جسامت بدن با ابتلا به برخی از بیماری‌ها ارتباط دارد
۱۴۰۱ خرداد ۱۹, پنجشنبه
اندازه قد و قامت انسان، چه کوچک باشد چه بزرگ، خطر ابتلا به بیماری‌های خاصی را افزایش می‌دهد. این مطلب را اخیراً محققان امریکایی در ماهنامه علمی «PLoS Genetics» به نشر رسانده اند.
یک کارشناس آلمانی تأکید می‌کند که روی اندازه قد و قامت انسان، نه تنها ژن‌ها، بلکه عوامل اقتصادی-اجتماعی و اولتر از همه محیط زیست نیز نقش مهمی دارند.
انسان‌ها در طول زمان قدبلندتر می‌شوند: چنانچه به اساس آمار در آلمان، در سال ۱۸۹۶ حد اوسط قد مردان یک متر و ۶۷ سانتی بود و در سال ۲۰۱۷ حد اوسط به تقریباً یک متر و ۸۰ سانتی رسید. به همین ترتیب حد اوسط قد زنان در این مقطع زمانی از ۱،۵۶ متر به ۱،۶۶ متر افزایش داشته است. این تکامل تقریباً در سراسر جهان صورت گرفته است.
همزمان با این، ارتباط میان اندازه قد و قامت و امراض خاص، هرچه بیشتر آشکار می‌گردد. چنانچه یک تحقیق در آلمان در سال ۲۰۱۹ نشان داد که افراد قدکوتاه بیشتر با خطر ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲ مواجه اند. به اساس تحقیق دیگری که در سال ۲۰۱۷ در سویدن انجام شده بود، افراد قد بلند بیشتر با خطر ابتلا به ترومبوز یا لخته شدن خون در رگ‌ها روبرو اند. افراد قد بلند علاوه بر آن، بر اساس تحلیل داده‌های بدست آمده از پژوهش های مختلف، نسبتاً بیشتر به بیماری سرطان مبتلا می‌شوند.
با آنهم هنوز مشخص نیست که آیا بزرگی قد و قامت خود نشان دهنده خطر واقعی است یا اینکه عوامل تعیین کننده بزرگی قد، تأثیرگذار است. از همین رو یک تیم، به سرپرستی داکتر سریدهاران راگاوان از دانشگاه کلورادوی ایالات متحده امریکا، ارتباط بین بیماری‌های مختلف و اندازه واقعی قد افراد و همچنان اندازه ای را که بر اساس ژنتیک پیش‌بینی می‌شود، مورد بررسی قرار داده است.
این تیم با استفاده از یک بانک داده‌ها، اطلاعات ژنتیکی و صحی بیشتر از ۲۵۰ هزار فرد بزرگسال را در رابطه با بیشتر از هزار نوع بیماری و علایم بیماری مورد مطالعه قرار داد. ارزیابی آنها تأیید می‌کند که افراد قدبلند در معرض خطر بیشتر ابتلا به شایع‌ترین نوع اریتمی قلبی موسوم به «ارتریال فیبریلاسیون» و تورم ورید و همزمان با خطر کمتر بیماری شریان کرونری قلب، فشار بلند خون و کلسترول بالا قرار دارند. از سوی دیگر این مطالعه نشان داد که افراد قدبلند در معرض خطر ابتلا به بیماری دستگاه عصبی پیرامونی ناشی از آسیب رشته‌های عصبی در اعضای بدن و عفونت‌های پوست و استخوان، مانند زخم پا و ساق پا قرار دارند. در یک گزارش از قول راگاوان چنین نقل شده است که در کل شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد قد بزرگسالان می‌تواند بر بیشتر از صد ویژگی بالینی تأثیرگذار باشد، از جمله چندین بیماری که در پیوند با عمر کمتر و یا یک زندگی آمیخته با درد و رنج قرار دارند. اما در این زمینه که آیا درازی قد می‌تواند یک عامل خطر برای چندین بیماری در وجود بزرگسالان باشد، باید تحقیقات بیشتر علمی انجام داده شود.
