نفوذ عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی بر سودان
۱۳۹۸ خرداد ۱۵, چهارشنبه
رهبران اردوی سودان در برابر جنبش اعتراضی خط مشی سختگیرانه ای را در پیش گرفته اند. براین اساس جنبش اعتراضی که جاده ها در خارطوم را مسدود کرده بود، به شدت سرکوب شد. ۳۵ تن طی این درگیری جان باختند. سپس اردوی سودان با نشر بیانیه ای اعلام کرد که می خواهد حکومت موقت را (که افراد غیرنظامی نیز در آن شرکت دارند) فسخ کند.
همزمان اردوی این کشور اعلام کرد که در عرض هفت ماه انتخابات برگزار می کند. قبلا قرار بود که در عرض نُه ماه انتخابات برگزار شود. عبدالفتاح بورهان، رئیس شورای نظامی سودان اعلام کرد که این انتخابات تحت «نظارت محلی و بین المللی» برگزار خواهد شد. اما اپوزیسیون این اظهارات را قبول ندارد و کماکان خواهان تاسیس شورای موقت است. سخنگویان اپوزیسیون اعلام کردند، اردوی سودان اقدام به «کودتا» کرده است.
تظاهرکنندگان در هفته های گذشته برای افزایش فشار بر اردو، مردم را به اعتصابات عمومی فراخوانده بودند. از آن زمان رابطه میان آن ها و اردوی این کشور به شدت وخیم شده است. چندین تن طی درگیری های کوچکتر جان شان را از دست دادند.
یک مناقشه در سطح جهانی
مدت ها است که مناقشه در سودان به مرزهای این کشور محدود نمی شود و سیاستمداران در منطقه نیز سعی بر اعمال نفوذ در این کشور دارند. آن ها می دانند که تحولات در سودان بر کشورهای همسایه نیز تاثیر می گذارد.
به گفته محمد کاواس، تحلیلگر امور سیاسی در سودان، بیش از همه عربستان سعودی به خاطر موقعیت ژئواستراتژیک این کشور تحولات در آن جا را تعقیب می کند. او گفت: «ریاض خیلی با دقت متوجه برنامه های متفاوتی است که نظامیان حاکم به اجرا درآورده اند».
کاواس در ادامه گفت، به خصوص حکومت عمر البشیر در مرکز توجه حکمرانان در ریاض بود. البشیر سعی می کرد اسلام سیاسی را پیاده کند و ارتباطات بسیار نزدیکی با قطر و ترکیه داشت. عربستان با این دو کشور روابط پرتشنجی دارد.
این تحلیلگر امور سیاسی در ادامه گفت، گرچه البشیر در ائتلاف بین المللی تحت رهبری عربستان سعودی در یمن شرکت داشت، اما روابط سودان و عربستان خیلی گرم نیست و این دو به طور محتاطانه در حال نزدیک تر شدن به یکدیگر هستند.
کاواس در ادامه گفت: «عربستان امیدوار است که پس از سرنگونی البشیر رژیمی در آن جا به قدرت برسد که برقراری روابط با آن ساده تر باشد».
شورای نظامی سودان نیز متوجه اهمیت همسایه اش درآن سوی دریای سرخ شده است. به این خاطر محمد حمدان داگالو، معاون رئیس شورای نظامی سودان، هفته گذشته به عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر سفر کرد.
انته ویبر از «بنیاد علم و سیاست» در برلین در مصاحبه با دویچه وله گفت: «در مذاکراتی که در آنجا انجام یافته اند، ممکن زیگنالهایی داده شده اند که به احتمال قوی منجر به خشونت های آغاز این هفته در سودان گردیده اند و در صورتی که این حرف درست باشد، چنین تحولی بسیار نگران کننده است».
منافع عربستان سعودی و امارات متحده عربی در سودان
به گفته اِنتِه ویبَر، منافع عربستان سعودی در سودان دقیقا مشخص است. حکومت ریاض مایل به این است که شورای نظامی در آینده هم قدرت را در دست داشته باشد: «حکومت عربستان سعودی از طریق عبدالفتاح بورهان، رئیس این شورا و داگالو، معاون او تا اندازه ای در سودان نفوذ دارد. این دو تن نه تنها در جنگ یمن از اتحاد تحت رهبری عربستان سعودی حمایت می کنند، بلکه میان سودان و دو کشور قطر و امارات متحده عربی نقش میانجی را بازی می کنند».
خانم ویبر در ادامه گفت، هر دو فرمانده در ریاض و دوحه ضامنان یک سیستم سیاسی و نظم عامه محافظه کاربه شمار می آیند: «حکوت های عربستان سعودی و امارات متحده عربی می خواهند در سودان تا حد امکان از بروز انقلاب توسط مردم جلوگیری کنند. آن ها ترجیح می دهند که سران دولت عامل تغییرات در جامعه باشند و این تغییرات به طور هدایت شده و قابل کنترول جریان داشته باشد. به این خاطر عربستان و امارات متحده عربی از افزایش نفوذ اخوان المسلمین در سودان نگران اند».
مصر، همسایه شمالی سودان
احتمال حضور اخوان المسلمین در سودان که همسایه جنوبی مصر است، حکومت مصر را به رهبری عبدالفتاح السیسی نگران می کند. پس از این که در سال ۲۰۱۳ محمد مرسی، رئیس جمهور سابق مصر از جنبش اخوان المسلمین سرنگون شد، روابط حکومت این کشور با اعضای این جنبش به شدت مکدر و متشنج گردید. هزاران تن از اعضای این حزب در زندان های مصر به سر می برند و برخی هنوز محاکمه نشده اند. بسیاری از اعضای جنبش اخوان المسلمین به مرگ محکوم شده اند. مرسی نخستین رئیس جمهور مصر بود که به طور دموکراتیک و با برگزاری انتخابات به قدرت رسیده بود.
به گفته انته ویبر از بنیاد «علم و سیاست» در برلین، حکومت السیسی منافع دیگری نیز در سودان دارد: «مسائل ژئوپلیتیک نیز مطرح است. براین اساس ممکن است که اختلاف بر سر مثلث حلایب در مرز مصر با سودان دوباره اهمیت پیدا کند. در اختلاف مصر با اتیوپیا بر سر آب نیل، قاهره به یک شریک قابل اعتماد در سودان نیاز دارد و بدیهی است که سیاستمداران مصری آرزو دارند که چنین شریکی جانب مصر را بگیرد».
درس ها و اندرزهایی از بهار عربی
محمد کاواس، تحلیل گر امور سیاسی می گوید، مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی از بهار عربی درس گرفته اند. همه این کشورها در سودان منافعی دارند «اما آن ها نمی خواهند زیاد دخالت کنند. چون می دانند که دخالت بیش از حد از بیرون، مشروعیت حکومتی را که برسرقدرت است، زیر سوال می برد».
نداشتن مشروعیت که یکی از تجربیات مرکزی در سال ۲۰۱۱ است، هرگونه حکومتی را تحت فشار قرار می دهد. هفته ها است که معلوم شده مقاومت در برابر این فشار برای صاحبان قدرت در سودان چقدر دشوار است.
کرستن کنیپ/م. ا.