مزار شریف یک روز پیش از نوروز

رودابه دختر خانم جوان باشنده شهر مزار شریف، با مهمانانی که از کابل و بدخشان برای بزرگداشت از نوروز به مزار شریف آمده اند، به خریداری آمده است. او می گوید: «ما هر سال در نوروز مهمان دار هستیم و خوش ترین روزهای سال را یکجا با عزیزان مان جشن می گیریم».

رودابه نوروز را به خاطر رنگ های سبز و سرخ دوست دارد و به همین خاطر لباسش برای پذیرایی از نوروز سرخ است. جشن نوروز به میله گل سرخ نیز مسما است.

مردم مزار شریف بعد از حدود دو هفته تلاش، حالا آماده جشن نوروزی اند. فقط یک روز دیگر به جشن باقی مانده است و مردم مصروف آخرین خرید عیدی هستند. خانه تکانی، گردگیری، سپید کردن ظرف های مسین و ... به پایان رسیده است. در شهر و نواحی آن تدابیر امنیتی نیز گرفته شده است.

رودابه هم مانند دیگر بانوان به خانه تکانی و گردگیری سهم گرفته است: «ما خانواده بزرگی داریم و خانه های زیاد. خانه تکانی، شستشو و رنگ آمیزی دوباره خانه وقت زیاد را در بر گرفت ولی خوشحالم که با آمدن سال نو تحولی در خانۀ ما و وسایل آن به وجود آمده است».

لیلا که به زبان شیرین تاجیکی صحبت می کند، از تاجیکستان برای جشن نوروز به مزار شریف آمده است. این شهروند تاجیکستان که با یک افغان ازدواج کرده، می گوید برای نخستین بار است که هم به جشن نوروزی آمده و هم به خانه پدرشوهرش.

لیلا می گوید: «من فکر نمی کردم که افغانستانی ها برای آمدن نوروز این قدر آمادگی می گیرند. نوروز این جا خیلی با شکوه و مانند گذشته ها تجلیل می گردد. همه جا خوشی موج می زند، شهر چراغانی است، همه می خندند، برای یکدیگر تحفه می گیرند».

جشن نوروز پیوندی ژرف با زندگی ملت های پارسی زبان دارد. اما فراتر از افغانستان، ایران و تاجیکستان، نوروز در بسیاری دیگر کشورها نیز جشن گرفته می شود. میله گل سرخ در بلخ بزرگترین و با شکوه ترین آیین نوروزی در افغانستان است که از سوی مردم و دولت برپا داشته می شود تا جایی که جشن نوروز در ذهن هر افغان آیین گل سرخ بلخ را تداعی می کند و حتی واژۀ نوروز و گل سرخ را مترادف هم به کار می رند.

عصمت الله با خانواده اش از هلمند برای شرکت در جشن نوروز و گل سرخ به مزار شریف آمده است: «همیشه سر و صدای تجلیل از نوروز در بلخ را از تلویزیون ها می دیدم و آرزویم بود که یک سال نوروز را در مزار باشم».

او از رسم و رواج های نوروزی در مزار خیلی خوشش آمده است و در مورد بزکشی با هیجان حرف می زند. او شب های چراغانی بلخ را زیبا توصیف می کند و می گوید این شب های میله و زیارت از بهترین روزهای عمرش است.

آهنگ های نوروزی نیز جاده های بلخ را پر کرده است. «سی دی» فروشان دوره گرد نیز دم به دم سرودهای نوروزی را پخش می کنند و بدون خستگی صدای جادویی دریا و سرود نوروزی اش را به گوش مردم می رسانند و چهار اطراف آرامگاه روضه علی پر از امواج صدای وحید قاسمی و هنگامه است که می خوانند: «هله نوروز آمد هله نوروز آمد – جشن جمشیدی ما شاد و گل افروز آمد».

صدای استاد مهوش که ملا مامد جان را به دیدن لاله زار و گل سرخ دعوت می کند نیز به گوش می رسد. چوری فروشان دوره گرد صدای مهوش را پخش می کنند و دختران جوان نیز مستانه در حالی که به خریدن چوری ها مصروف اند زیر لب این ترانه را زمزمه می کنند.

اوستا برای خریدن چوری آمده است و می خواهد همرنگ لباسش، چوری های گلابی بخرد. «پوشیدن لباس نو، چوری و وسایل نو را در نوروز خوش دارم. به خانۀ ما از بیرون افغانستان مهمان می آید و من هم باید مانند آنها همه چیزم نو باشد».

میرویس، عکاسی که 17 سال در روضۀ شریف مصروف عکاسی بوده، می گوید که با گرفتن عکس، دل کسانی را که ناامید بوده اند و برای مستجاب شدن دعا و بر آورده شدن آرزوهای شان دروزاه روضه علی را تک تک زده اند، خوش کرده است و تا زنده است می خواهد به نام عکاس روضۀ حضرت علی یاد شود.

جشن نوروز در بلخ با راه اندازی برنامه هایی چون آتشبازی شبانه، چراغانی کردن خیابان ها، جشنواره های شعر و داستان، جشنواره های ورزشی به ویژه بزکشی و پهلوانی، هنرنمایی، شعبده بازی، نمایشگاه کتاب، شب نشینی، بزم های موسیقی و آواز خوانی و دیگر سرگرمی ها همراه است.

حیدر یکی از مهمانانی است که با خانواده اش از ایران به مزار شریف آمده است. حیدر که خود افغان است اما در ایران بزرگ شده است، می گوید: «مزار شهر زیبایی است. کاش مردم همه ولایات افغانستان تلاش می کردند شهرهای خود را مانند مزار بسازند. شب های زیبا و چراغانی این جا خیلی دیدنی است. من که در غربت بزرگ شده ام نوروز امسال به یادماندنی ترین روزهای عمرم خواهد بود».

بلخ و بلخی ها برای پذیرایی و بزرگداشت از نوروز با دل و جان آماده اند و می خواهند رسیدن پنج هزار و شش صد و نود و یکمین سال بنیانگزاری نوروز را همگام با فرا رسیدن بهار 1391 گرامی دارند.

نوروز جشن طبیعت است، جشن همزاد انسان، جشن پیوند انسان و طبیعت، روز آغاز برابری شب و روز و آغاز فصل شگوفایی و رویش. سبزه ها می رویند، گل ها می شگفند و جشن پویایی در همه جانوران و گیاهان و در مجموع طبیعت جاری می شود.

گزارشگر: فرخنده رجبی

ویراستار: عارف فرهمند