پایان ماموریت ۱۳ ساله سازمان ملل در هائیتی
۱۳۹۶ مهر ۲۳, یکشنبه
زمانی که انه لانگه از دانشگاه پوستدام برای تحقیقات میدانی و کار دکترایش برای نخستین بار در پایان سال ۲۰۱۴ به هائیتی آمد، پیش از آن با بعضی از کشور های امریکای لاتین آشنایی داشت. اما وضعیت این کشور او را تکان داد.
او می گوید: «هائیتی در مقایسه با دیگر کشور های منطقه نیز یک کشور مطلقاً ویران است. یک بخش بزرگ جمعیت این کشور به معنای دقیق کلمه برای زنده ماندن در تلاش هستند. نهادهای دولتی کارکرد ندارند و زمین کشور نیز از ده ها سال محدود به کشت خالص یا تک زراعتی است.»
در این زمان ماموریت سازمان ملل متحد در هائیتی یا "مینوستاح" از ۱۰ سال به این سو ادامه داشت. اما از یک انکشاف بزرگ در این کشور گزارش نشده است. برعکس طوفان ویرانگر متیو در سال ۲۰۱۶، رشد این کشور را یک بار دیگر به عقب راند.
حالا ماموریت سازمان ملل متحد به پایان می رسد. امروز پانزدهم اکتبر، قرار است آخرین سربازان کلاه آبی این کشور را ترک کنند. شماری آنانی که این کار را برای این کشور بهتر می دانند، کم نیست.
رهایی بخش ها یا اشغال گران؟
بعد از کودتای علیه رئیس جمهور ژان - برتران آریستید در آغاز سال ۲۰۰۴، هائیتی را خطر سقوط در بی نظمی تهدید کرد. به این دلیل به ابتکار ایالات متحده امریکا که از یک سیل مهاجرت به سوی شمال هراس داشت، شورای امنیت سازمان ملل ۶۷۰۰ سرباز کلاه آبی، ۱۶۰۰ پولیس و ۱۷۰۰ امدادگر دیگر و دیپلومات را به هائیتی اعزام کرد تا از حکومت انتقالی حمایت کنند، صلح را تامین و انتخابات جدید را سازمان دهی کنند.
اما باوجود همین ظرفیت بسیار بزرگ، ماموریت سازمان ملل متحد از همان آغاز با مشکلات روبرو شد. آنها در قدم اول از حمایت مردم برخوردار نشدند.
یورگه هاینه و اندرو تومپسون در مقدمه کتاب شان درباره هائیتی می نوسیند: «از همان آغاز ماه جون سال ۲۰۰۴، حضور ماموریت سازمان ملل متحد در این کشور مشکل ساز بوده است.» نیکولاس لِمی هبرت، دانشمند علوم سیاسی از دانشگاه بریتانیایی بیرمینگهام می گوید: «بسیاری از مردم هائیتی ماموریت سازمان ملل را به عنوان اشغال بین المللی می نگریستند.»
اشتباهات پشت هم
حینی که در آغاز تنها مساله بر سر یک خصومت تاحدی غریزی بود، اما دشمنان ماموریت سازمان ملل متحد به زودی دلایل مشخص برای سلب مشروعیت آن به دست آوردند. گزارش شد که در یک محله فقیر نشین بدنام در حاشیه پایتخت پورتوپرنس، سربازان کلاه آبی با خشونت علیه سران باندهای جنایتکار و نیز علیه طرفداران رئیس جمهور مخلوع و حتی افراد بی طرف برخورد کردند.
نیکولاس لِمی هبرت، دانشمند علوم سیاسی از نتایج مصاحبه هایش در باره این حادثه گزارش می دهد که "این برخورد تا امروز تاثیر گذار بوده است، زمانی که مردم هائیتی از سازمان ملل انتقاد می کنند".
در جریان ماموریت سازمان ملل متحد، شمار دیگری از حمله ها، بی اعتمادی مردم را تقویت کرد. سربازان کلاه آبی چندین بار متهم به تجاوزجنسی شدند و در سوءاستفاده جنسی از دختران زیرسن که به تن فروشی رو آورده بودند، سهیم گردیدند. از دید این دانشمند، هر یک از این حادثه های وحشتناک، دشمنی مردم را نسبت به حضور سربازان بین المللی افزایش داد.
فاجعه بزرگ در اکتبر سال ۲۰۱۰ با یک زمین لرزه مرگبار رخ داد و به این ترتیب زمان ماموریت سازمان ملل در آغاز سال نه تنها تمدید، بلکه تقویت شد. در ماه اکتبر بیماری واگیردار کولرا شیوع یافت که میان هشت تا ۱۰ هزار انسان در اثر آن جان باختند. بعدا ثابت شد که ویروس این بیماری از اردوگاه سربازان کلاه آبی نیپال در این کشور سرایت کرده است.
در پایان سال ۲۰۱۶ بان کی مون در پایان دوره کاری اش به عنوان دبیر کل سازمان ملل از این تراژیدی عذر خواهی کرد و وعده جبران خسارت داد.
والتر جان/ح، م