۱۰۰ روز جنگ اوکرایین و پیامدهای آن برای جهان
۱۴۰۱ خرداد ۱۳, جمعه
تردیدی نیست که جهان هرگز به وضعیت قبل از تهاجم روسیه بر اوکرایین برنخواهد گشت. اما اینکه نظم جهانی پس از این جنگ چگونه خواهد بود، هنوز روشن نیست و هیچ کسی نمی‌تواند پیشگویی نماید. تغییراتی در امور سیاسی رونما شده اند که پیامد جنگ اند و تأثیرات این جنگ بر زندگی روزمره مردم شدیداً محسوس می‌باشد.
نقطه عطف در سیاست خارجی آلمان
شروع این جنگ نقطه عطفی در سیاست خارجی و امنیتی آلمان نیز بود. فقط سه روز بعد از آغاز جنگ، اولاف شولتس صدراعظم آلمان در سخنرانی ویژه اش در پارلمان فدرال این کشور «بوندستاگ» تغیرات وسیعی در سیاست خارجی و امنیتی آلمان را معرفی نمود.
براساس این تغییرات، اردوی فدرال آلمان با یک برنامه جدید و هزینه ۱۰۰ میلیارد یورویی، برای دفاع از کشور تجدید و تجهیز می‌شود. علاوه بر این، برای اولین بار آلمان تصمیم گرفت به کشوری که در اروپا در حال جنگ علیه یک قدرت اتومی است، اسلحه بفرستد.
یکی از موارد مهم پیامدهای این جنگ، مشکل تأمین انرژی در آلمان و کشورهای دیگر اروپایی است. این کشورها در تلاش شدند تا از وابستگی به نفت و گاز روسیه نجات یابند و به تازگی تحریم قسمی را علیه واردات نفت از روسیه وضع کرده اند.
انشعاب در میان قدرت‌های جهانی
سازمان ملل در موقف‌گیری‌های خود در قبال جنگ اوکرایین منشعب شده است. در آغاز ماه مارچ در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل ۱۴۱ کشور جنگ در اوکرایین را محکوم نمودند. اما پنج کشور با قطعنامه محکومیت روسیه مخالفت نمودند و ۳۵ کشور دیگر رأی ممتنع دادند. چین و هندوستان به عنوان پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان به این قطعنامه رأی ممتنع دادند. علاوه بر این دو کشور، همچنان افریقای جنوبی به عنوان مهمترین شریک افریقایی آلمان و دیگر کشورهای غربی نیز از رای ممتنع کار گرفت. برازیل به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور و بزرگترین اقتصاد در امریکای جنوبی نیز از محکوم نمودن تهاجم روسیه امتناع نمود. برازیل، چین، هندوستان و افریقای جنوبی همراه با روسیه در گروه کشورهای «بریکس» شامل اند.
قطب مقابل ۵ کشور گروه «بریکس» کشورهای قدرتمند اقتصادی عضو گروه «جی ۷» می‌باشند که در حال حاضر آلمان ریاست آن را به دوش دارد. کشورهای گروه هفت و «بریکس» در اجلاس کشورهای جی ۲۰ بر دور یک میز می‌نشینند.
اکنون دیده شود که در اجلاس بعدی کشورهای جی۲۰ که در ماه نوامبر در اندونیزیا برگزار می‌شود، چه خواهد شد و ساختار جهانی به کدام سمت می‌رود؛ به سمت تشکیل بلاک و رویارویی و یا هم در مسیر همکاری مشترک.
یکی از پیامدهای دیگر این جنگ، نزدیکی خیلی زیاد کشورهای غربی است، آنچه که اگر مقطعی هم باشد، برخلاف خواست پوتین است. کشورهای اتحادیه اروپا در وضع تحریم‌ها و نیز در محکوم نمودن جنگ پوتین به گونه کم نظیری موقف مشترک خود را تمثیل نمودند.
ناتو نیز که زمانی امانویل ماکرون گفته بود دچار «مرگ مغزی» شده است، از آغاز جنگ با تدابیر جدید عرض اندام نمود. اکنون با این تحولات، دیگر نمی‌شود از پایان اتحاد کشورهای غربی سخن گفت، آنچه که توسط خیلی‌ها مطرح می‌گردید. اما این وحدت همچنان انشعاب عمیقی را نیز در پی داشت. طور مثال، ترکیه نمی‌خواهد به سادگی پیوستن فنلند و سویدن به ناتو را بپذیرد.
