پديده جديد در افغانستان: غرق كردن كتاب ها

اين کتاب ها قبلا در گمرک نيمروز به دليل تفرقه انگيز بودن برخي آنها توقيف شده بود. غلام دستگير آزاد، والي نيمروز به رسانه ها گفته است که شماري از اين کتاب ها اختلاف برانگيز بوده و به مسايل قومي و مذهبي دامن زده است. اما ابراهيم شريعتي افغانستاني، مسوول انتشارات عرفان و وارد کننده اين کتاب ها، مي گويد در ميان اين کتاب ها، کتاب اختلاف برانگيز وجود نداشته است:

"اين يازده عنوان کتاب هيچ کدام شان نه توهين آميز است نه تفرقه برانگيز است، بلکه کتاب هاي است که ده ها بار صدها بار اين ها چاپ شده اند. در افغانستان هست، در ايران هست. در ايران هم با مجوز چاپ شده اين ها. اين برادران که اين را در افغانستان مطالعه کردند و خواندند، به نظر من اين ها متوجه نشدند، يا کدام عوامل ديگري است".

هرچند قانونا هرگاه ورود اثري ممنوع مي شود، بايد به وارد کننده آن داده شود تا دوباره مسترد گردد، اما آقاي شريعتي مي گويد در حدود شش ماهي که اين کتاب ها در افغانستان بود، به وي گفته نشده است که اين کتاب ها را مسترد نمايد.

آقاي شريعتي مي گويد مجموع اين کتاب ها حدود 3500 جلد بوده که به آب انداختن آن از نظر مالي 40 هزار دالر به وي خساره رسانده است. در همين حال، دين محمد مبارز راشدي، معين نشراتي وزارت اطلاعات و فرهنگ با ابراز تاسف از انداختن کتاب به دريا، مي گويد روند بررسي اين کتاب ها را که توسط کميسيوني مربوط به وزارت اطلاعات و فرهنگ انجام مي شود، نيز دقيق نبوده است. وي مي افزايد:

"معتقد هستم که اگر اين کتاب ها توسط کسي بررسي مي شد که هم از قانون آگاهي مي داشت، و هم از محتواي اين کتاب ها، اين کتاب ها به هيچ عنوان جزو کتاب هاي ممنوعه نمي شد. مثلا نهج البلاغه و اصول کافي امکان ندارد که آمدن اش به افغانستان ممنوع شود. براي اين که آنها هميشه در افغانستان بوده و وجود دارد".

بسياري از اين يازده عنوان کتاب در بازار کابل يافت مي شود و در کتاب خانه ها به فروش مي رسند.

حبيب الله رفيع، از نويسندگان و محققان زبان پشتو در کشور و مشاور در اکادمي علوم، به اين باور است که هرگاه کتابي اختلاف برانگيز باشد يا به منافع ملي صدمه بزند، بايد با آن برخورد قانوني صورت بگيرد، اما به آب انداختن کتاب به دريا هيچ گاهي کار درستي نيست:

"در مقابل نشر افکار آزادي بيان مي تواند که مقابله منطقي شود، دليل آورده شود، به بحث گرفته شود و وقتي که آن کتاب بحث اش منطقي نباشد، خود به خود شکست مي خورد. به اين خاطر از نظر من سوختاندن و به آب انداختن کتاب کار درست نيست".

اين درحالي است که حکومت آزادي بيان و انتشارات را يکي از دست آوردهاي خود مي داند. به گفته حبيب الله رفيع، در حکومت هماهنگي وجود ندارد و اين حکومت متشکل از اشخاص و گروه هاي متعدد است و کساني نيز مي باشند که مسايل سمتي و زباني را دامن مي زنند. در عين حال، به باور آقاي رفيع، وجود ديکتاتوري و نبود پاليسي فرهنگي از مسايل ديگري است که باعث چنين برخوردها با کتاب مي شود. همچنان در عصري که باسوادان جامعه به انترنت دسترسي دارند و نيز بسياري اموال از مرزهاي بدون کنترول وارد کشور مي شود، محدوديت در زمينه ورود کتاب ها و سانسور آن تاچه اندازه مي تواند، موثر باشد. معين نشراتي وزارت اطلاعات و فرهنگ مي گويد:

"اصلا سانسور در اين دوران ما امکان ندارد، شما کتابي را که نگذاريد چاپ شود، نگذاريد که وارد شود، او کتاب حيثيت اش به گونه اي مي شود که بايد هرکسي که قادر به خواندن و نوشتن است آن کتاب را پيدا نمايد و بخواند. بسيار راحت آن کتاب را از سايت ها مي گيرند و مي خوانند".

حبيب الله رفيع نيز مي گويد حکومت نمي تواند جلو ورود کتاب به کشور را بگيرد و با به آب انداختن کتاب، اتش خواندن آن کتاب ها را زياد مي کند و از سوي ديگر همين حالا نيز بسياري از اين کتاب ها در افغانستان وجود دارند. اما اين کار چه پيامدي را براي فرهنگيان و فرهنگ کتاب خواني در افغانستان به جا مي گذارد؟ به باور آگاهان، اين کار از يک طرف توهيني است به کتاب و کتاب خوان، و از سوي ديگر زمينه را براي ورود کتاب در شرايطي که افغانستان سخت نيازمند منابع مي باشد، محدود مي سازد.

اما ابراهيم شريعتي با وجودي که مي گويد اين کار ضربه اي سخت مالي و معنوي به او و انگيزه اش در اين کار وارد کرده است، اما تاکيد مي کند که در اين کارش پايدار خواهد بود. آقاي شريعتي مي گويد:

"من يک بار نه اگر ده ها بار هم اين آقايان کتاب هاي من را به دريا بياندازند، آتش بزنند، از ميدان بيرون نمي شوم و اين حق را براي خودم مسلم مي دانم که در بالاترين مقام هاي دولتي افغانستان شکايت کنم و حقم را از اين آدم هاي که اين چنين جاهلانه با کتاب عمل کرده اند با کتاب، بگيرم".

ابراهيم شريعتي افغانستاني حدود 140 عنوان کتاب نويسندگان افغان را در ايران چاپ کرده است و در اين زمينه براي مولفاني که هزينه ي چاپ آثار شان را ندارند، نيز سهولت هايي را فراهم آورده است.

در همين حال، حدود 12 نهاد فرهنگي مهاجران افغانستان با نشر يک بيانيه تحت عنوان "از کتاب سوزي تا کتاب شويي" اين عمل را محکوم کرده و آن را متعصبانه و غيرمنصفانه خوانده اند.

فرهنمد، كابل

ويراستار: مبلغ