پنج سال پس ازکنفرانس بن - گفتگوبا دکترمیرمحمد امین فرهنگ

دویچه ویله : آقای فرهنگ ؛ پنج سال ازکنفرانس تاریخی بن برای افغانستان می گذرد. البته با تشکیل پارلمان افغانستان توافقنامه وتعهدات بن به پایان رسید؛ روند پیشرفت این تعهدات را شما که درآن اجلاس حضورداشتید چگونه ارزیابی می کنید؟

فرهنگ : من فکرمی کنم که اگرما توافقات بن را مدنظربگیریم ؛ افغانستان ومردم افغانستان توانستند دراین مدت پنج سال برنامه های که پیش بینی شده بود- برای ایجاد یک دولت قانونی درافغانستان – آن را به موقعش به سربرسانند،خودش یک دستاورد بزرگ است که ازهیچ بتوان یک دولت را که دارای سه قوه مستقل است ، یعنی قوه ثلاثه دولت ، تشکیل شد ودرکنارسایرکشورها به حیث یک کشورمستقل دارای حاکمیت ملی ، دارای اختیارخود و تصامیم آزاد خود شده است. این یک دستاوردی است که ما آن را به جهانیان وبه مردم افغانستان نشان دادیم . البته که سهم خودمردم افغانستان وحمایت جامعه جهانی نقشی داشته است که من بالای سهم مردم افغانستان اتکای بیشترمی کنم.

دویچه ویله : آقای فرهنگ پیش ازکنفرانس بن اجلاس گوناگون دیگری مانند اجلاس صلح قبرس ، اجلاس روم و... برگزارشده بودند. ویژگی کنفرانس بن درچه بود که توانست یک تغییراساسی را درساختارنظام سیاسی افغانستان بوجود بیاورد؟

فرهنگ : ببینید؛ در دوران بعد ازسقوط رژیم کمونیست ها و در دوران حکومت مجاهدین که جنگها متاسفانه جریان داشت وبعداً با آمدن طالبها وفاصله گرفتن جامعه جهانی ازافغانستان درحقیقت درافغانستان شیرازه ی سیاسی اجتماعی واقتصادی اش ازهم پاشید.

طبعاً افغانها درهرگوشه وکنارجهان و درداخل افغانستان تب وتلاش بودند تا با نشستهای متعددیک راه حل صلح آمیزرا برای افغانستان طرح کنند وآن را به جامعه بین المللی پیش کنند. چندین اجلاسی را که شما نام گرفتید درهمان زمان صورت گرفت. اما درماحول پادشاه سابق افغانستان درروم که من هم درآن گروه شامل بودم یک پلان صلح سه فقره یی ازپادشاه سابق طرح شد که آن شامل دایرنمودن یک لویه جرگه غرض ایجاد یک اداره موقت بود وبعد ازآن یک لویه جرگه عنعنوی برگزاربایدمی شد که درآن قانون اساسی افغانستان وحکومت انتقالی تاسیس می شدند و بالاخره انتخابات ریاست جمهوری وپارلمانی صورت می گرفت . دراجلاس بن وقتی گروههای مختلف اشتراک کردند کدام پلان مشخص وصلح ازطرف گروههای دیگربه شکل بسیارمشخص آن وجود نداشت وطوری که می بینیم همان پلان صلح سه فقره ای قسماً با تعدیلات کوچک وهمان قانون اساسی سال 1964 که دردهه دموکراسی تطبیق شده بود ،با حذف بعضی بخشهای آن که مربوط به نظام سلطنتی بود همان تطبیق شد وهمان روی کارآمد. تا وقتی که قانون اساسی جدید ساخته شد.

