حقوق اساسی انسان در اعلامیه جهانی حقوق بشر
اعلامیه عمومی حقوق بشر در 10 دسمبر 1948 منتشر شد تا به موجب آن حقوق اولیه انسان در تمام جوامع بشری تامین گردد.حقوقی که انسان را در برابر خودسری ها، چپاول و بی عدالتی محافظت کنند.
پس از جنگ سرد
در جون 1993، اندکی پس از پایان جنگ سرد، جامعۀ جهانی در کنفرانس بین المللی حقوق بشر در وینا برای اولین بار به رعایت مشترک حقوق بشر تعهد کرد. کمیساریای عالی حقوق بشر ایجاد شد تا شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد را در این راستا حمایت کند. اما پس از 20 سال هنوز هم حقوق بشر در سراسر جهان پایمال می شود.
داشتن حقوق و زندگی با حقوق
در مادۀ دوم اعلامیۀ حقوق بشر آمده است: "همه انسانها، صرفنظر از نژاد، رنگ پوست، جنسیت، زبان، دین، عقاید سیاسی و دیگر عقاید، خاستگاه ملی یا اجتماعی، وضعیت مالی و محل تولد، از تمام حقوق و آزادی ها برخوردارند". اما بشریت از عملی کردن این ماده به صورت عام تا هنوز فاصله دارد.
حق زندگی و آزادی
مادۀ 3: "هر انسان حق زندگی، آزادی و مصونیت دارد". مادۀ چهارم: "هیچ انسانی نباید به بردگی و غلامی گرفته شود". مادۀ پنجم: "هیچکسی نباید مورد شکنجه یا خشونت، برخورد غیر انسانی و یا رفتاری قرار گیرد که سبب تنزل مقام انسانی اش شود". در گزارش سال 2012 سازمان عفو بین الملل آمده است: "در حداقل 101 کشور انسانها شکنجه می شوند و در برابرشان بدرفتاری صورت می گیرد".
مساوات در برابر قانون
ماده های 6، 8، 10، 12: "هر انسانی حق محاکمۀ عادلانه و حفاظت از سوی قانون را دارد". مادۀ 7: "قانون برای همه انسان ها یکسان قابل تطبیق است". مادۀ 9: "هیچکس نباید خودسرانه بازداشت، زندانی و یا تبعید گردد". مادۀ 11: "متهم تا زمانی بیگناه باقی می ماند که جرمش ثابت نشده باشد". به قول کمیساریای عالی ملل متحد برای حقوق بشر، در 44 کشور از این ماده ها تخطی صورت می گیرد.
هیچ انسانی غیر قانونی نیست
مادۀ 13: "هر انسانی حق دارد در داخل یک کشور آزادانه رفت و آمد کند و محل زیست خود را آزادانه انتخاب کند. هر انسانی اجازه دارد هر کشور را ترک کند". مادۀ 14: هر انسانی اجازه دارد، به خاطر فرار از تعقیب و پیگرد، در کشور دیگری تقاضای پناهندگی کند". مادۀ 15: هر انسانی حق تابعیت را دارد". بر اساس تخمین ادارۀ امور پناهندگان سازمان ملل متحد تقریباً 44 میلیون انسان در فرار به سر می برند.
حفاظت در برابر ازدواج اجباری
زنان و مردانی که به سن ازدواج رسیده اند، قبل از ازدواج، در جریان زندگی مشترک و پس از آن از حقوق مساوی برخوردارند. مادۀ 16: "ازدواج تنها با آزادی و رضایت کامل زوجین باید صورت بگیرد. خانواده حق حمایت از سوی جامعه و دولت را دارد". آمار دقیقی موجود نیست، اما سالانه میلیون ها زن و اغلب دختران خردسال قربانی ازدواج اجباری می شوند.
حق مالکیت
مادۀ 17: "هر انسانی، چه به تنهایی و چه با شراکت، حق مالکیت را دارد. هیچ انسانی نباید خودسرانه از حق مالکیت اش محروم گردد". در سراسر جهان زمین های مردم غصب می گردند، زیرا آنها سند مالکیت ندارند. این زمین ها، به هر منظوری که بعداً استفاده می گردند، اغلب جبران خساره نمی شوند.
