تلاش های تازه امریکا برای اعتماد سازی میان هند و پاکستان

هم دولت افغانستان و هم مقام های جامعه جهانی، همواره به این نکته تاکید کرده اند که مشکل تروریزم زمانی می تواند حل شود، که کشورهای همسایه افغانستان در آوردن صلح و مبارزه با تروریزم جدیت و صداقت داشته باشند. روابط پرتنش هندوستان و پاکستان، بر فضای افغانستان نیز سایه انداخته و نشانه های بارز تنش این دو کشور در افغانستان دیده می شوند.

اکنون هیاتی از مقام های هندی در واشنگتن به سر می برد. باراک اوباما، رییس جمهور امریکا، در حضور وزیر خارجه هندوستان، روابط مستحکم با هندوستان را یکی از مهمترین اولویت های اداره اش عنوان کرد.

در همین حال قرار است باراک اوباما، رییس جمهور ایالات متحده امریکا تا پنج ماه دیگر به هندوستان سفر کند. به باور تحلیلگران، سفر باراک اوباما به هندوستان، در راستای وارد آوردن فشار بر پاکستان جهت همکاری در تامین صلح در منطقه و افغانستان می باشد.

هند و پاکستان می توانند نقش کلیدی در تامین صلح در افغانستان بازی کنند، زیرا یکی از دلایل تداوم بحران در افغانستان، تنش میان این دو کشور رقیب می باشد.

احمد سعیدی، تحلیلگر مسایل سیاسی افغانستان می گوید: "برعلاوه این که سفر اوباما به هندوستان صورت می گیرد، وزیر خارجه هند همین اکنون در امریکا است و ملاقاتی داشته با آقای اوباما. امریکا به نحوی یک طرح استراتژی را با هندوستان امضا کرده. هدف این طرح استراتژیک این است که بر پاکستان فشار وارد کند تا پاکستان از حمایت و کمک به تروریزم، دست بکشد".

موضوع وارد کردن فشار بر پاکستان در راستای مبارزه با تروریزم، همواره مطرح بوده است. اما تاهنوز، به جز انتقادهای لفظی مقام های امریکایی از پاکستان، فشاری محسوس بر پاکستان وارد نشده است.

هرچند تصور نمی شود امریکا برای افغانستان فشارهایی بر متحد استراتژیک خود پاکستان وارد کند، آن هم در شرایطی که در مورد تعهد استراتژیک حامد کرزی با امریکا، در نزد امریکایی ها سوال هایی وجود دارد، اما از موضع افغانستان، ایجاد حکومت داری بهتر و انسجام دولتی، مساله ای پنداشته می شود که می تواند به کمرنگ شدن سیاست های پاکستان در افغانستان بی انجامد. مساله ای که هنوز محقق نشده است.

در سطح منطقه ای، با وجود همه تلاش ها، اما بی اعتمادی میان هندوستان و پاکستان به شدت وجود دارد. مصالحه با طالبان موضوعی است که باعث نگرانی هندوستان شده است. زیرا از نظر هندی ها، هرگاه مصالحه با طالبان به شکلی باشد که زمینه نفوذی حلقه های نظامی پاکستان را در افغانستان مساعد کند، می تواند خطری متوجه هندوستان نماید.

محمود صیقل، سفر باراک اوباما به هندوستان، در راستای ازبین بردن بی اعتمادی میان دو کشور و ایجاد یک اجماع منطقه ای، را مهم می داند.

صیقل می افزاید: "من فکر می کنم که سفر آقای اوباما (به هندوستان) می تواند که مفید تمام شود. ببینید، جو بی اعتمادی بین اسلام آباد و دهلی جدید بسیار زیاد عمیق است و تاجایی که به روابط افغانستان و پاکستان ارتباط می گیرد، زیادتر مقام های مربوطه پاکستان از زاویه تنش ها با هند، روابط خود با افغانستان را ارزیابی می کنند".

تاهنوز با وجود آن که به صورت مکرر تاکید شده که مشکل افغانستان یک مشکل منطقه ای است و بدون همکاری منطقه ای نمی تواند حل گردد، اما گام های اساسی در راستای ایجاد یک اجماع منطقه ای- بین المللی برداشته نشده است.

از سوی دیگر، نگرانی هایی که کشورهای منطقه هم از ناحیه حضور نیروهای خارجی در افغانستان و هم از نظر نفوذ یک دیگر بر افغانستان دارند، هنوز به شکل اساسی آن مطرح نشده است.

از این نظر، مقام های افغانستان باید بحران کنونی را در سطح منطقه ای و بین المللی مطرح کنند تا بتوانند به نتایج مثبتی دست یابند.

احمد سعیدی معتقد است که دولت افغانستان، سیاست استراتژیک در قبال مسایل منطقه ای نداشته است: "سیاست های ما سیاست های مقطعی و تاکتیکی بوده. چون ما در مقابل همسایه ها متاسفانه تاکنون یک سیاست استراتژیک و درست و منطقی نداریم؛ و همچنین استراتژی هایی را که همسایه ها در مقابل ما دارند، آن را هم تاهنوز حکومت و زمامداران ما همه جانبه درک نمی کنند. وقتی درک هر دو استراتژی به وجود بیاید، می شود راه برون رفتی از میان آن جستجو کرد".

مقام های دولت افغانستان و امریکا هر از گاهی پاکستان را به تمویل و تجهیز تروریزم متهم کرده اند. بسیاری تروریستانی که در افغانستان دستگیر می شوند، در پاکستان آموزش دیده اند. با این وجود، دولت افغانستان در کنار انتقادهای گاهی تند از پاکستان، از این کشور به عنوان کشور دوست نیز یاد کرده است.

محمود صیقل می گوید: "مساله پاکستان از طرف مقام های افغانی مطرح شده، اما به شکل بسیار مقطعی، به شکل سیستماتیک اش نه که تعقیب شده بتواند. چون در افغانستان ما یک نظام نداریم و حاکمیت قانون وجود ندارد. بنابراین، موضوعاتی را که مطرح می کنیم، اکثرا مقطعی و زودگذر می باشد و شعارگونه می باشد تا این که ما بتوانیم بر اساس یک پالیسی و در چوکات یک استراتژی مشخص چیزی را که مطرح می سازیم، آن را پیگیری کنیم".

هندوستان از تمویل کنندگان پروژه های بازسازی در افغانستان است. با وجود آن که هندوستان هیچ گونه فعالیت نظامی در افغانستان ندارد، اما سفارت و شهروندان این کشور در افغانستان بارها مورد حمله تروریستی قرار گرفته اند.

عارف فرهمند

ویراستار: رسول رحیم