یک انتخابات چه وقت آزاد ومنصفانه خوانده می شود؟

انتخابات پارلمانی وانتخابات شوراهای ولایتی افغانستان که قراراست در18 سپتمبرسال جاری برگزارشود، با چالشهای گونه گونی روبرومی باشد.

بند سوم ماده ی 21 منشورجهانی حقوق بشرمشعراست که:

"اراده ی مردم اساس اقتدارحکومت است؛ این اراده باید ازطریق انتخابات اداوری وسالم ، با برخورداری عموم ازحق رآی متساوی واستفاده ازآرای مخفی ، یارروشهای رای گیری آزاد هم مانند آن ، ابرازگردد."

پذیرش رسمی یک اصل رهنما مانند منشورحقوق بشردرقانون اساسی یک کشور، داشتن قانون اساسی ایکه به دموکراسی اعتراف نموده باشد، و سوء استفاده ازانتخابات برای فراهم ساختن یک مشروعیت صوری هیچکدام نمیتوانند معنای " انتخابات سالم" را ارایه نمایند.

انتخابات یک تکنیک ویاتاکتیک نه، بلکه یک نهاد دموکراسی است. ازآنجاییکه مردم درکشورهای معاصربنابرکثرت جمعیت قادرنیستند دموکراسی مستقیم را اعمال نمایند، ناگزیراند کسانیرا به مثابه ی وکلای شان به پارلمان بفرستند که واقعاً ازآنها نمایندگی نمایند. شورایی که بعدازچنین انتخابات بوجود می آید، میتواند نمایندگی ازحاکمیت مردم نماید. اگرشرایط لازم برای یک انتخابات سالم مهیا نباشد وکسانی برخلاف میل مردم کرسی های پارلمان را اشغال نمایند، درحقیقت انتخابات واراده ی مردم مسخ می گردند.

دموکراسی به مثابه ی یک شکل دولت وجامعه محصول قرنها تلاش ومبارزه ی انسانهاست. دربسیاری ازکشورهای صنعتی غربی تا اواخرقرن 19 فقط صاحبان ثروت حق انتخاب کردن .

انتخاب شدن داشتند. زنان ازاین هم بعدترحق انتخاب شدن بدست آورند. تجربه ی تاریخی نشان میدهد که وضع امنیتی قناعت بخش، رشد اقتصادی معین وسطح فرهنگی نسبتاً خوب پیش شرطهای اولیه ی برپایی یک دموکراسی می باشند.

درکشورهای مانند افغانستان که پروسه ی ایجاد دولت ملی پیوسته بادشواریهای لاینحل وشکست روبروبوده است، وجنگ همه نهادهای اجتماعی را زدوده است انتظاراینکه همه شرایط یک دموکراسی قوام یافته فراهم باشند، نوعی غیرواقع بینی می باشد و بناءً دراین کشورها ازدموکراسی حداقل میتوان سخن به میان آورد تا به تدریج آتش جنگ وخشونتهای بی پایان را فرونشانده وازطریق نوعی همگرایی یا وفاق ملی به مراحل پیشرفته ی دموکراسی ورفاه دسترسی پیداشود.درچنین مرحله ی تاسیسی دولت ونظام سیاسی؛ نفس توجه به انتخابات - هم درمقام یک نهاد وهم به مثابه ی یک آزمون بسیارخطیر- ازاهمیت تعیین کننده ای برخوردارمی باشد.ازهمینجاست که سازمان دیده بان حقوق بشردرآخرین گزارشش پیرامون افغانستان نسبت به نقش کسانیکه متهم به جرایم جنگی می باشند وعضو مقامات عالیه ی حکومت اند وهم کسانی ازاین دست که می خواهند کرسیهای پارلمان را اشغال نمایند هشدارمیدهد . سازمان نامبرده برعلاوه اینکه خواهان محاکمه ی این افراد می باشد، دست کم درقدم اول برکناری آنانرا ازمقامات دولتی وجلوگیرازشرکت آنانرا درمبارزات انتخابات پارلمانی تقاضا می نماید. سازمان پژوهشی دیگری بنام " پروژه ی عدالت افغانستان" درحالیکه ازآغازکودتای ثورتا سال 2001 میلادی گروه های سیاسی متعددی را متهم به تخلف ازحقوق بشروجرایم جنگی میسازد، تقریباً عین خواستها را به میان می کشد. مقامات رسمی دولت افغانستان درحالیکه دراصول محاکمه ی جرایم جنگی را تآیید می نمایند وآنرا منوط به تآمین صلح وثبات درافغانستان میسازند، درعمل پروسه ی شناسایی مجرمان جنگی راطولانی وچندین ساله پنداشته ومطابق به یک اصل عام حقوقی دایربراینکه : تا کسی را محکمه ای مجرم نشناخته باشد، مجرم نیست؛ معلوم نیست با تخلفات قانونی وتخلفاتی ازحقوق بشرکه همین حالا توسط متهمان به جنایات جنگی صورت می گیرد، چه معامله ایرا انجام میدهد.آیا سهل انگاری درهمچوموارد سیمای ولسی جرگه یا پارلمان افغانستان را ازهمین حال مغشوش نشان نخواهد داد؟

یک انتخابات چه وقت آزاد ومنصفانه خوانده میشود؟

انتخابات آزاد

یک انتخابات وقتی آزاد گفته مشود که قبل ازروز انتخابات آزادی بیان ، آزادی اجتماع وحق مساوی وهمگانی انتخاب کردن وانتخاب شدن وجودداشته ، درروزانتخابات امکان شرکت درانتخابات وجودداشته وخوف وترسی برای رای دهندگان مطرح نباشد.بعد ازانتخابات بایدامکان شکایت ازمنازعاتی که درجریان انتخابات بوجود می آیند وجودداشته باشد.

