مبارزه با آخرین موارد پولیو؛ افغانستان و بیماری فلج اطفال

یک هفته قبل برنامه واکسیناسیون شروع شد. یک هیئت به مناطق افغانستان سفر کرده است تا از فرماندهان محلی، ملاها و افراد داوطلبی که نگران سلامتی کودکان هستند، بخواهد تا با پدر خانواده ها صحبت کنند. این افراد هر بار توضیح می دهند که بیماری فلج اطفال چیست و چطور باید پسران و دختران خردسال در مناطق روستایی افغانستان در مقابل آن محافظت شوند. گاهی برنامه واکسیناسیون به دلیل جنگ در برخی مناطق به تعویق می افتد. کارکنان برنامه پولیو منتظر می مانند تا آخرین گلوله شلیک شود اما در واقع آن گلوله آغاز جنگ دیگری است.

افغانستان در همسایگی پاکستان قرار دارد؛ کشوری که به گفته "سازمان محو جهانی پولیو"، در سال روان موارد جدیدی از پولیو یا فلج اطفال در آن دیده شده است. در جاده های این کشورغالبا قربانیان این بیماری به چشم می خورند. "سازمان صحت جهانی" هشدار داده است که از هر ۲۰۰ مورد ابتلا، یکی منجر به فلج دائمی کودک می شود. در واقع از همین موارد هم باید با واکسین جلوگیری صورت گیرد. اتفاقی نیست که این ویروس در کشورهایی باقی مانده است که جنگ در آن ها جریان دارد.

با این همه، خبر خوش این که شمار مبتلایان جدید به این ویروس به طور قابل توجهی کاهش یافته است. در افغانستان در سال ۲۰۱۵ فقط ۲۰ مورد از این بیماری گزارش شده، در حالی که در سال روان شمار آن به هفت مورد رسید. در پاکستان شمار ابتلا به این ویروس از ۳۰۶ مورد در سال ۲۰۱۴ به پنج مورد در سال روان رسیده است. پس از حمله بزرگ نظامی علیه شورشیان، تیم مبارزه با پولیو نهایتا از سال ۲۰۱۵ توانسته است به بیشتر کودکان این مناطق دسترسی داشته باشد.

عایشه فاروق، رئیس "برنامه مبارزه با پولیو" پاکستان، پیش از روز جهانی پولیو (۲۸ اکتوبر) گفت: «اما خوب می دانیم که تا وقتی که شمار مبتلایان را به صفر نرسانیم، ممکن است دوباره به سرعت این بیماری شایع شود».

"سازمان صحت جهانی" نیز این نظر را تایید می کند. این سازمان می گوید تا وقتی که حتا یک کودک مبتلا باشد، همه کودکان جهان در خطر ابتلا قرار دارند. اگر یک ویروس پولیو وجود داشته باشد، این ویروس می تواند طی ده سال ۲۰۰ هزار کودک را مبتلا کند. به عنوان مثال افریقا تقریبا دو سال پیش عاری از ویروس فلج اطفال اعلام شد؛ اما در مناطقی در شمال شرق نایجریا، جایی که تحت کنترول شورشیان "بوکو حرام" قرار دارد، در سال ۲۰۱۶ بار دیگر یک نمونه ابتلا به این ویروس به چشم خورد. پس از آن، طی ۱۴ کمپین، ۵۸ میلیون کودک بار دیگر واکسین شدند. با این حال، هنوز حدود ۴۰۰ هزار طفل بدون واکسین در مناطق تحت کنترول شورشیان "بوکو حرام" زندگی می کنند.

در افغانستان اما این نگرانی بیشتر است. از زمان پایان ماموریت نظامی ناتو در سال ۲۰۱۴، طالبان بر ساحات بیشتری فعال شده اند.

در حال حاضر، شورشیان طالبان حدود ۱۱ درصد خاک افغانستان را در کنترول خود دارند و در حدود ۳۰ درصد این کشور حملاتی را انجام می دهند. در ماه اکتوبر امسال، یک سلسله برنامه  های واکسیناسیون در هفت "منطقه" تحت کنترول آنها در ولایت قندهار انجام شد. بلافصله در منطقه دیگری در ماه جولای، یک مورد فلج اطفال از یک دختر ۱۸ ماهه گزارش شد.

میوند احمدزی، رئیس بخش پولیوی وزارت صحت افغانستان می گوید که در دو منطقه دیگر کنترول طالبان، شورشیان کارکنان مبارزه با پولیو را به نوعی به گروگان گرفتند. او می گوید: «آنها به ما گفتند تا وقتی که دیگر مناطق تحت کنترول آنها از دیگر خدمات صحی بهرمند نشوند، آنها اجازه واکسیناسیون نیز ندارند». اما در پنج منطقه دیگر، نشانه ای از پولیو وجود نداشت.

برخی از شورشیان اسلامگرای طالبان می گویند که واکسیناسیون یک توطئه غربی است که هدف آن عقیم سازی مسلمانان است. برخی دیگر می گویند که کارکنان مبارزه با پولیو جاسوس های حکومت هستند.

حالا تیم واکسیناسیون مذاکره می کند و این نخستین بار نیست. سال گذشته، آنها نتوانستند به ده ها هزار کودک در ولایت شمالی کندز برسند. ریک ریپرکورن، رئیس "سازمان صحت جهانی" در کابل می گوید: «امسال این مسئله حل شده است». یک همکار افغان او می گوید که در برخی موارد طالبان به تیم واکسیناسیون کمک می کنند. او می گوید: «ما به آنها طالبان نمی گوییم بلکه آنها را یاریگر می نامیم چون آنها به مردم دسترسی دارند و ما به این مسئله نیاز داریم».

کارشناسان می گویند که ویروس پولیو فریبنده است. ممکن است فقط یک مورد از ابتلا، به بیماری منجر شود ولی با آن هم بسیاری ها می توانند بدون آن که بدانند این ویروس را داشته باشند. تا وقتی که چنین باشد، به سختی می توان شمار مبتلایان به این ویروس را در افغانستان به صفر رساند. ریک پیپرکورن می گوید که ناشناس ماندن یک ابتلا، غیرممکن است.

با این حال، ده ها هزار همکار داوطلب از ملاها گرفته تا تجار چشم دوخته اند که روزی بیماری پولیو کاملا از افغانستان ریشه کن شود.

خبرگزاری آلمان / ع. ح.