دویچه ویله : بله ،آقای فرهنگ اجلاس قبرس، گروه پشاور و روم تلاشهای شبیه هم داشتند ودرجریان تنشهای افغانستان تلاشهای آنها جریان داشتند. ولی اجلاس بن توانست همه را پای میزمذاکره بیاورد وازآن یک نتیجه بگیرد. ویژگی این اجلاس درچه بوده است ؛ آیا درآن فشارهای خارجی بود؟

فرهنگ : ویژگی این اجلاس دردوچیزبود یکی این که افغانها خود شان بعد ازاین همه مشکلات ومشقتها که دیده بودند. مخصوصاً بعد ازدوره ای طالبان وجنگها که در افغانستان رخ داد به این بصیرت وبه این تفاهم رسیدند که بصورت دستجمعی افکارخودرا جمع کنند وبه حیث یک کل درمقابل جامعه جهانی عرض وجود بکنند . چنانچه دراجلاس بن ما همین روحیه را به خوبی دیدیم . ویژگی دیگراجلاس بن این بود که چون درافغانستان یک قدرت سیاسی که ازطرف جامعه افغانستان به حیث قدرت مشروع قبول می شد موجود نبود؛ برای یک دوره موقت جامعه ی بین المللی مثلی که دربعضی کشورهای دیگرهم کرده بود یک اداره موقت باز ازخود افغانها درتفاهم با افغانها ایجاد کرد.

دویچه ویله : آقای فرهنگ ؛ بدون شک آزادی های نسبی کنونی وازبین رفتن سلطه طالبان یک دستاورد بزرگ ودستاورد کنفرانس بن است. اما چرا پس ازپایان برنامه های بن یعنی پس ازانتخابات پارلمانی ، اوضاع بدترشده رفته ومردم ازاوضاع شاکی ترشده اند؟

فرهنگ : تاحدی این قابل پیش بینی بود. برای این که بعدازسقوط طالبان وآمدن حکومت جدید درمرحله اول چون سی سال درافغانستان هیچ کاری صورت نگرفته بود، پروژه های اولی که درافغانستان که درساحه اقتصادی طرح شدند مانند پروگرام همبستگی ملی وامثالهم این پروژه های کوچک بودند که دراطراف واکناف کشورپل ساخته می شد ویک سرک ویا یک ساحه ساخته می شد ویا یک نهرساخته می شد؛ مردم چون دفعتاً دیدند که بعد ازسالها آهسته – آهسته سپس فعالیت شروع می شود. یک حس خوشبینی پیداشد. اما حس خوشبینی را ما پیشبینی می کردیم که بعد ازیک مدت این تغییرمی کند. به توقعات بسیاربلند ، مخصوصاً یک تعدادی تمدن بیرون را دیده بودند فکرمی کردند که درمدت کوتاه به آن مرحله برسیم . اما این نه ازنظرتخنیکی نه ازنظراقتصادی ونه اازنظرموجودیت ظرفیت ها امکان پذیرنبود. اما کیفیت زندگی مردم ازآن روز تا امروز بسیار زیاد فرق کرده است.

دویچه ویله : اما آقای فرهنگ توقعات ابتدایی مردم هم برآورده نشده اند. مثلاً افزایش نا آرامی ها دراین چند سال زیرساخت های اقتصادی هنوزساخته نشده اند ، هنوزکارخانه ای بوجود نیامده است ، هنوزپایتخت – کابل- برق ندارد؟

فرهنگ : شما بسیار افراطی صحبت می کنید برای این که می گویید شهرکابل برق ندارد . همین حالا هشتاد فیصد شهرکابل برق دارد. مقدارزیاد شده است. اما آوردن برق اقلاً ده سال وقت کاردارد . این را همه مطالعه کرده اند . به همین خاطراست که راه حل وسطی درنظرگرفته شده است. که درمرحله اول باید برق وارد شود. مساله شبکه توزیع برق تکمیل شده است . کارهایی صورت گرفته است . اما وقتی که توقعات دریک جامعه بلندمی رود وآن برآورده نمی شود طبعاً یک اندازه نارضایتی پیدامی شود.

مساله عدم امنیت را که شما می گویید این گناه مردم افغانستان نیست . یکی ازدستاوردهای کلان پنج سال اخیرهمین بوده است که درافغانستان ، مردم افغانستان بین خود دیگرجنگ نکرده اند. بلکه جنگ ازبیرون افغانستان بالای مردم افغانستان تحمیل می شود، مردم مارا می کشند،مکاتب مارا آتش می زنند ، متخصصین مارا می کشند ، پروژه های ماراتخریب می کنندکه این ازخارج افغانستان است.مردم افغانستان روحیه صلح خود را به جهان به اثبات رسانده اند.

دویچه ویله : آقای فرهنگ یک جهان تشکرازشما.