال یافته به کوریای جنوبی چه وضعیتی دارند؟
جان کیربی، سخنگوی آن زمان وزارت دفاع امریکا گفته بود براساس توافقنامه‌ای که با کوزوو امضا شده است، افغان‌هایی که در کمپ لیا اسکان داده شده اند «در ظرف ۳۶۵ روز به ایالات متحده یا یک کشور سومی دیگری» انتقال داده می‌شوند.
کمپ لیا هنوز پابرجاست
طرح اولیه که کمپ لیا در ظرف یک سال دوباره برچیده شود، عملی نشده است. هرچند صدها تن از این افغان‌ها توانسته اند سریع ویزای ایالات متحده امریکا یا کشورهای دیگر را بگیرند، بقیه هنوز در این کمپ مانده اند. آنان یا از سوی ایالات متحده امریکا پاسخ منفی گرفته اند یا اصلاَ جوابی دریافت نکرده اند.
یک تن از این افغان‌ها که به خاطر مسائل امنیتی خواست نامش را در گزارش ذکر نکنیم، به دویچه وله گفت: «شماری از این افراد افسردگی گرفته اند؛ برخی‌ها هم مشکلات روانی دارند.»
این مهاجر افغان ادامه داد: «به ما گفته شده بود که برای چند ماه اینجا می‌مانیم، اما تقریباً یک سال است که در اینجا هستیم. آنها (امریکایی‌ها) بعد از هشت ماه گفتند: شما واجد شرایط انتقال به امریکا نیستید. ما از آنها می‌پرسیم که دلیل‌اش چیست، به ما نمی‌گویند.»
در همین زمینه: تظاهرات افغان‌های تخلیه شده در ابوظبی: یک سال انتظار بس است
به این افغان‌ها در ابتدا احتمالاً گفته شده بود که در این کمپ مهمان هستند، اما این مهاجر افغان احساس می‌کند که در یک زندان است. به گفته او، باشندگان این کمپ اجازه ندارند به بیرون بروند، مگر این که از حق برگشت دوباره خود به این کمپ صرف‌نظر کنند.
از جانب دیگر این افغان‌ها اجازه کار ندارند تا به خانواده‌های خود، که در بسیاری موارد با آنها یکجا انتقال داده نشده اند، پول برای تامین مخارج زندگی شان بفرستند. این مهاجر افغان نگران است که فرزندان‌اش در افغانستان گرسنه بماند.
او گفت که به دلیل نداشتن معلومات از دوسیه و انتقال شان، بودن در این کمپ احساس بدتر از زندان را دارد: «یک زندانی می‌تواند به دوسیه‌اش دسترسی داشته باشد، می‌تواند در مورد پرونده‌اش سوال کند که چرا و برای چه مدتی در زندان است. اگر ما سوال کنیم، آنها به ما دلیل نمی‌گویند که چرا اینجا هستیم و برای چه مدتی می‌مانیم.»
رفتار «تکان‌دهنده»
اوایل تابستان امسال خشم باشندگان این کمپ لبریز شد و آنها با شعارهای «زنان و کودکان رنج می‌کشند» و «ما خواستار عدالتیم» تظاهرات کردد.
بسیاری از این افغان‌ها که درخواست انتقال شان به ایالات متحده امریکا رد گردیده است، به وکیل دسترسی ندارند تا دوسیه شان را در برابر حکومت ایالات متحده امریکا به پیش ببرد. یکی از کسانی که به وکیل دسترسی دارد، محمد عارف سروری، یک رئیس اسبق اداره امنیت ملی افغانستان است. او از نخستین افغان‌هایی بود که امور را با نیروهای امریکایی در شروع عملیات نظامی در سال ۲۰۰۱ هماهنگ می‌کرد.
در آن زمان، جولی سیرز تحلیلگر اطلاعات دفاعی در وزارت دفاع امریکا بود و در جریان کار در افغانستان با عارف سروری آشنا شده بود. خانم سیرز بعداً وکیل مدافع شد. او وقتی که خبر شد با بازگشت طالبان به قدرت زندگی عارف سروری در خطر است، تصمیم گرفت به پاس همکاری‌های در یک دهه قبل او، وکالت‌اش برای دریافت ویزای امریکا را به عهده بگیرد.