در اتحادیه اروپا نیز مجارستان با صراحت در برابر تحریم نفت روسیه مخالفت کرد. آزمون خیلی دشوار دیگر در برابر اتحادیه اروپا بحث شمولیت اوکرایین در این اتحادیه است که در همین ماه جون مطرح می‌شود.
غرب: روسیه شدیداً منزوی شده است
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه حمله ۲۴ فبروری این کشور به اوکرایین را همچنان جنگ در برابر غرب برای نجات «جهان روسی» می‌داند. اما دست‌آورد او بر عکس این ادعا است. شهروندان روسی تبار اوکرایین روز تا روز از این همسایه بزرگ خود روگردان شده اند.
افزون بر این، هنرمندان و ورزشکاران روسی نیز از تجرید شان در خارج و گاهگاهی از «روس‌هراسی» شکایت می‌کنند. اشتراک ورزشکاران روسی در مسابقات جهانی لغو شده است.
تحریم‌های شدید کشورهای غربی علیه روسیه همچنان اقتصاد این کشور را نیز متزلزل ساخته است. در این میان موارد تحریم‌های وضع شده علیه روسیه به ۱۰ هزار مورد می‌رسد، رقمی از تحریم‌ها که در برابر هیچ کشور جهان وضع نشده است. با توجه به این تحریم‌ها، به باور کشورهای غربی روسیه در سطح بین المللی به شدت منزوی شده است.
اما دستگاه قدرت در مسکو به این مسأله چندان اهمیتی قایل نیست و غرب را فقط بخشی از جهان می‌داند. روسیه که یکی از کشورهای غنی از مواد خام به شمار می‌رود، برای معاملات تجاری خود به کشور همسایه‌اش چین و شریک دیگر خود هندوستان اشاره می‌کند. روسیه همچنان به عنوان یک قدرت دارای حق ویتو در شورای امنیت خود را منزوی تلقی نکرده و بر حضور خود در صحنه جهانی تأکید دارد.
مشکل تامین گاز
پیش از شروع جنگ در اوکرایین، آلمان ۳۵ درصد نفت خام، ۵۵ درصد گاز مورد نیاز و ۵۰ درصد زغال سنگ خود را از روسیه وارد می‌کرد.
حتی در زمستان گذشته زمانی که ذخیره‌گاه‌های گاز آلمان بیشتر از حد معمول خالی شده بود، این نگرانی ایجاد شده بود که مبادا شرکت دولتی گازپروم روسیه ارسال گاز را متوقف کند؛ کاری که عواقب غیرقابل پیش بینی برای اقتصاد و خانواده‌ها در آلمان می‌تواند در پی داشته باشد. اما پس از شروع جنگ و این دستور پوتین که کشورهای «غیردوست» بهای گاز روسی را به روبل پرداخت کنند، این نگرانی شدیدتر شد.
بهای به شدت رو به افزایش انرژی تنها پیامد این جنگ نیست، بلکه همچنان قیمت مواد غذایی نیز به طور سرسام آوری رو به افزایش است، زیرا صادرات غله از اوکرایین، به عنوان یکی از غنی ترین کشورهای صادرکننده غله، متوقف شده است و به این ترتیب غله جات و روغن گل آفتاب پرست دیگر به کشورهای متقاضی صادر نمی‌شوند. همچنان بهای کود زراعتی نیز به شدت افزایش یافته است.
این وضعیت بیش از همه کشورها و اهالی سرزمین‌های فقیر جهان را شدیداً متأثر می‌سازد؛ زیرا افزون بر مشکلات خشکسالی و پیامدهای پاندمی کرونا، اکنون عرضه مواد غذایی کاهش و قیمت‌ها افزایش یافته است. با توجه به این وضعیت کارشناسان از احتمال افزایش گرسنگی در جهان ابراز نگرانی کرده و گفته اند که بروز بزرگترین بحران بشری پس از جنگ دوم جهانی بعید نمی‌باشد.
nf/af/dpa