عمر شريفي: پاکستان دارد ابتکار عمل را به دست ميگيرد

در افغانستان اين نگراني وجود دارد که گفتگوهاي امريکا با پاکستان، به حل مشکل افغانستان از موضع و ديدگاه پاکسستان حل شود.

هرچند موضوع افغانستان يک بخشي از گفت وگوهاي استراتژيک امريکا و پاکستان است، اما نکتهي مهم اين جلسه خواهد بود.

عمر شريفي، تحليلگر مسايل منطقهاي ميگويد: "اصولا زود است که بگوييم (مذاکرات استراتژيک) توافق کامل جامعه بينالمللي با پاکستان يا امريکاييها با پاکستان باشد، اما ميتواند يک سرآغاز شمرده شود. البته اساس اين هم در اين موضوع نهفته است که امروز پاکستان دارد. ابتکار عمل را در دست ميگيرد، براي همه واضح است؛ و اين هم واضح است که ما داريم ابتکار عمل را ميبازيم".

در اين مذاکرات، برعلاوهي وزيران خارجه، مقامهاي نظامي دو کشور نيز حضور دارند، که به باور عمر شريفي، اين ثابت ميکند که هنوز ارتش و استخبارات پاکستان تصميمگيرندگان اصلي هستند.

پاکستان در اين اواخر با بازداشت تعدادي از رهبران طالبان، خواسته است اين مساله را تثبيت کند که بازيکنندهي نقش موثر و تعيين کننده در مسايل افغانستان ميباشد.

شريفي ميافزايد: "وقايع اخير را اگر در نظر بگيريم - دستگيريها طالبان است يا عمليات سوات است، يا وزيرستان است- دولت پاکستان يا بايد بگوييم سازمان استخباراتي و ارتش پاکستان، در حقيقت خود را منحيث يگانه پارتنر (متحد) قابل اعتماد جامعهي بينالمللي و مخصوصا امريکاييها در منطقه دارد ثابت ميسازد، که به اصطلاح، کليد حل منطقهاي يا معضل منطقهاي ميان افغانستان-پاکستان و آسياي ميانه، در اسلام آباد است".

در همين حال، يک کارشناس مسايل منطقهاي که نخواست نامش فاش شود، معتقد است که امريکاييها از ديد واحد در ارتباط به قضيهي افغانستان برخوردار نيستند.

به باور وي، تيم نظامي امريکا به رهبري جنرال ديويد پتريوس هنوز پاکستان را يک مشکل و تهديد ميداند و معتقد است که بايد با تروريزم مبارزه شود و از طريق نظامي، پيروزي دستيافتني است، يا ميشود خشونتها را به حداقل کاهش داد. اما به گفتهي اين کارشناس، دموکراتها در صدد حل موضوع افغانستان و ختم اين معضله اند که از منظر آنها توافق با پاکستان، نزديکترين راه حل براي آن پنداشته ميشود.

به باور اين کارشناس، مشکل اساسي اين است که دولت افغانستان نتوانسته خود را به عنوان يک متحد استراتژيک امريکا ثابت کند و پاکستان از امريکاييها ميخواهد که براي حل مشکل افغانستان، مستقيما با اين کشور، گفتگو کنند، نه با حامد کرزي.

از جانب ديگر، مولفههاي داخلياي که به دولت افغانستان نيرو ببخشد تا بتواند خود را به عنوان يک متحد استراتژيک براي جامعه جهاني و بازيگر فعال منطقهاي بنماياند، نيز شکل نگرفته اند؛ فساد بيداد ميکند، امنيت وجود ندارد، سطح رضايت مردم از خدمات دولتي همچنان پايين است، و مهمتر از همه اين که انسجام دروني در سطح نازل آن قرار دارد.

ارتباط تصميم حزب اسلامي با موضع پاکستان

در اين اواخر، تحولات پيوستهاي در پيوند با موضوع افغانستان در جريان است: دستگيري مقامهاي طالبان توسط پاکستان، اشتياق پاکستان به سهمگيري در پروسهي مصالحه و در واقع تلاش پاکستان براي "سهجانبه" ساختن مذاکرات صلح، و آمادگي حزب اسلامي به مذاکرات صلح با يک پيشنهاد پانزده فقرهاي.

تحليلگران معتقد اند که حزب اسلامي به رهبري گلبدين حکمتيار، به شدت از حلقاتي در پاکستان متاثر است و در گذشته نيز از حمايتهاي پاکستان به صورت گسترده بهره جسته است.

عمر شريفي ميگويد هيات اعزامي حزب اسلامي به کابل نميتواند بيارتباط به مذاکرات استراتژيک پاکستان و امريکا و تلاشهاي جاري پاکستان باشد.

به باور تحليلگران، پاکستان که در گذشته به کنترول تمام افغانستان توسط گروههايي چون طالبان ميانديشيد، حالا "ممکن است" به سهيم ساختن عوامل و اشخاص مورد حمايت خود در درون دولت افغانستان بکوشد، هرچند که به آن اکتفا نميکند.

ديگر بازيگران منطقه؟

مشکل افغانستان، يک مشکل منطقهاي است. کشورهاي منطقه نيز ديدگاهها و نگرانيهاي خاص خود را در قبال قضاياي افغانستان دارند.

هندوستان، ايران و روسيه در قبال مسايل افغانستان تامل دارند و هر از گاهي، به صورت پيدا و پنهان واکنش نشان داده اند.

به باور کارشناس مسايل سياسي منطقهاي که خواست نامش فاش نگردد، خواست هندوستان از حامد کرزي اين است که تحرک نشان دهد و نگذارد به قضيهي افغانستان از موضع پاکستان نگريسته شود.

شريفي نيز معتقد است که صلحي منبعث از توافق با پاکستان، نميتواند درازمدت باشد و به ثبات بيانجامد: "توافق يکجانبه با پاکستان نتيجهي وحشتناک دارد. از يک طرف کاملا کوتاه مدت است؛ دوم، مطمينا به بيثباتي ميانجامد. به خاطري که در افغانستان، درست است که پاکستان طالبان را حمايت ميکند و طالبان قسمتي از افغانستان را کنترول ميکنند، ولي اگر بعد افغانياش را فکر کنيم، اکثريت مطلقي از افغانها از پاکستان دلخوشي ندارند، يک؛ و طالبان را هم نميپذيرند، دو".

به باور شريفي، اتکا نمودن امريکا تنها به پاکستان نيز دشوار است: "براي امريکا هم دشوار خواهد بود که تنها در معادلات سياسي منطقه، متکي به پاکستان باشد. من فکر ميکنم درسي را که بيست سال گذشته به ما آموخت و هم جامعه بينالمللي از آن درس گرفت، مخصوصا واقعهي يازدهم سپتامبر که فکر ميکنم يک درس بسيار بزرگي بود، متکي بودن به يک کشور، مخصوصا پاکستان نتيجهاش بسيار موثر نبوده و بسيار خطرناک هم بوده در کل".

به باور اين تحليلگران، هرگاه صلحي براساس توافق پاکستان-امريکا در افغانستان ايجاد شود، به شکلي باشد که ارزشها را ناديده بگيرد و توازن درون کشوري را برهم بزند، باعث واکنشهايي در داخل و نيز خارج از کشور خواهد شد.

گزارشگر: عارف فرهمند

ويراستار: ياسر