عمر شریفی: صلح با طالبان باید تجدید نظر کلی شود

دویچه وله: رسانه ها ازتنش های لفظی میان امریکا و پاکستان تصویر خیلی تیره یی ارایه می کنند. آیا این تنش های لفظی و تهدیدهای امریکا به دنبال حملات مشکوکی که در این اواخر در افغانستان راه افتاده است، بعد منطقه یی دارد؟

عمر شریفی: مطلقآ بعد منطقه یی دارد؛ زیرا اصولآ جنگی که در افغانستان جریان دارد از حالت یک جنگ داخلی بر آمده و به یک جنگ منطقه یی تبدیل شده است.

دویچه وله: پاکستان عملآ چه توانایی دارد که در مقابل امریکا ایستادگی می کند؟ در حالی که پرویز مشرف در خاطراتش می گوید که بعد از حملۀ یازدهم سپتمبر وقتی که امریکا هشدار می دهد که دست از حمایت طالبان بکشید و گرنه ما شما را به قرن حجر روان می کنیم، آنها عقب نشینی می کنند . حالا پاکستان چه توانایی دارد که امریکا نمی تواند از توانایی قبلی خود استفاده کند؟

عمرشریفی: پاکستان کدام توانایی خاصی که نظر به گذشته فرق داشته باشد، ندارد. در اینجا صرف مسالۀ زمان مطرح است و استفاده از زمان؛ با درک این موضوع  که دولت امریکا تا یک مدتی قادر به یک تصمیم گیری جدی و یا اقدام بسیار شدید در برابر پاکستان نیست. این عملیات و کشتارهایی که در افغانستان صورت می گیرند، صرف به خاطر بلند بردن و یا بلند نگه داشتن دست پاکستان در قضایای افغانستان است تا بعد از سال 2012 - که مراحل آخر انتقال مسوولیت های امنیتی به نیرو های افغان می باشد - پاکستان بتواند دست بلندتری در منطقه داشته باشد.

این صرف یک فرصت طلبی است که ادامه نخواهد یافت و انتظار می رود که تا ماه های اگست یا سپتمبر سال آینده به همین شکل باقی بماند و ما شاهد حملات بیشتری باشیم.

دویچه وله: فکر می کنید که با هشدارهایی که تا حالا مطرح شده است، امریکا بر پاکستان یا منافع پاکستان و یا مناطقی از پاکستان حمله کند؟

عمر شریفی: من این را بسیار بعید می دانم و اقدام شدید امریکا را حداقل تا چند ماه آینده فکر نمی کنم. پاکستانی ها هم به درستی این موضوع را درک کرده اند و انتظار یک واکنش بسیار شدیدی خارج از مسایل لفظی را ندارند. اما با در نظر داشت این که پاکستان مخصوصا بعد از بهار عربی مقدار عظیم پولی را که از طرف کشورهای عربی به خاطر تمویل گروپ های تروریستی به دست می آورد، از دست داده و اقتصاد پاکستان هم بنا بر آفات طبیعی و هم بنا بر حمایتش از تروریزم تا حد زیادی ضرر پذیر شده است، تداوم این پروسه در دراز مدت برایش امکان ندارد. اما حداقل تا مدتی که امکان دارد آنها می خواهند که با استفاده از تمام فرصت ها بیشترین امتیاز را به دست بیاورند.

دویچه وله: هرچند که امریکا شدیدا خواستار برخورد با شبکۀ حقانی است، نظامیان پاکستان در نشست اخیرشان که روز یکشنبه داشتند با صراحت گفتند که آنها برخورد تهاجمی با شبکۀ حقانی نخواهند داشت؛ در حالی که پاکستان یکی از متحدان مبارزه با تروریزم گفته می شود، این خودش زمینۀ تحرکات بیشتر امریکا را مساعد نمی سازد؟

عمر شریفی: درک من این است که پاکستانی ها با در نظرداشت محدودیت هایی که در صحنۀ افغانستان برای امریکا وجود دارد، در کوتاه مدت انتظار کدام واکنش شدیدی را از طرف امریکا ندارند؛ ولی ممکن است که ما شاهد چنین واکنشی بعد از سال 2012 باشیم اما در حالت فعلی امکان ندارد و با استفاده از همین فرصت، پاکستانی ها تمام سرمایه و ذخایر استراتیژیک شان را به میدان ریخته اند تا حداکثر استفاده را از این فضا ببرند.

