روز جهانی حقوق بشر؛ "وضعیت فعالان حقوق بشر بدتر شده است"

محمد سارع، در یک مصاحبه ویدیویی که روز 23 ماه می سال روان، یک روز پیش از برگزاری محکمه اش در قاهره انجام شد، گفت: «چطور به فرزندان و مادر خود بگویم که همه چیز خوب است؟ آنها می بینند که من دروغ می گویم». این وکیل مصری مدافع حقوق بشر متهم است که نیکنامی کشورش را خدشه دار کرده است و آن را در معرض خطر قرار داده است.

سارع در مصاحبه خود گفت: «این اتهاماتی است که به خاطر آنها ممکن است به 25 سال حبس محکوم شوم». او در ادامه گفته است: «تا آن وقت فرزندانم بزرگ خواهند شد بدون آن که من بتوانم در کنارشان باشم. من بسیار نگرانم و چیزهای زیادی به فکرم خطور می کند».

روز بعد محمد سارع تا برگزاری محکمه دیگر با ضمانت آزاد گردید، هرچند که اتهامات او همچنان پا برجایند. او به عنوان کارمند "انستیتوت مطالعات حقوق بشر" در قاهره، در سال ۲۰۱۴ در تهیه یک گزارش درباره وضعیت حقوق بشر در مصر اشتراک کرد. این گزارش باید مرتب از سوی کشورهای عضو سازمان ملل متحد آماده گردد و به شورای حقوق بشر این سازمان سپرده شود. این کار به نوعی نظارت و بررسی وضعیت حقوق بشر در این کشورهاست.

جایزه حقوق بشر به عنوان سپر دفاعی

در سال روان میلادی، محمد سارع "جایزه مارتین اینالس" را دریافت کرد. این جایزه "نوبل حقوق بشر" خوانده می شود.

میشائیل خامباتا، مدیر "بنیاد مارتین اینالس" می گوید: «امیدواریم، تایید علنی کارهای او و گزارشدهی آشکار رسانه ها درباره او بتواند محمد سارع را از اتهاماتی که با آن روبروست تبرئه کند». هیئت داوری این بنیاد از اعضای سازمان های مدافع حقوق بشر کشورهای مختلف جهان تشکیل شده است. مهمترین خواست این بنیاد این است که حامیان حقوق بشر را در برابر حکومت کشورهایشان محافظت کند.

مرحله غیبت

هنگام اهدای جایزه در ژنیو، محمد سارع حضور نداشت. او در ماه می سال ۲۰۱۶ از سوی حکومت مصر ممنوع الخروج گردید.

خامباتا، مدیر "بنیاد مارتین اینالس" می گوید: «از سال ۲۰۱۲ تاکنون هر ساله سه برنده نهایی داشته ایم. فقط در سال ۲۰۱۳ هر سه برنده جایزه توانستند به ژنیو بیایند. در سال های دیگر فقط حداقل یکی از برندگان غایب بود. او یا در زندان بود یا ممنوع الخروج شده بود یا این که درگذشته بود». دیگر سازمان های مدافع حقوق بشر نیز تجربه مشابهی دارند.

در اهدای "جایزه رایت لایفلی هود" یا "جایزه بدیل نوبل" در روز اول ماه دسمبر در استکهولم، برنده آن خدیجه اسماعیلوف خبرنگار آذربایجانی حضور نداشت. او هم اجازه نداشت تا کشورش را ترک کند.

کار همواره دشوارتر می شود

خامباتا در مصاحبه با دویچه وله گفت: «در کل به نظر می رسد که شرایط برای فعالان حقوق بشر بدتر می شود». سازمان "عفو بین الملل" در گزارش جدید خود گفته است که کار برای مدافعان حقوق بشر چندین سال است که خطرناک تر شده است. بسیاری از این افراد از سوی حکومت هایشان ناپدید شده اند یا به قتل رسیده اند؛ این در حالی است که حکومت ها وظیفه دارند از شهروندان خود محافظت کنند.

حامیان محیط زیست، فعالان حقوق بشر، وکیلان و خبرنگاران هزینه ای را که برای دفاع از حقوق بشر می پردازند بسیار سنگین است. "سازمان مدافعان خط اول" برآورد کرده است که در سال گذشته میلادی، ۲۸۱ فعال حقوق بشر در سراسر جهان کشته شده اند. این شمار تقریبا دو برابر قربانیانی است که در سال ۲۰۱۵ جان خود را از دست دادند. شمار دوسیه هایی که گزارش نشده اند و البته افرادی که لادرک شده اند، احتمالا بسیار بیشتر از این است.

عوامگرایی خطرناک

کنیت روت، رئیس "دیده بان حقوق بشر" می گوید که قدرت گرفتن سیاستمداران عوامگرا و پوپولیست در بسیاری از کشورهای جهان باعث وخامت اوضاع به طور کلی شده است.

روت در یک گفتگوی ویدیویی با نشر گزارش سالانه اش گفت: «هر کس ادعا می کند که از اکثریت نمایندگی می کند. هر کس ادعا می کند که اکثریت مردم می خواهند تا حقوق بشر محدود شود تا موقف کاریشان تضمین گردد و از تغییرات فرهنگی به منظور مقابله با تروریسم جلوگیری صورت بگیرد».

او در ادامه گفت: «آنچه ما شاهد بوده ایم این که طی قرن گذشته بیشمار رژیم کمونیستی و فاشیستی وجود داشتند که ادعا می کردند به نمایندگی از اکثریت سخن می گویند اما با بیرحمانه ترین روش مردم خود را زیر فشار قرار دادند».

نگرانی بزرگتری که سازمان های مدافع حقوق بشر مانند "دیده بان حقوق بشر"، "عفو بین الملل" و یا "شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد" دارند، تغییرات سیاسی در بسیاری از کشورها است. در مقابل سرکوب پوپولیست ها، دیکتاتورها و حاکمان خودکامه، فقط یک پاسخ وجود دارد. روت، از "دیده بان حقوق بشر" می گوید: «ما به تایید و تاکید عینی و پررنگ بر حقوق بشر نیاز داریم». او در توضیح می دهد: «ما باید روشن بسازیم که حقوق بشر بهترین ابزار در برابر فساد و حاکمان خودکامه است».

دویچه وله / ع. ح.