نوربرت شتفان، استاد دیابت شناسی بالینی-تجربی در شفاخانه دانشگاهی توبینگن آلمان، می‌گوید که ژن‌های متعددی در بلندی قد تعیین کننده اند. به قول وی دقیقاً همین ژن‌ها اند که نه تنها با بزرگی قد و قامت، بلکه با سایر عملکردهای بدن نیز مرتبط بوده و از همین لحاظ به طور مستقیم یا غیرمستقیم با خطرات ابتلا به بیماری‌های خاص مرتبط اند. او می‌افزاید که علاوه بر آن عوامل اجتماعی-اقتصادی نیز می‌تواند نقش داشته باشد: به اساس مطالعات، افراد قدبلند اغلب از جایگاه بالاتر اجتماعی برخوردار اند و کمتر تحت تأثیر برخی بیماری‌های عام قرار می‌گیرند.
شتفان با اشاره به چین می‌گوید که اندازه جسامت مردم این کشور، از جمله در نتیجه عوامل محیطی، از سال‌ها به این طرف در حال افزایش است. او می‌افزاید: «یکی از دلایل آن این است که مردم چین به گونه فزاینده شیر و لبنیات مصرف می‌کنند و در نتیجه ژن‌های IGF-1 و IGF-2 حتی در رحم مادر فعال می‌گردند.» این ژن‌ها باعث رشد بدن می‌شوند و پس از آنکه یک بار فعال شدند، در طول عمر همانگونه فعال باقی می‌مانند. ژن IGF-1 رشد حجرات بدن را تقویت می‌کند، و این خود افزایش خطر ابتلا به انواع خاصی از بیماری سرطان در افراد قدبلند را توضیح می‌دهد. این ژن همزمان متضمن سوختن چربی‌ها در اعضای بدن می‌گردد. از همین رو، به قول شتفان، بیماری چربی جگر در افراد قدبلند کمتر دیده می‌شود. افراد قدبلند با حرکت دادن اعضای بدن، انرژی بیشتری به مصرف می‌رسانند و همین مسأله سبب می‌شود که آنها کمتر به بیماری دیابت نوع ۲ و سکته قلبی مبتلا شوند.
قد بلند به معنای دست و پای درازتر و رگ‌های طولانی تر نیز است، یعنی خون باید در مسیر طولانی‌تری پمپ شود، و در نتیجه خطر ترومبوز یا لخته شدن خون در رگ‌ها افزایش می‌یابد. پس به ویژه افراد قدبلند در پروازهای طولانی و یا سفرهای طولانی با موتر، باید به طور منظم حرکت کنند، نوشیدنی کافی بنوشند و در هواپیما جوراب‌های خاص حفاظتی بپوشند.
اما افراد قدکوتاه بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و سکته قلبی قرار دارند، صرف نظر از مقدار چربی بدن شان. نوربرت شتفان می‌گوید: «اگر این افراد چاق شوند، در مقایسه با افراد قدبلند که چاق می‌شوند، به طور قابل توجهی با خطر بیشتر مواجه می‌گردند.» این متخصص دیابت توصیه می‌کند که به هر اندازه یک فرد قدکوتاه‌تر باشد، به همان پیمانه باید تحرک بیشتر داشته باشد.
نوربرت شتفان یادآور می‌شود که در امور بالینی، اندازه قد و قامت بیشتر نادیده گرفته می‌شود، در حالیکه این مسأله شایان توجه بیشتری است: «به همین دلیل کارهای مانند این تحقیقات علمی، اینقدر مهم اند». او می‌افزاید: «اما از آنجایی که انسان‌ها به تدریج بزرگ قامت‌تر می‌شوند، ارتباط آن با خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف اهمیت بیشتری کسب می‌کند.»
(dpa) / si, af