جوگيهاي افغانستان خواهان حقوق برابرقانوني اند

اين درحالي است که هزاران خانوار جوگي افغانستان که ازصدها سال پيش دراين کشورزندگي مي کنند، هنوز به حيث شهروند افغانستان شناخته نمي شوند.

با وجودي که قانون اساسي افغانستان درچندين جا به رعايت حقوق بشرخود را متعهد مي داند، با اينهم دراين کشورحيثيت اجتماعي جوگيها مورد تحقير قرارمي گيرد وبه فرهنگ ورسم ورواج ايشان به نظرشک وترديد نگريسته مي شود. اکنون جوگيهاي ولايت بلخ مطابق به همين حقوق جهانروا و قانون اساسي جمهوري اسلامي افغانستان خواهان حقوق برابر اند.

زهرا درسايهء درختي درکنار روضه حضرت علي کرم الله وجه که يکي ازعمارات شامخ شهرمزارشريف است نشسته است. اولباس سبزي برتن دارد و موهايش را با دستمالي درعقب بسته است. يک بکس کثيف نيز درکنارش قرار دارد. او براي به دست آوردن چند قراني کف دست عابران را مي خواند وازبخت وطالع شان به آنها مي گويد.

زهرا منسوب به گروه قومي جوگي است که درنقاط مختلف افغانستان به نامهاي مختلفي ياد مي شوند. جماعاتي مانند جوگيها را دراروپا وامريکاي به نام گيپسيها يا جتها نيز ياد مي کنند.

زهرا مي گويد:" کارسختي است اما من بايد اينکار را بکنم". " هنگامي خردسال بودم ، با مادرم مي رفتم وستاره شناسي را ياد گرفتم".

زهرا مي گويد: کف بيني دربين جوگيها يک رسم است. چنانکه کارکردن زنان دربيرون خانه نيز دربين جوگيها يک رسم مي باشد. او علاوه مي کند:

" دربين ما رسم است که مردان بايد درخانه بمانند وزنان براي پيداکردن پول به بيرون بروند". "هرزني که کار نکند ترسو شناخته مي شود".

به گفته زهرا يک دختر جوگي پيش ازآنکه نامزد شود، پرسان مي کنند که آيا او براي گذران زندگي پول پيدا کرده مي تواند. فقط پس ازمعلوم شدن اين نکته است که با وي ازدواج مي کنند.

جوگيها مي گويند که ايشان از 150 سال پيش بدينسو ازآذربايجان ، بخارا و سايرمناطق به افغانستان آمده اند. اما تا اکنون آنها بدون حقوق مدني دراين کشور زندگي مي کنند. به آنها از امتيازات اساسي اي که براي ساير شهروندان افغانستان داده مي شود، خود داري مي کنند. آنها تذکره يا کارت هويت ندارند.

صاحب نظر رئيس جوگيهاي ولايت بلخ مي گويد: " آيا ما ازاين مملکت نيستيم؟" .او بازهم مي پرسد" آيا ما مخلوق خدا نيستيم ؟ ا اگرنيستيم حکومت بيرون مان بياندارد ، تا بدانيم که ما ازاينجا نيستيم".

صاحب نظرمي گويد: جوگيها درهمه ولايات افغانستان پراگنده اند، اما درهرجايي که استند به همين حال وروزگار مواجه اند. او مي افزايد": ما را به حيث بني آدم نمي شناسند". نظر با رنجش مي گويد: " حتا ما تذکره نداريم. شما دراين مملکت يک قطعه زمين نمي يابيد که از جوگي اي باشد. ما درخيمه ها ويا خانه هاي ويرانه اي که مردم زباله هاي شان را درآنجا مي ريزند، زندگي مي کنيم .جوگيها حتا نيم چارک گندم هم از ملياردها دالر که به حکومت افغانستان کمک مي شود، به دست نياورده اند".

صاحب نظر تقاضا مي کند که حکومت افغانستان دست کم به آنها يک ورق هويت وکمي زمين بدهد، که درآنجا زندگي بکنند.

آمار دقيقي درمورد شمارجوگيهاي افغانستان وجود ندارد. خود جوگيها مي گويند که تنها درولايت بلخ هزار خانوار آنها زندگي مي کنند.

