عمليات نظامي، گفتگو، کمک پولي؛ همهي گزينهها در برابر طالبان

روز گذشته اندرس فوگ راسموسن، دبير کل پيمان اتلانتيک شمالي، ناتو، در نشست وزيران دفاع ناتو در استانبور گفت عمليات گستردهاي که به زودي در جنوب افغانستان راه اندازي ميگردد، توسط نيروهاي افغان رهبري ميشود.

اين درحالي است که بعد از توافق جامعه جهاني در مورد طرح مصالحهي رييس جمهور کرزي با طالبان، تلاشها براي مصالحه با طالبان و ادغام مجدد آنها، شدت گرفته است. سفر رييس جمهور کشور به عربستان سعوي براي درخواست از پادشاه اين کشور در مورد ميانجيگيري ميان طالبان و دولت، مهمترين اقدام در اين راستا شمرده ميشود.

برخيها، همزماني تلاشهاي مصالحه و راه اندازي عمليات گسترده را، متناقض خوانده اند، زيرا عمليات گستردهي نظامي، طالبان را در امر مصالحه با دولت، بياعتماد ميسازد. اما، همزمان با حمايت جامعه جهاني از طرح مصالحه با طالبان، نيروهاي ايتلاف به شدت عمليات نظامي نيز ميانديشند، که اعزام حدود 37 هزار سرباز اضافي که تا شش ماه ديگر به افغانستان خواهند رسيد، بخشي از آن است.

کارشناسان نظامي به اين باور اند که شدت بخشيدن تلاشهاي نظامي، براي وادار ساختن طالبان به مصالحه، الزامي است.

هلال الدين هلال، نمايندهي پارلمان کشور و تحليلگر مسايل نظامي در گفتگويي با صداي آلمان ميگويد: "لازم است که اول، اقدامهاي نظامي به سطح گسترده، پلان شده و منظم صورت بگيرد، تا عرصهها و مراکزي که از لحاظ توانمندي تاثيرگذار هستند در پيشبرد مبارزات نظامي، بايد از هم بپاشد".

براساس طرح حکومت افغانستان، وقتي از مصالحه صحبت ميشود، منظور بيشتر آن عده از طالباني هستند که در سطح رهبري اين گروه قرار دارند و در پاکستان به سر ميبرند. همچنان، ادغام مجدد آن بخشي از طالبان را در بر ميگيرد که در حقيقت، نيروي مصرفي طالبان اند و نه تصميمگيرندگان آنها.

در طرح مصالحه حکومت افغانستان، مشوقهاي اقتصادي و ضمانتهاي شغلي نيز براي طالباني که به زندگي عادي برميگردند، در نظر گرفته شده است.

با توجه به همه انتقادهايي که از اين طرح صورت گرفته، چنين تحليل ميشود که درنظرگيري مشوقهاي اقتصادي و شغلي به اين منظور مورد حمايت جامعه جهاني قرار گرفت، که تصور ميشود از اين طريق، ميتوان نيروي جنگي طالبان را از صفوف جنگ بيرون کشيد.

سفير امريکا در کابل، هفتهي گذشته گفت وقتي که رهبري طالبان در پاکستان، نيرويي براي جنگيدن در افغانستان نداشته باشد، دست از جنگ برميدارد.

در همين حال، تحليلگران نظامي معتقد اند درهم شکستن حلقات و بخشهايي از طالبان در افغانستان، زمينهسازي براي مصالحه ميباشد.

هلال در مورد تلاشهاي نظامي ميگويد: "اين حلقات خرد و کوچک و حلقاتي که در برنامههاي [طالبان] شريک هستند، تسليم شوند و ساحات از وجود توانمنديهاي طالب بايد پاکسازي شود تا فرصتها و شرايط را مساعد بسازند به حلقاتي که ميآيند در کنار نظام".

در راستاي تلاشها براي ايجاد شکاف ميان مردم و طالبان، به گزارش رويترز نيروهاي امريکايي به اقوامي که با طالبان مبارزه ميکنند، کمک مالي ميکنند.

ارسلا جمال، سرپرست وزارت اقوام و قبايل، اين طرح را "بهترين و سادهترين" راه دانسته است. وي به رويترز گفته است که وعدهي راه اندازي پروژههاي توسعهاي به ارزش يک ميليون دالر به قوم شينواري داده شده است.

اين برنامه توسط نيروهاي امريکايي تطبيق ميشود.

با اين حال، به نظر تحليلگران مسايل سياسي-نظامي، براي ايجاد شکاف ميان مردم و طالبان، بايد حکومتهاي محلي و نيروهاي داخلي تقويت شوند، حکومتداري بهتر گردد و زمينههاي اعتماد مردم به ادارات حکومتي، مساعد گردد. زيرا، مردم با وجود نفرتي که از طالبان دارند، به دليل ضعف ادارات دولتي، نميتوانند عليه طالبان ايستاد شوند.

هلال ميگويد طرح کمک به اقوام، بايد از طريق يک ميکانيزم صورت بگيرد، زيرا پيش از اين، تقويت اقوام و مردم محل، تجربهي مثبتي را به جا نگذاشته است.

هلال ميافزايد: "اين بايد زير يک ميکانيزم با تجارب فرواني که در اين راستا وجود دارد، تنظيم شود، من يقين دارم که در حقيقت جنگي را که امروز طالبان ميکند، زمينهها برايش محدود ميسازد اين کار (کمک به مردم محل)".

در گذشته، مسالهي مليشهسازي براي مبارزه با طالبان در محلات، مورد انتقادهاي شديدي قرار گرفت؛ با آنهم، گزارش شد که مسلحسازي تحت نام پوليس "اربکي" براي مبارزه با طالبان در محلات راه اندازي شده است.

تحليلگران معتقد اند که بايد تلاشها در راستاي تغيير وضعيت در محلات باشد، وضعيتي که در آن مردم بتوانند احساس امنيت جاني و اقتصادي بکنند؛ آنگاه زمينهاي براي فعاليت طالبان در محلات، وجود نخواهد داشت.

با اين هم، به گفتهي تحليلگران طالبان در ميان مردم جايگاهي ندارند و مردم خواهان حکومتداري بهتر اند.

هلال ميافزايد: "من يقين دارم که مردم افغانستان روحيهي حمايت از پروسهي طالباني ندارند، اما يک چيز انتظار دارند که براي شکستاندن اين حلقات، حکومت بتواند که جايگزين آنها يک حکومتداري خوب و مناسب را برقرار بسازد که از اين طريق، در آينده زمينهها و فرصتهايي را فراهم بسازد که اسباب رضايت مردم فراهم شود".

گزارشگر: عارف فرهمند

ويراستار: رسول رحيم