خطاطی قرآن روی پارچه ابریشمی در کابل تکمیل شد

همه ۶۱۰ صفحه این کتاب مقدس مسلمانان توسط دست تزئین و خطاطی شده است و یک گروه ۳۸ نفری خطاطان و هنرمندان متخصص میناتوری نزدیک به دو سال تمام روی آن کار کرده اند.

این قرآن ابریشمی با پوش ساخته شده از چرم بز و وزن ۸،۶ کیلوگرام توسط صنعتکاران و هنرمندانی ساخته شده که بسیاری آن‌ها توسط سازمان غیردولتی بریتانیایی «بنیاد فیروزکوه» در کابل آموزش دیده اند.

خواجه قمرالدین چشتی، استاد ۶۶ ساله خطاطی در دفتر این بنیاد در کابل به خبرگزاری فرانسه گفت: «قصد ما این بود که نگذاریم خطاطی در این کشور از بین برود. نویسندگی بخشی از فرهنگ ماست.»

همان طور که قرآن یک کتاب مقدس است، خطاطی نیز در اسلام و هنر اسلامی به دیده قدر نگریسته می‌شود.

چشتی افزود: «روی کار هنری نمی‌توان قیمت گذاشت. خداوند این کار را به عهده ما گذاشته است ... و این برای ما ارزشمندتر از بعد مادی آن است.»

چشتی و همکاران‌اش برای هر صفحه رونویسی کردن سوره‌های قرآن به صورت محتاطانه دو روز کار کرده اند. بعضی اوقات اگر دچار خطا شده و مبجور شده اند که کار را از نو شروع کنند، بر روی یک صفحه بیشتر از دو روز کار کرده اند.

آن‌ها در این کار شان از خط نسخ کار گرفته اند که در اوایل اسلام به خاطر ساده بودن‌اش در نوشتن و خواندن،‌ جایگزین خط کوفی شده بود.

تزئین حاشیه صفحه که به نام «تذهیب» نیز یاد می‌شود، بیشتر زمانگیر بوده است و این هنرمندان روی تذهیب هر صفحه بیشتر از یک هفته کار کرده اند.

گروهی از صنعتکاران از مواد طبیعی مانند لاجورد، طلا و برنز رنگ ساختند تا به این طریق بتوانند نقش‌های ظریف دوره تیموریان را که در قرن‌های پانزدهم و شانزدهم در شهر غربی هرات شهرت داشت، در روی صفحات این نسخه قرآن ایجاد کنند.

محمد تمیم صاحب‌زاده، استاد هنر میناتوری که مسئول تولید رنگ‌های استفاده شده در این نسخه قرآن بوده است، به خبرگزاری فرانس پرس گفت: «همه رنگ‌هایی که ما استفاده کرده ایم، از طبیعت گرفته شده است.»

صاحب‌زاده گفت که کار روی پارچه ابریشمی برای نخستین بار برایش چالش‌برانگیز بود. همه ۳۰۵ متر پارچه ابریشمی در داخل محلول ساخته شده از دانه‌های خشک یک نوع نبات به نام «اسپغول» آهار زده شده است تا رنگ قلم نی در روی پارچه نشر نکند.

بنیاد بریتانیایی فیروزکوه در سال ۲۰۰۶ کار خود را در کابل شروع کرد تا از زوال هنرهای دستی باستانی در افغانستان به شمول سفالگری، کارهای هنری روی چوب و خطاطی جلوگیری کرده باشد.

این بنیاد امیدوار است که قرآن ابریشمی باعث افزایش تقاضا برای متون دست‌نویس و دست‌ساز اسلامی شود و سرانجام زمینه کاریابی هنرمندان و صنعت کاران این عرصه و منابع مالی را برای این انستیتوت فراهم سازد.

عبدالوحید خلیل، رئیس افغان این سازمان گفت: «ما این (قرآن) را به دیگر کشورهای اسلامی نشان می‌دهیم تا ببینیم اگر امکانات فرصت‌های شعلی برای فارغان وجود داشتته باشد تا روی دیگر نسخه‌های قرآن کار کنند.»

فعلاَ این نسخه کتاب مقدس مسلمانان در یک جعبه ساخته شده از چوب چهارمغز در دفتر بنیاد فیروزکوه در مرادخانی، منطقه تجارتی تاریخی و مسکونی در یک محله قدیمی کابل، نگهداری می‌شود تا از اوراق ظریف آن به خوبی محافظت شود.

بنیاد فیروزکوه به کمک شاهزاده چارلز بریتانیایی، شورای بریتانیا و اداره کمک‌های انکشافی بین‌المللی ایالات متحده امریکا هزاران تن از هنرمندان و صنعت کاران دستی را آموزش داده است.

ناتان استروپ، رئیس بخش کابل این بنیاد گفت: «رونویسی کردن قرآن بر روی ابریشم بسیار نادر است.»

او افزود که این پروژه «روش شگفت‌انگیزی برای آموزش شاگردان در سطح بسیار عالی یک هنر قدیمی سنتی بود.»

او افزود: «اگر شاهزاده عربستان سعودی یا یک کلتکور کتاب در لندن علاقمندی به این کتاب داشته باشند، ما روی ۱۰۰ هزار تا ۲۰۰ هزار دالر امریکایی فکر می‌کنیم.»

af/si (AFP)