"خانه ماهی ها" زینتی نو در خانه کابلی ها

چهره كابل هر روز تغيير مي كند. هر روز بيشتر احساس مي كني كه سرك ها مزدحم تر، خانه ها بيشتر و هياهوي بازاري ها بلندتر شده است. هيچ كس نمي داند چند نفر در اين شهر تنگ زندگي مي كنند، اما هرچه است آدم هاي اين شهر علاقه هاي عجيب و غريبي دارند. يكي به كار و تجارت مشغول است و يكي به پرورش حيوانات جنگي.

فروش ماهی ‏های زینتی هر چند در کابل پدیده غریب و ناشناخته‏ یی است، اما در طول سال‏ های گذشته شوق و علاقه مردم به این سرگرمی جالب، روز به روز در حال افزایش بوده است. با آن هم در شهر چند ميليوني كابل، تنها دو دكان فروش ماهی ‏های زینتی وجود دارد.

عبدالرشید رحیمی، 30 ساله، جوانی خوش برخورد و بذله‏ گو است. او تمام وقت خود را در دکان ماهی ‏فروشی ‏اش که در منطقه "پل سوخته" کابل موقعیت دارد، می گذراند. او حرفه پرورش ماهي را هنگامي كه در پاکستان مهاجر بود، آموخت و به كابل آورد. او مي گويد: "هفت سال است که در کابل ماهی ‏فروشی می ‏کنم؛ اما قبل از آن، چهار سال نیز در پاکستان ماهی ‏فروشی داشتم".

سید مختار، ماهی‏ فروش شهر نو کابل نیز که یک جوان 24 ساله است، در ایران متولد شده و قبل از این ‏که در کابل مشغول ماهی ‏فروشی شود، علاقه خاصی به اين كار داشت. مختار وقتی به کابل آمد، به پیشنهاد یکی از دوستانش به ماهی‏ فروشی‏ مشغول شد.

پرورش ماهي زينتي مانند بسياري از حرفه هاي كوچك ديگر از كشورهاي همسايه به افغانستان آورده شده است. به نظر مي رسد كه مشتريان ماهي هاي زينتي نيز مانند فروشندگان از مهاجران افغان در كشورهاي همسايه باشند. عبدالرشید در این مورد می‏ گوید: "اکثر کسانی که با خود علاقه ماهی را آوردند، مهاجر بودند و از خارج آوردند. به این خاطر، تقریبا 70 درصد مشتری‏ های ما هم کسانی هستند که از ایران برگشته اند و این ‏جا هم ماهی نگهداری می‏ کنند".

با وجود اين، پرورش و نگهداري ماهي زينتي بين ديگر مردم نيز رايج شده است. به گفته اين دو ماهي فروش، هوتل دارها، دوكان داران،‌ داكترها و افراد معمولي نيز براي خريد ماهي به آنها مراجعه مي كنند. به گفته عبدالرشيد، اکثر مشتری ‏های آن‏ ها کسانی هستند که کار و وظیفه مشخص و حقوق معین دارند.

دشواري هاي حرفه نو

پرورش ماهي همان قدر كه حرفه نوپايي در افغانستان است،‌ به همان پيمانه دشواري هايي نيز دارد. ماهي هاي كوچك از ن‍ژادهاي مختلف جهان، شرايط محيطي خاصي را براي رشد و زندگي مي طلبند. پرورش دهندگان ماهي مجبورند براي نگهداري و توليد مثل ماهي ها از امكانات وي‍ژه يي استفاده نمايند. شروع کار ماهی ‏فروشی در کابل با دشواری‏ های زيادي از جمله نبود برق، مکان مناسب، سرمایه‏ کافی و عدم آشنايي مشتریان رو به ‏رو بود.

عبدالرشید مي گويد كه کار و بارش در پاکستان خوب بود و بسیار مشتری داشت؛ اما به دلیل آزار و اذیت پولیس این کشور و نداشتن تذکره مجبور شد به افغانستان بازگردد. او می‏ گوید وقتی 7 سال پیش کارش را در کابل شروع کرد، زمستان بود و کابل برق نداشت. بناء او مجبور بود با برق جنراتور دستگاه ‏های اکسیژن و آب گرمی ماهی‏ ها را فعال کند.