دویچه وله: جدا از ابزارهایی که پاکستان در افغانستان دارد، چه ابزارهای دیگری در اختیار دارد که  با آن در مقابل امریکا ایستادگی می کند؟

عمرشریفی: مهمترین ابزاری را که پاکستان در اختیار دارد، جنبش طالبان و مخصوصا شبکۀ حقانی است که گروۀ ضربتی – عملیاتی آنها را مخصوصا در حملات تروریستی تشکیل می دهد. البته این هم مشخص است که برای همیشه این ابزار در دست پاکستانی ها نخواهد ماند و با گذشت زمان این مساله تغییر می کند.

با در نظر داشت این موضوع، پاکستان با استفاده از تمام ابزارهای دست داشتۀ خود، در قدم اول گروپ های مسلح طالبان، شبکۀ حقانی، حزب اسلامی و دیگران که در سرحد هستند؛ و در قدم دوم بعضی حامیانی که در داخل افغانستان دارند، کوشش می کند که حل عادلانۀ مسالۀ افغانستان را تا حد زیادی کاهش بدهد؛ و در صورتی که حل قضیۀ افغانستان به صورت جدی مطرح شود، پاکستان گزینه یی برای جامعۀ بین المللی و دولت افغانستان داشته باشد.

دویچه وله: چنانچه که حملۀ امریکا را بر پاکستان بعید می دانید، پس امریکا چه گزینۀ دیگری را در دست دارد؟

عمر شریفی: من فکر می کنم که در قدم اول مهمترین عاملی که برای مهار حملات تروریستی و مهار پاکستان ضرور است، هماهنگی بسیار نزدیک بین کابل و متحدان بین المللی و متحدان منطقه یی اش است؛ و بعدا مسایل تحرکات بعدی مطرح خواهد شد مثل فشارهای اقتصادی و در نهایت اعلان پاکستان در شورای امنیت سازمان ملل متحد به حیث یک کشور حامی تروریزم. ولی شرط اول هماهنگی کابل و متحدان بین المللی اش است.

دویچه وله: چقدر آمادگی و زمینه این هماهنگی در حکومت افغانستان و در کابل وجود دارد؟

عمر شریفی: اصولا پروسه راضی نگهداشتن پاکستان از طریق برنامه صلح و طرح برنامه مبهمی به نام "صلح با طالبان" فعلا با ترور استاد ربانی تقریبا ورشکست شده و مفهوم خود را از دست داده است و ضرورت عاجلی برای باز نگری آن دیده می شود. فکر کنم که در حلقات مختلف تصمیم گیری این موضوع بسیار مشهود است. می ماند مساله توانایی های دولت افغانستان با استفاده از فرصت.

بخشی از این توانایی ها ضرورت به زمان دارد و فکر کنم که تا یک مدتی ما شاهد اثرات سیاست های قبلی مبهم، پراگنده و بدون تسلسل در سیاست افغانستان باشیم. در نهایت اگر قرار باشد که افغانستان از این بحران بیرون بیاید، تجدید نظر کلی در دید ما چه در مقابل پروسه های داخلی و چه در مقابل پاکستان ضرور است که این ارتباط مستقیم می گیرد به درایت و دید دولتمردان افغانی.

از لحاظ عقیده عمومی، عقیدۀ مردم، مطبوعات، جامعۀ مدنی و سایر نهادها در افغانستان یک فریاد بلندی وجود دارد که باید یک بازنگری کلی در رابطه با این پروسه مبهم چندین ساله به نام "جنگ و صلح با طالبان"، "جنگ و صلح با پاکستان" و یا "جنگ و صلح با امریکایی ها" صورت بگیرد.

دویچه وله: اگر نتیجه گیری کنیم، پس این اتهامات و تنش ها که در رسانه ها مطرح می شود که گویا امروز، فردا امریکا بر پاکستان حمله خواهد کرد، بنا بر گفته های شما یک جنگ رسانه یی بیش نیست.

عمر شریفی: من این را مطلق جنگ رسانه یی هم فکر نمی کنم. ما شاهد بعضی اقدامات و تشدید حملات بر پایگاه های تروریستان در داخل وزیرستان، فشارهای مالی و تعلیق کمک های کانگرس امریکا به پاکستان بوده ایم؛ اما در نهایت اقدام جدی که یک پایانی باشد به پایگاه های ترور در پاکستان ضرورت به زمان دارد.

دویچه وله / سید روح الله یاسر
ویراستار: عاصف حسینی