عبدالخالق روستايي رئيس اداره نفوس ولايت بلخ مي گويد که دست وي درارتباط با جوگيها بسته مي باشد. اوعلاوه مي کند:

" بلي آنها سالها پيش به افغانستان آمده اند.اما هيچگاه تقاضاي تذکره نکرده اند. تا زماني که آنها يک نماينده شان را انتخاب نکنند وخود را دروزارت داخله ثبت نام نکنند، ما نمي توانيم به آنها تذکره بدهيم".

صاحب نظر رئيس جوگيها، اين ادعاي او را رد کرده ومي گويد ، مردم ما بارها کوشيده اند خود را ثبت نام بکنند، لاکن براي آنها حتا اجازه ورود به ادارات حکومتي هم داده نشده است. او مي گويد:

" به ما به نظرحقارت ديده مي شود. آمران ادارات دولتي ازما نفرت دارند. آنها حتا ما را به حيث انسان هم نمي شناسند. پس ما به کجا برويم؟".

اوعلاوه مي کند: فرزندان جوگيها بدون تذکره مکتب خوانده نمي توانند. بزرگان شان پاسپورت گرفته نمي توانند.

صاحب نظرمي گويد:" من دعوتنامه اي ازيکي ازخويشاوندانم ازآذربايجان داشتم. اما نتوانستم بروم . زيرا به دليل آنکه تذکره ندارم ، کسي به من پاسپورت نمي دهد".

سيد محمد سميع رئيس کميسيون حقوق بشر مزارشريف مي گويد که دفتروي تحقيقات گسترده اي را درمورد جوگيها شروع کرده است. او مي گويد:

" ما مي گوييم که جوگيها مانند سايرشهروندان افغانستان حقوق کاملي بايد داشته باشند. آنها بايد بتوانند دراين کشور ازمزاياي قوانين اسلامي ومدني برخوردار گردند. حکومت موظف است به آنها تذکره بدهد".

محمد صالح گردش رئيس شعبه نشرات موسسه تحصيلات عالي سادات گفته است که اين موسسه چندين تحقيق را درمورد جوگيها انجام داده است. به گفته گردش:" درمورد منشاي جوگيها دونظريه اساسي وجود دارد. برخي فکرمي کنند که آنها متعلق به آن قبايل کوشاني مي باشند که يوگي خوانده مي شوند. با گذشت زمان نام آنها به جوگي تبديل شده است. نظريه دوم اين است که آنها سالها پيش ازهند به افغانستان آمده اند.شمار زياد جوگيها درپاکستان زندگي مي کنند. آنها با پنجابيها زبان مشترکي دارند. ازنگاه طرزلباس وزبان جوگيهايي که امروز درافغانستان زندگي مي کنند، ما مي توانيم نتيجه گيري کنيم که شباهت به آن مردمان آسياي ميانه دارند که 200-250 سال پيش درتاجيکستان بوده اند".

بخش اعظم جوگيها جدا ازجامعه اصلي افغانستان زندگي مي کنند. آنها زمين وملکيتي ندارند وبيشترزندگي شان را درخيمه ها سپري مي کنند. مردان بيشتر درخانه مي مانند درحاليکه زنان شان درشهرها وقريه ها گدايي مي کنند.

مانند بسياري بيگانگان ، جوگيها درافغانستان قرباني قضاوتهاي منفي مي شوند. شايعاتي وجود دارد که آنها واقعاً مسلمان نيستند. گفته مي شود که در روابط ازدواج بين زن ومرد ، دربين آنها هرج ومرج وجود داردويا اينکه برخي عملکردهاي بيگانهء ديگري درنزد آنها رواج دارد.

اما صاحب نظر رئيس جماعت جوگيهاي مزارشريف مي گويد: " اينها حرفهاي غلط اند. ما مسلمانان سني مذهب استيم وبه کلام خدا وسنت پيغمبرايمان داريم. رسم وراجهاي اصلي ما و اعياد ومراسم ما مانند ساير مردم افغانستان است. فقط تفاوتهاي کوچکي در رسم ورواجهاي ما وجود دارد".

آي دبليوپي آر/ رسول رحيم

ويراستار: سيدروح اللله ياسر