او در ادامه توضيح مي دهد كه در آغاز کارش متحمل خسارت و زیان بسیاری شد: "دفعه اول با تقریبا 15 هزار دالر شروع کردم، اما 12 هزار تلفات داشتم و فقط 3 هزار برایم ماند و دوباره برگشت و دکان را با آن جور کردم".

پرورش دهندگان ماهي، براي تهيه اکسیژن دوامدار و دستگاه آب گرمی به برق نياز دارند. حالا با رسیدن برق وارداتی به کابل، این ماهی‏ فروشان راضی ‏تر به نظر می ‏رسند.

خانه ماهي ها پناهگاهی براي فرار از جنگ!

سيد مختار مي گويد كه داکتران یکی از مشتری ‏های همیشگی آنها هستند. او می ‏گوید که این داکترها سفارش می ‏کنند مردم به اندازه وسع و توان خود، ماهی بخرند و از ماهی نگهداری کنند؛ زیرا به باور آنها، نگهداری ماهی آرامش ‏بخش است.

او بيشتر توضيح مي دهد: "افغانستان آرام شده؛ مردم دیگر به فکر جنگ نیستند و می‏ آیند این گونه چیزها را می‏ خرند و خودشان را با آن سرگرم می کنند. هر کسی که از اینجا می ‏گذرد، خوشش می ‏آید و اگر ماهی نداشته باشد، می ‏آید و ماهی می ‏خرد، می گوید یک شوق بسیار خوب است".

شوق گران قیمت

ماهي هاي زينتي در كابل قيمت هاي متفاوتي دارند. ماهی‏ ها از 40 یا 50 افغانی تا 5000 افغانی بها دارند. ماهی‏ فروشان می گویند که مردم بیشتر علاقمند ماهی ‏های ارزان قیمت هستند. عبدالرشید می ‏گوید که ماهی ‏ها در دو طبقه تفکیک می ‏شود: ماهی‏ های گیاه ‏خوار و ماهی ‏های گوشتخوار. ماهی ‏های این دو طبقه دارای انواع مختلفی هستند، کوچک و بزرگ و ارزان و گران. در کل، ماهی ‏های گیاه‏ خوار ارزان‏ ‏تر و آرام ‏تر هستند و مردم بیشتر آنها را می‏ خرند.

کسانی که برای اولین ‏بار ماهی می‏ خرند، بر علاوه‏ خرید ماهی، باید آکواریوم یا به گفته مردم "خانه ماهی"، دستگاه اکسیژن، فیلتر، غذای ماهی و... نیز تهیه کنند. آکواریوم ‏های خارجی و آماده معمولا از 2500 افغانی تا 25000 افغانی بها دارند. ارزان ترين خانه ماهی حدود 1000 افغاني قيمت دارد كه توسط خود پرورش دهندگان ماهي ساخته مي شود.

اين پرورش دهندگان ماهي زينتي می‏ گویند که بیشتر ماهی‏ های گیاه‏خوار از تایلند و پاکستان و بیشتر ماهی ‏های گوشتخوار از ايران وارد می ‏شوند.

عبدالرشید می‏ گوید: "‏ماهی ‏های زینتی از تایلند به پاکستان می ‏آید و ما این ماهی ‏ها را از یک واسطه‏ پاکستانی از کراچی خریداری می ‏کنیم و از راه زمینی به کابل می ‏آوریم". او مي گويد كه گذراندن این مسیرها تا رسیدن به کابل، تلفاتی نیز به همراه دارد. چون این ماهی ‏ها با موتر از پاکستان آورده مي شوند، حدود 20 درصد تلفات دارند. ماهی ‏ها در خریطه‏ های پلاستیکی قرار گرفته، به آنها توسط بالون ‏ اکسیژن مایع داده می‏ شود و در کارتن ‏های کاکی عایق قرار می ‏گیرند. به گفته سید مختار، آنها در هر نوبت 10 تا 20 کارتن از پاکستان ماهی می‏ آورند و تقریبا 10 ساعت طول می ‏کشد تا ماهی‏ها از لاهور به کابل برسند. اما ماهي هايي كه از ايران وارد مي شوند به دليل آن كه توسط هواپيما انتقال مي يابند، ضايعاتي ندارند.

عباس برومند / کابل

ويراستار: عاصف حسيني