سیرز به دویچه وله گفت: «او از زندگی من و دیگر امریکایی‌ها محافظت کرد. او شخص ارتباطی نخست تیم «سی آی ای» بود که فوراً بعد از حادثه یازدهم سپتمبر به افغانستان رفت. فکر نمی‌کنم کسی در افغانستان باشد که بیشتر از عارف سروری به ایالات متحده امریکا کمک کرده باشد.»
سیرز حیران است که با وجود این درخواست ویزای موکل‌اش از سوی ایالات متحده امریکا رد شده و آنچه او را بیشتر آزار می‌دهد این است که به او معلومات بسیار ناچیز در مورد دوسیه او داده شده است. سیرز می‌گوید: «من فکر می‌کنم که رفتار (حکومت امریکا) بسیار نامناسب است، به خصوص در مواردی مانند موکل من که با وجود خطر بزرگی که برای زندگی‌اش وجود داشت، حمایت فوق‌العاده‌ای (برای امریکا) فراهم کرده بود.»
این وکیل مدافع ادامه داد: «من درک می‌کنم که افراد دیگری در وضعیت مشابه با او در این کمپ هستند و رفتاری که با آنها در این پروسه می‌شود برای من تکان‌دهنده است. هیچ کسی بررسی مناسب (دوسیه) را رد نمی‌کند. اما در برخی موارد، برای کسانی که هنوز در این کمپ هستند، به نظر می‌رسد که این پروسه به بیراهه رفته است.»
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده امریکا در پاسخ به این سوال که سرنوشت این افغان‌ها چه خواهد شد، معلومات بسیار اندک داد: «شمار کوچکی [از تخلیه شدگان] هنوز در آنجا هستند که زیر بررسی‌های بیشتر قرار دارند.» او به تاریخ ۱۶ آگست گفت: «ما توانسته ایم که کار بررسی شماری از آنها را تمام کنیم. اما، هر دوسیه جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرد و بررسی دوسیه‌های کسانی که هنوز آنجا مانده اند، جریان دارد.»
ایالات متحده امریکا بعد از این که به این نتیجه رسید که شمای از افغان‌های تخلیه شده واجد شرایط انتقال به ایالات متحده امریکا نیستند، یافتن یک کشور سومی برای پذیرش آنها دشوار شده است. خانم سیرز گفت: «نخستین چیزی که کشورهای دیگر فرض خواهند کرد این است که کدام مساله امنیتی وجود دارد.» او گفت که هرچند فکر نمی‌کند در مورد عارف سروری چنین نگرانی‌ای وجود داشته باشد. سروری اخیراً توانست از کمپ لیا به موقعیت دیگری نقل مکان دهد تا کشوری دیگر او را بپذیرد، اما هیچ کشوری پیشنهاد قبولی به او نداده است.
خانم سیرز گفت که بازگشت به افغانستان برای عارف سروری و بسیاری دیگر از سرنشینان این کمپ به مفهوم قطعی مرگ خواهد بود.
حالا این مشکل به عهده کوزوو افتاده است. کورتی، نخست وزیر این کشور یک سال بعد از این که به این افغان‌ها وعده امنیت داد، اخیراً در سفرش به بروکسل گفت که با ایالات متحده امریکا موافقت کرده بود که این کمپ موقتی است و تا ۲۹ آگست ۲۰۲۲ منحل می‌شود.
او به سوال‌های خبرنگاران در مورد اسکان احتمالی این افغان‌ها در کوزوو پاسخ نداد. کورتی گفت: «کمک به مهاجرانی که مجبور به فرار شده اند، یک وظیفه بشردوستانه است. از سوی دیگر، این یک وظیفه در برابر شرکا، متحدین و دوستان – مقدم‌تر از همه ایالات متحده امریکا- است که در زمان ضرورت به آنها کمک کنیم. ما به این کمک ادامه می‌دهیم.»
ادامه وضعیت کنونی خلاف چیزی است که افغان‌های باقی‌مانده در کمپ لیا خواستار آن اند.
تری شولتس/ ع. ف.