انتخابات منصفانه

قبل ازانتخابات : کمیسیون انتخابات مستقل وبیطرف باشد. جریان انتخابات شفاف باشد. مانعی برای ثبت نام رای دهندگان وجود نداشته باشد.امکان مساوی برای استفاده ی تبلیغاتی نامزدان ازرسانه های گروهی عمومی وجود داشته باشد.

بروزانتخابات: مخفی بودن رای دادن مراعات شود. تضمین شود که فقط یک نفر یک رای حق دارد. اوراق انتخاباتی واضح وقابل فهم باشند. درحوزه های انتخاباتی نمایندگان احزاب ویا نامزدها بتوانند حضورداشته باشند.

بعدازانتخابات: آرا با امانت وصداقت شمارش گردند.درانتقال صندوقها به مراکزشمارش آرامراقبت زیاد بخرج داده شود. نتایج انتخابات دررسانه ها بیطرفانه اعلان گردند ونتایج انتخابات توسط همه اشتراک کنند گان قبول گردد.

چالشهابرای یک انتخابات سالم ویا منصفانه وآزاد درافغانستان

هدف ازانتخابات دموکراتیک به مثابه ی یک نهاد آنست تا اکثریتهای موجود ومتنوع درجامعه بتوانند درپارلمان نمایندگی شوند. یعنی گروههای مختلف اجتماعی وسیاسی ولو آنکه درحال حاضربسیاربزرگ هم نباشند ولی دیدگاه های معین وقابل گسترشی را بازتاب دهند ،قادرباشندتا پیشنهادات وانتقادات شانرادرپارلمان مطرح سازند، تا بدین ترتیب همرایی ووفاق درجامعه پدید آید.

باوجود آنکه انتخابات پارلمانی جاری درافغانستان ازامکانات قانونی ، وتکنیکی بسیارفراوانترنسبت به گذشته ها برخورداراست یکی ازچالشهای بسیارطافت فرسا درانتخابات پارلمانی افغانستان اینست که سیستم رای دهی آزاد ونه نسبتی ،راه گروه های کوچکتررا که نه ازطریق یک نماینده ی محلی بلکه ازطریق یک فهرست سرتاسری انتخاب شوند، به پارلمان می بندد.

دسته های شورشی طالب ومتحدان آنها که بیشتردرمناطق جنوبی وجنوب شرقی افغانستان دست به قتل وکشتاروگروگانگیری نامزدان انتخاباتی وکارمندان امورانتخاباتی میزنند ، دریک بخش قابل توجه کشور، امنیت مطلوب برای یک انتخابات سالم رامورد سوال قرارمیدهند.

علاوه براین نوپا بودن،ضعیف بودن، وفقراقتصادی احزاب سیاسی جدید، ولو آنکه شمارشان بصورت مبالغه آمیززیاد است، نمیتوانند دربرابرنفوذ اقتصادی وسیاسی جنگسالاری ومیزان خشخاش وتریاک تاب مقاومت بیاورند.

ازجمله ی کسانیکه ازفهرست نامزدان انتخاباتی توسط کمیسیون مشترک تنظیم انتخابات تاکنون حذ ف گردیده اند، نام کمترکسی که دراذهان عامه متهم به جرایم جنگی باشد به نظرمیخورد و

آقای بهین سخنگوی کمیسیون تنظیم انتخابات میگوید:

"ازجمله ی حذف شدگان 11 نفرارتباط با گروه های مسلح غیرقانونی داشته اند. 5 نفربخاطرآنکه اسنادشان تکمیل نبوده است حذف شده اند. یک نفربخاطریکه ازمقامش استفاده نموده است حذف شده است. 280 نفرداوطلبانه ازنامزدی شان منصرف شده اند ویک نفردیگرنیزدرین جریان کشته شده است."

جنگسالاران پیشین میکوشند بازهم نفوذ شانرا دربخشهای مختلف دولت وازجمله پارلمان یا ولسی جرگه افغانستان بهرطریقی که ممکن باشد حفظ نمایند.

ازجمله دهها مثالی که درین زمینه وجود دارد ؛ آقای کاظم وحیدی یکی از نامزدهای مستقل انتخابات پارلمانی افغانستان؛ درمورد یک نمونه ازاینکه چگونه نامزد های مستقل ازسوی نامزدهای تنظیمی مورد ارعاب وتعجیزقرارمیگیرند، اینطورمعلومات میدهد.

" یک نفربنام فهیم کوهدامنی ازمنطقه ی کاریزمیر ولایت کابل توسط افراد سیاف تهدید شده، خانه وموترشان به آتش کشانده شده وخود شان ازمنطقه فراری شده اند."