موزيم جرايم جنگي دربدخشان گامی برای بیان عدالت

يادبود ازقربانيان براي جلوگيري ازتکرار جرايم ضد بشري درافغانستان

دردامنه اي کوههاي پربرف هندوکش مينار بلند سفيد مرمريني برپا شده است و درکنار آن موزيمي قرار دارد که بنا به گفته نادر نادري يکي ازمدافعان برجسته حقوق بشردرافغانستان بيانگرخواست عامه مردم افغانستان براي اجراي عدالت است.

هدف اين موزيم آنست تا مرگ دهها هزار انسان را درچهاردههء گذشته جنگ واغتشاشاتي که برافغانستان حاکم بوده است، درخاطره ها زنده نگهدارد.

دردرون اين موزيم دربين جعبه هاي شيشه اي مقاديرهنگفت اشيايي تاثرانگيز به چشم مي خورند که ازيک گوردستجمعي در بيرون شهر فيض آباد مرکز ولايت بدخشان به دست آمده اند.

پارچه هاي درهم پيجيده شده لباس، کفشهاي بهم فشرده شده ، دستبندهاي زنگ زده و اشياي کوچک متعلق به افراد مانند تسبيح ودندانهاي مصنوعي شاهد آن اند که اين افراد با خشونت به هلاکت رسانده شده اند واجساد آنها همچون زباله اي در درون اين غارپرتاب شده است.

صدها قطعه عکس که بيشترسياه وسفيد اند، پسران نوجوان ومردان بزرگسال ريشدار و دستار بسررا نشان مي دهند که ديوارها را آرا سته اند.

نادري يکي ازکميسارهاي ارشد کمسيون مستقل حقوق بشر افغانستان مي گويد:

" تقاضاي عامه مردم براي اجراي عدالت مارا به تاسيس اين موزيم قربانيان پامال شدن حقوق بشر واداشت"." هدف ما اين است تا به قربانيان اطمينان بدهيم که آنها به ياد همه استند واين جرايم ديگر هرگز تکرار نخواهد شد". " اين موزيم مانند موزيم هولوکوست يا قتل عام يهوديان توسط نازيها است".

به روز سه شنبه گذشته درمراسم افتتاح اين موزيم دهها تن ازفعالان حقوق بشر، مقامات رسمي دولتي و خويشان قربانيان حضور بهم رسانده بودند.

سيما سمر رئيس کميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان که امسال نامزد جايزه صلح نوبل نيز بود واين جايزه به بارک اوباما رئيس جمهور ايالات متحده امريکا تعلق گرفت، درمراسم افتتاح اين موزيم گفت: اين آبده موجب ميشود که " رهگذرها براي قربانيان دعا بکنند و به کساني که مسوول اين جنايات اند لعنت بفرستند".

سمرگفته است که : تصميم درمورد اينکه بايد آبده اي ايجاد شود هنگامي گرفته شد که درسال 2006 يک گوردستجمعي درمنطقه پيدا شد که درآن اجساد قريب 300 نفرقرارداشت .قربانيان توسط " کشتارهاي سيستماتيک گروهي" به قتل رسيده اند وفکرمي شود که دشمنان رژيم کمونيستي درافغانستان بوده باشند که اين رژيم درسال 1978 درافغانستان قدرت را دردست گرفت. بدنبال قدرت گيري اين رژيم يک مقاومت مسلحانه سرتاسري درافغانستان بوجود آمد ودهسال دوام کرد.اين امر موجب کشته شدن مليونها انسان شد.

نادري گفته است مطابق به برنامه اي که درسال 2007 روي دست گرفته شد، کميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان بيش از 100 گوردستجمعي را شناسايي وثبت کرده است. برخي ازاين گورهاي دستجمعي تا 1200 جسد را دربرمي گيرند.

اين مظالم وخشونتها پس از دوران کمونيست وهنگامي سربازان مقاومت يا مجاهدين تفنگهاي شان را عليه يکديگر نشانه رفتند وجنگ برسرقدرت را به راه انداختند، ادامه يافت.

دراين مرحله يک بارديگر هزاران تن ازمردم غيرنظامي جانهاي شان رادرجنگ وکشتارهاي دستجمعي مشابه به آنچه درفيض آباد اتفاق افتاده است ، ازدست دادند . اين جنگها که بين سالهاي 1992 تا1996 اتفاق افتاد بيشتردرکابل تمرکزيافته بود. پايتخت افغانستان هنوز ازاين داغها رنج مي برد.

