هشتم ثور؛ پیروزی جهاد یا سرآغاز کشتار دیگر؟

هرچند حکومت و گروه‌های مجاهدین از این روز به عنوان افتخار و پیروزی جهاد افغانستان استقبال می‌کنند اما مردم عادی به این باورند که هشتم ثور آغاز دیگر سیاه‌روزی‌ها، کشتار و آوارگی مردم بود.

محمد اشرف غنی رییس جمهور افغانستان روز شنبه در مراسم هشتم ثور گفت که جهان در رابطه با افغانستان باید محاسبه درست داشته باشد. او با اشاره به تلاش شوروی سابق در مورد اشغال افغانستان گفت: «آیا محاسبه گذشته اتحاد شوری یک کس را به این جهت می‌برد که هشت ثور ممکن خواهد بود. این حماسه چرا رخ داد. دلیل اول عقیده محکم و راسخ ملت ما است.» این در حالیست که روسیه در حال  حاضر متهم به حمایت از گروه طالبان است. ادعاهایی وجود دارد که روس‌ها به منظور جلوگیری از نفوذ داعش در کشورهای آسیای میانه طالبان را حمایت مالی و تسلیحاتی می‌کنند.

عبرت از درس‌های گذشته

سیاست مداران افغانستان می‌گویند مردم حالا باید از چهل سال جنگ و بدبختی درس بگیرند و بار دیگر زمینه را برای کشتار و ویرانی فراهم نکنند. این در حالیست که در چهلمین سال پس از کودتای هفت ثور و پیروزی مجاهدین، بحران همچنان دامن افغانستان را فراگرفته و افق روشنی برای رسیدن به صلح و زندگی مسالمت آمیز وجود ندارد.

رییس جمهور افغانستان تاکید کرد که مردم باید از درس‌های گذشته عبرت بگیرند و از تاریخ بیاموزند زیرا به باور او مدیریت نادرست دست‌آوردهای جهاد سبب شد که مردم بیشتر درد ببینند: «کدام خانواده افغانستان است که بین هفت ثور و هشت ثور آسیب ندیده باشد. من روزهایی را به یاد دارم که پدرم و اعضای خانواده ام در کوته قلفی بودند و بین یک هفته تا هفته دیگر هیچ نوع اعتبار نبود که خبر مرگ آن‌ها را می شنیدیم یا زندگی شان را. داغ‌ها دوامدار بوده و ضرورت آن است که مرهم گذاشته شود.»

خودداری از توسل به زور

جنگ برسر قدرت یکی از بزرگترین دلایل تداوم بحران در افغانستان است. حزب خلق و پرچم در یک کودتا، محمد داوود رئیس جمهور را کشت و قدرت را به دست گرفت. از آن روز تاکنون افغانستان کمتر شاهد انتقال قدرت به صورت مسالمت آمیز بوده است. حتا سیاست مداران خلق و پرچم نیز برای گرفتن قدرت دست به حذف همدیگر می‌زدند. انتقال قدرت در زمان گروه‌های مجاهدین خونین‌تر شد. تنها در شانزده سال گذشته انتقال قدرت توسط انتخابات صورت گرفته ولی طالبان و سایر گروه‌های مخالف هنوزهم برای رسیدن به قدرت از ابزار جنگ استفاده می‌کنند.

ولی رییس جمهور غنی پیام واضحی به طالبان نیز فرستاد و گفت که اگر می‌خواهند در قدرت سهیم باشند، باید راه‌های مسالمت آمیز و دموکراتیک را در پیش گیرند: «اتکا و توسل به زور بدون این که به نظام سازی و شریعت غرای محمدی مراجعه کنیم یک مشکل بوده است. درس این است که از راه جنگ نمی‌توانیم ثبات افغانستان را تامین کنیم.»

رییس جمهور افغانستان گفت که برای انتقال مسالمت آمیز قدرت تلاش می‌کند و انتخابات ریاست جمهوری در وقت معین آن برگزار خواهد شد. او به صورت غیرمستقیم گفت که اجماع ملی برای حکومت داری تا سال ۲۰۲۴  وجود دارد. تحلیلگران میگویند معنای این سخن آقای غنی تاکید او بر تداوم حکومت کنونی تا سال ۲۰۲۴ است.

