اجرای تیاتر دختران در یک سینمای ویرانه و متروک
۱۳۹۶ آذر ۲۴, جمعه
دختران برای اجرای یک نمایش تیاتر به «سینما بهزاد» آمده اند، لباس‌های ویژه و همرنگ به تن دارند تا در یکی از سینماهای قدیمی و مشهور افغانستان نمایش تیاتر اجرا کنند.
اما وقتی به سینما می‌رسند با ویرانه‌ای روبرو می‌شود که بارز‌ترین نمادی از جنگ و ویرانی است و به مامن معتادان تبدیل شده است. برخلاف بسیاری جاهای کابل که در سال‌های ساختمان‌های مجلل و رنگارنگ جای ویرانه‌های جنگ را گرفته است، این سینما هنوز هم یک ویرانه است.
با ورود دختران به این ویرانه، معتادانی که ساکن آن هستند وارخطا می‌شوند. شاید فکر می‌کنند این مردم هیئت دولتی اند که برای پاکسازی محل آمده اند. شاید فکر دیگری در سر دارند. دختران نیز ناآرام اند. می‌ترسند معتادان به آن‌ها آسیبی بزنند.
شکوه برباد رفته
تنها نمادی که نشان می‌دهد این مکان روزگاری سینما بوده، تابلوی شکسته و ریخته‌ای است که به درستی قابل خواندن نیست. سقف سینما فروریخته و کلکین‌ها و دروازه‌های آن به یغما برده شده است. سینما بهزاد در دو منزل ساخته شده بود که در وسط آن تالار بزرگی موقعیت دارد. ظرافت‌های معماری این ساختمان ویران شده نشان دهنده شکوه و عظمتی است که دیگر وجود ندارد.
مردانی که در دور و پیش سینما دیده می‌شوند، با دیدن دختران تیاتریست تعجب می‌کنند و از همدیگر می‌پرسیدند این‌ها کیستند و برای چه کاری آمده‌اند. گروه تیاتر دختران در تالاری که زمانی زنان کابل در آن فلم می‌دیدند، به اجرای نمایش تیاتر آغاز می‌کنند. مونولوگ‌های این تیاتر از جنگ و پیامدهای آن انتقاد می‌کند: «در این مخروبه چرک و لجنزار شده، هیچ چیزی به اندازه کشتار بی امان مردم بیگناه معمولی و ناچیز به نظر نمی‌رسد.»
مخاطبان این تیاتر معتادانی اند که با چهره‌های خسته و دودآلود به دختران خیره شده اند. آن‌ها برای اولین‌بار دخترانی را می‌بینند که در دل یک ویرانه تیاتر اجرا می‌کنند. معتادان به تکرار می‌پرسند که چرا اینجا آمده‌اید؟ اما کسی پاسخ نمی‌دهد. دلیلش هم واضح است. معتادان چیزی از تیاتر نمی‌دانند و توضیح در این مورد نیز بی‌فایده خواهد بود.
شیوه اجرای تیاتر دختران بیشتر سامت و بی‌صدا است. آن‌ها با اجرای شان در ویرانه سینما بهزاد یاد و خاطره روزگاری را زنده کردند که زنان و دختران کابل سینما می‌رفتند و از آزادی نسبی برخوردار بودند.
آرزویی برای فرداها
حوریه یکی از این دختران می‌گوید که بسیار شوق داشت تا این مکان را از نزدیک ببیند: «علاقه زیادی داشتیم به خصوص تیم دختران تا از این جای تاریخی دیدن کنیم و نمایش اجرا کنیم. ما با این نمایش خواستیم بگوییم که خود ما باید افغانستان را بسازیم. تا ما نسازیم دیگران نمی‌سازند.»
سهیلا، دیگر عضو این گروه به امید روزی است که این سینما یک بار دیگر فعال شود و زنان بتوانند در آن فلم ببینند و شاهد اجرای تیاتر باشند: «می‌خواهم یک روزی اینجا آباد شود و همه اینجا بیایند.»
فرشته که علاقه داشت تا یکی از بهترین مکان‌های فرهنگی را در کابل ببیند، ولی در عمل او یک ویرانه را دید: «ما به این تصور آمدیم تا اولین تالاری را ببینیم که زنان در آن فلم می‌دیدند و ما هم در آن اجرا کنیم. اما وقتی اینجا آمدیم دیدیم که اینجا تنها یک مخروبه است و تنها بخاطر تشناب از آن استفاده می‌شود.»
نعیم کریمی، سینماگر و مدیر این تیم تیاتر می‌گوید دختران همواره تاکید داشتند تا از سینماها و مکان‌هایی که در گذشته زنان در آن هنرنمایی می‌کردند، دیدار کنند بنابراین تصمیم گرفته شد تا همین مکان انتخاب شود.
آقای کریمی گفت: «معلوماتی که ما داریم این اولین تالار تیاتر زنان بوده و خیلی از هنرپیشه‌های هنر تیاتر در همینجا اجرا کرده و آموزش دیده‌اند.» آقای کریمی می‌گوید هنر سینما و تیاتر معرف و بیانگر فرهنگ یک کشور برای جوامع دیگر است: «یک کشور براساس ارزش‌های فرهنگی‌اش برای جوامع ملل شناخته می‌شد. با این شکوه و عظمتی که این مکان در گذشته داشته حالا به ویرانه تبدیل شده و این خود نشان دهنده فرهنگ و احترام به هنر در کشور است.»
براساس معلومات استادان فاکولته هنرهای زیبا، سینما بهزاد نخستین سینمای رسمی در افغانستان است که در سال ۱۳۱۳ هجری خورشیدی تاسیس شده است. در ابتدای ساخت این سینما زنان کابل توانستند به سینما بروند و لحظات شاد زندگی را تجربه کنند. اما پس از آن‌که ملاها با موجودیت سینمای زنانه مخالفت کردند دروازه سینما بهزاد بسته شد.
در دوره پادشاهی ظاهر شاه که فضا برای زنان بازتر شد، سینما بهزاد یک بار دیگر به فعالیت آغاز کرد و زنان در آن برای تماشای فلم و تیاتر می‌رفتند.
سینما بهزاد نه تنها زمانی محلی برای هنرنمایی بوده بلکه جلوه‌هایی از هنر معماری کهن نیز در آن هویداست. در شانزده سال گذشته هیچ توجهی به این مکان صورت نگرفته و صحن حویلی آن نیز به عنوان پارکینگ موتر‌مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دختران تیاتریست این مکان را ترک می‌کنند. شاید این سوال در ذهن در همه شان بی‌پاسخ مانده که چرا کسی به این مکان‌های فرهنگی توجه نمی‌کند. شاید همه به گذشته‌های دور فکر می‌کنند که زنان و دختران به این سینما می‌رفتند. معتادان نیز آرامش خود را باز می‌یابند و به سینما بهزاد برمی‌گردند.
ح. همراز