بنابرتخمين سازمان ملل متحد دراين جنگهاي کابل حدود 80000 انسان جانهاي شان را ازدست داده اند.

با وجود آنکه پس ازسقوط طالبان درسال 2001 نيروهاي بين المللي درافغانستان حضور دارند. اين خشونتها پايان نيافته اند. درحملاتي که ازجانب نيروهاي شورشي وضد شورشي امروز درافغانستان اتفاق مي افتد، بيشترين تلفات را مردم ملکي متحمل مي شوند. ازهنگام تهاجم نظامي نيروهاي بين المللي درسال 2001 بدينسو براثرآتش متقاطع نيروهاي مسلح مخالف حکومت ونيروهاي آيساف هزاران نفرملکي کشته شده اند.

درشش ماه گذشته حدود 1100 نفرغيرنظامي براثرخشونتها درافغانستان کشته شده اند. اين ارقام که توسط سازمان ملل متحد ارائه شده است نسبت به سال گذشته يک افزايش 24% رانشان مي دهد.

ماعدالت مي خواهيم

تکرار اين مظالم فعالان حقوق بشر را واداشته است تا خواهان اجراي عدالت شوند. درسال 2006 حامد کرزي رئيس جمهور افغانستان " برنامه عمل آشتي ملي وعدالت " را امضا کرد که خواهان برپايي پاسخگويي مي شد ومي توانست کساني را که مسوول جرايم جنگي بودند به محاکمه بکشاند.

اما برنامه "عدالت انتقالي " که به سبک افريقايي جنوبي درافغانستان به وجود آمده بود، به اجرا درنيامده است وگروههاي حقوق بشر حکومت افغانستان را متهم مي سازند که " نمي خواهد" دست به عمل بزند.

نادري گفته است:" دليل عمده اي که حکومت اراده ندارد تا به اين مسئله بپردازد ناشي ازآن حقيقت مي شود که دربين حکومت کساني وجود دارند که احساس مي کنند با قبول مسووليت پذيري درقبال اعمالي که درگذشته مرتکب شده اند موقف شان مورد تهديد قرار مي گيرد". اشاره اصلي نادري دراينجا افراد قدرت مند و قوماندانهاي مليشه ها مي باشند که درحکومت کرزي سهيم مي باشند.

کرزي براي آنکه درانتخابات برنده شود، بدون توجه به هشدارهاي ايالات متحده امريکا، ناتو و ملل متحد پيش ازانتخابات رياست جمهوري افغانستان درماه اسد، مارشال قسيم فهيم را که يک جنگسالار مشهور است بحيث معاون خود انتخاب کرد. علاوه برفهيم مرد قدرتمند ديگر جنرال عبدالرشيد دوستم است که نيرومند ترين جنگسالار ازبيک بوده ورئيس ارکان ارتش افغانستان مي باشد. هردوي اينها متهم به ارتکاب جرايم ضد بشري درجنگهاي داخلي افغانستان مي باشند.

دوستم متهم است که 2000 اسيرطالب را درحالي که درکانتينرها انداخته شده بودند و به حالت اختناق درآمده بودند به شکل گروه گروه مورد تيرباران قرارداده است. اين واقعه درسال 2001 به هنگام عمليات نظامي امريکا براي سرنگوني طالبان درافغانستان اتفاق افتاده است.

نادري که ازچندين سوء قصد عليه جان به سلامت برده است ومنظماً تهديد مي شود که به قتل رسانده مي شود. نادري مي گويد اميدواراست کساني که مسوول اين جرايم اند ديريا زود به سزاي اعمال شان برسند.

نادري نمي داند که طي چند سال چنين چيزي اتفاق خواهد افتاد .اما مي گويد که " اتفاق خواهد افتاد". به گفته او " مطمئن نيستم که درهمين چند سال آينده چنين چيزي اتفاق بيفتد اما محققاً هرگاه افغانستان مي خواهد يک دولت باثبات باقي بماند چنين چيزي اتفاق خواهد افتاد".

صبغه الله خاکسار که نماينده اتحاديه خويشاوندان قربانیان جرايم جنگي است گفته است تازماني حکومت نتواندبه مسئله جرايم جنگي رسيدگي کند تقاضا براي عدالت تشديد مي يابد. او مي گويد:" کساني که اين اعمال را مرتکب شده اند، بايد پا پيش بگذارند وبگويند که بلي ما اينکارها را کرده ايم. ما احمق بوده ايم".

فرانس پرس/ رسول رحيم

ويراستار: سيد روح الله ياسر