پیامد هشت ثور

هشتم ثور تنها به مراسم با شکوه که در تالارهای قصر ریاست جمهوری برگزار می‌شود محدود نیست. این روز پیامدهای بسیار خونینی برای مردم افغانستان دارد. گروه‌های جهادی به این باورند که با ۱۴ سال جنگ در برابر شوروی سابق بزرگترین ابرقدرت را مجبور به خروج از افغانستان کردند و در نتیجه این جهاد، بلوک کمونیسم برای همیشه شکست خورد.

تحلیلگران می‌گویند پیامد تجاوز شوروی به افغانستان چنان سنگین بود که پس از چهل سال از کودتای هفت ثور، هنوزهم جنگ در این کشور جریان دارد و میلیون‌ها نفر در نتیجه این جنگ‌ها کشته، زخمی و آواره شده‌اند.

طرفداران کودتای ثور که آن را انقلاب می‌نامند، مجاهدین را متهم می‌کنند و می‌گویند که این گروه‌ها عامل اصلی جنگ و ویرانی افغانستان اند. در حالی که طرفداران جهاد می‌گویند که کمونیستان با زمینه سازی تجاوز شوروی متهم اصلی جنگ چهل ساله هستند.

اسحاق اتمر از هواداران حزب دموکراتیک خلق با انتقاد از گروه‌های مجاهدین می‌گوید این گروه ها چنان بی‌کفایت بودند که حتا توانایی توقف جنگ را نداشتند: «آن‌ها به اندازه‌ای بی‌کفایت بودند که تمام کابل را ویران کردند و هفتاد هزار نفر را در سه ماه کشتند. تاهنوز این توانمندی را نداریم که این جنگ را متوقف کنیم.»

گروه‌های مجاهدین پس از سال ۲۰۰۱ شریک اصلی قدرت بودند، بیشترین وزارتخانه‌ها را تصاحب کردند و در پارلمان نیز نمایندگان احزاب مجاهدین در اکثریت بودند. تحلیلگران می‌گویند همانگونه که گروه‌های مجاهدین در تامین صلح ناکام بودند، در هنگام پیروزی و رسیدن به قدرت هم ناکامی‌های شان را ثابت کردند. آقای اتمر گفت: «گروه‌های مجاهدین هنوز هم یک معضل و یک مشکل هستند. آن‌ها نه تنها راه حلی برای حل بحران کنونی ندارند بلکه خود به یک مشکل تبدیل شده‌اند.»

در همین حال گروه‌های مجاهدین می‌گویند ریشه اصلی بحران افغانستان احزاب کمونیستی است و این احزاب با کشاندن شوروی سابق به افغانستان زمینه را برای جنگ چهارده ساله فراهم کردند.

هرچند مخالفان و موافقان هشت ثور نظریات گوناگون دارند اما مردم عام می‌گویند هفت و هشت ثور روزهای سیاه در تاریخ افغانستان است. عبدالشکور یک باشنده شهر کابل گفت: «خانواده من متاسفانه صدمه دید و نتایج زحمات شصت ساله خانواده ما برباد رفت.  کودتای هفت ثور متاسفانه زمینه ساز آمدن گروه‌های تنظیمی، طالبان و داعش بود. عامل اصلی تمام بحران‌ها در افغانستان کودتای خونین هفت ثور بود.»

این شهروند افغانستان می‌گوید شوروی‌ها هیچ رحمی بر مردم نداشتند و تا توانستند افغان‌ها را کشتند و بر روستاها بمباران کردند ولی زمانی که مجاهدین به قدرت رسیدند، حتا بدتر از شوروی‌ها عمل کردند زیرا در نتیجه جنگ‌های تنظیمی مردم تباه شدند: «زمانی که مجاهدین آمد چنان خودکامه و بی‌بندوبار بودند که هر کس را می‌کشتند ولو تحصیل کرده و روشن فکر می‌بودند.» به باور عبدالشکور گروه‌های مجاهدین پس از هشت ثور، بر داغ قربانیان هفت ثور نمک پاشیدند.

حکومت همه ساله از هشتم ثور به عنوان پیروزی جهاد تجلیل می کند اما مردم به این باورند که گروه های جهادی نتوانستند از این دستاورد شان به درستی حفاظت کنند بنابراین بجای ایجاد یک حکومت مقتدر و سراسری دست به کشتار و حذف همدیگر زدند.

حسین همراز - کابل