چرا عاقل کند کاری که بار آرد پیشیمانی

یادداشت: این نوشته، تبصره ای است که رتبیل شامل آهنگ، سردبیر بخش افغانستان دویچه وله در ارتباط به حوادث و تظاهرات خشونت بار اخیر در افغانستان نوشته است.

دوست یا دشمن؟

حدود ده سال پیش، هنگامی که سربازان ایالات متحده امریکا به کابل پایتخت افغانستان رسیدند، افغان ها از آنها به حیث قهرمانان استقبال کردند. همین سربازان امریکایی بودند که بسیار سریع به حاکمیت دهشت بار طالبان پایان بخشیدند. در آن هنگام بسیاری ها از آغاز یک دوستی عمیق میان ایالات متحده امریکا و افغانستان سخن می گفتند.

اما سوالی که امروز مطرح می باشد، این است که در ده سال گذشته چه رخ داده است که قهرمانان آن روز، اکنون همچون دشمنان به نظر می آیند؟ پاسخ این است که اشتباهات زیادی صورت گرفته اند. اشتباهاتی که از قرار معلوم بسیاری ها دیگر نمی خواهند به سادگی از آن بگذرند.

به افغان ها بعد از سقوط رژیم طالبان صلح، دموکراسی، رفاه و یک زندگانی آبرومندانه وعده داده شده بود؛ وعده هایی که کمتر به آن عمل شده است. جنگ، فقر و حقارت، واقعیت های تلخ زندگی روزمرهء بسیاری ها در افغانستان است. البته این که افغان ها نیز در بدبختی های امروزی شان بی گناه نیستند، امری است روشن ولی نه موضوع این تبصره.

بی حرمتی به قرآن

آنچه در این جا گفته می شود به هیچ صورت تبرئهء تظاهرات خشونتبار هفته گذشته نیست. با وجود این، حادثه ای که اتفاق افتاده است، نشان می دهد که چگونه بی توجهی برخی سربازان ایالات متحده امریکا به ارزش های اساسی افغان ها، ماجرا می آفریند. برای اکثریت افغان ها زندگی بدون دین بی معنا و غیرقابل تصور است. این موضوع اگر برای سربازان پایین رتبه امریکایی روشن نباشد، برای مشاورین نظامی در واشنگتن کاملاً روشن است. ایالات متحده امریکا در تقویت و تاسیس احزاب اسلامگرا در سال های 80 میلادی نقش اساسی داشت. در همین زمان بود که شعار "اسلام در افغانستان در خطر است" به وجود آمد. همه می دانستند که افغان ها زمانی متحدا در مقابل تجاوز اتحاد جماهیر شوروی به پا می خیزند که باورهای دینی خود را به خطر ببینند.

بنابراین، با در نظر داشت مطالب ذکره شده این پرسش مطرح می شود که چرا سیاست های واشنگتن در قبال افغانستان این همه از حکم خرد سیاسی به دور به نظر می رسند؟ زمانی که امریکا در افغانستان از حقوق بشر، تحمل، بردباری و احترام متقابل سخن به میان می آورد، باید در قدم اول خودش براساس این ارزش ها عمل کند.

افغانستان، کشتزار ماین سیاسی

استراتژیست های ایالات متحده امریکا به یقین می دانند که نیروهای مسلح آنها در افغانستان تنها علیه گروهی که امروز طالب خوانده می شود، نمی جنگند. همه همسایگان قدرتمند افغانستان با حضور دایمی ایالات متحده امریکا در کشور کوهپایه های هندوکش، مواضع قدرت شان را در خطر می بینند. افغانستان و کشورهای همسایه اش در آسیای میانه، جدا از تمام مطالب دیگر، دارای بزرگترین ذخایر مواد خام جهان می باشند. بدین جهت ایران، پاکستان، چین و روسیه حاضر نیستند تا افغانستان را تنها به ایالات متحده امریکا رها کنند. همه کشورهای نامبرده، استراتژی های ملموس و منافع اقتصادی و علایقی در افغانستان دارند که با مشارکت استراتژیک کابل و واشنتگن به خطر می افتند.

براین اساس طبیعی است که از هر اشتباه امریکا در افغانستان، مخالفان پیمان استراتژیک احتمالی میان امریکا و افغانستان سود می برند. آنها به خوبی می دانند که چگونه از احساسات و عواطف دینی مردم سوء استفاده کنند. نا گفته پیداست که روحانیان افراطی به خوشی مردم را علیه "کفار غربی" می شورانند، زیرا هیچ چیزی به اندازه دموکراسی و مردمی که با روشن بینی می اندیشند، مواضع آنها را در جامعه به خطر نمی اندازند. پس واشنگتن نباید کاری کند که مردم افغانستان را به ستوه بیاورد. شاید ایالات متحده امریکا بتواند سرانجام جنگ علیه طالبان را ببرد، اما اگر جنگ شکل «جنگ علیه مردم» افغانستان را به خود بگیرد و یا چنین احساسی ایجاد شود، آن را خواهد باخت. در عین حال افغان ها باید به درستی تشخیص بدهند که با برخوردهای احساساتی آینده کشور شان تضمین نخواهد شد.

همهء منطقه ای که افغانستان در آنجا قرار دارد، یک کشتزار ماین سیاسی است. کسی که با احتیاط زیاد در اینجا راه نمی رود، ممکن است خسارات زیادی را متحمل شود. این درس را باید همه کسانی که می خواهند ماموریت افغانستان به موفقیت بیانجامد، بیاموزند- هرچه زودتر، بهتر.

رتبیل شامل آهنگ

برگردان: رسول رحیم

ویراستار: عارف فرهمند