حق آزادی اندیشه و بیان
مادۀ 18: "هر انسانی حق دارد آزادی اندیشه، وجدان و دین داشته باشد". مادۀ 19: "هر انسانی حق دگراندیشی و بیان را دارد". مادۀ 20: "همه انسانها حق گردهمآیی مسالمت آمیز و متحد شدن در اتحادیه ها را دارند". بر اساس گزارش سازمان خبرنگاران بدون مرز، در سراسر جهان 156 خبرنگار زندانی هستند.
حق انتخاب و مشارکت
مادۀ 21: "هر انسانی حق دارد در مسایل عامۀ کشور، خود و یا به واسطۀ نماینده ای که آزادانه انتخابش کرده است، سهم بگیرد". مادۀ 22: "هر عضو یک جامعه حق دارد از امنیت اجتماعی برخوردار بوده و حقوق سلب ناپذیر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش را برای حفظ حیثیت و رشد آزادانۀ شخصیت خویش به دست آورد".باشنده های بومی آسترالیا تنها پس از سال 1967، و زنان در کویت پس از سال 2005، اجازۀ اشتراک در انتخابات را یافتند.
انسان حق کار دارد
مادۀ 23: "هر انسانی حق کار، انتخاب آزادانۀ شغل و شرایط عادلانۀ کار را دارد. هر شخص حق دارد در بدل کار برابر، مزد برابر دریافت کند. هر شخص حق دارد مزد منصفانه و مطلوب برای تأمین معیشت خود، با حفظ حیثیت و کرامت انسانی، دریافت کند". مادۀ 24: "هر انسانی حق استراحت و داشتن اوقات فراغت را دارد". بر اساس آمار بانک جهانی در حال حاضر 200 میلیون انسان در جهان بیکارند.
زندگی با وقار
مادۀ 25: "هر انسانی سزاوار یک زندگی با معیارهای پذیرفته شده برای تأمین سلامتی و رفاه خود و خانواده اش، از جمله تأمین مواد غذایی، لباس، مسکن، خدمات صحی و اجتماعی است. دورۀ مادری و کودکی سزاوار مراقبت ویژه است". در سراسر جهان، از هر هفت انسان یکی با مشکل گرسنگی روبروست، که شمار مجموعی آن به بیشتر از 900 میلیون تن می رسد.
حق تحصیل و آموزش
مادۀ 26: "تحصیل و آموزش حق هر انسان است. دورۀ ابتداییۀ مکتب باید اجباری و رایگان باشد. آموزش و پرورش باید در جهت رشد کامل شخصیت انسانی و احترام به حقوق بشر باشد". به قول کمیسیون اتحادیۀ اروپا، از هر پنج اروپایی، یکی مشکل خواندن و نوشتن دارد. در سراسر جهان 775 میلیون نفر بیسوادند.
حقوق برای هنر و علم
مادۀ 27: "هر شخص حق دارد در زندگی فرهنگی جامعه آزادانه شرکت کند، از هنرهای مختلف بهره مند شود و در پیشرفت های علمی سهیم گردد". آثار و آفریده های علمی، ادبی و یا هنری هر شخصی باید از حمایت حقوقی برخوردار باشد". امروزه تکثیر دیجیتالی برخی از چنین آثار جنجال برانگیز شده است. شمار زیادی از آفرینشگران با تکثیر آثار در انترنت، حق طبع و نشر خود را پایمال شده می بینند.
حقوق تفکیک ناپذیر
مادۀ 28: "هر شخصی سزاوار یک نظم اجتماعی و بین المللی است که در آن حقوق و آزادی ها کاملاً تأمین و رعایت شوند". مادۀ 29: "هر انسانی در برابر جامعه مسؤولیت هایی دارد". مادۀ 30: "هیچ دولتی، هیچ گروهی و یا فردی حق ندارد که حقوق عمومی بشری را محدود بسازد". در سال 2011 در 91 کشور جهان مردم علیه تخطی از حقوق بشر اعتراض کردند.