ترديد روشنفکران براي پيروزي دموکراسي درقرغزستان
۱۳۸۹ فروردین ۲۸, شنبه
روبرت بليک ديپلمات امريکايي اين هفته از بيشکک پايتخت قرغيزستان ديدار کرد. او نتيجه صحبتهاي گسترده اي را که درزمان کوتاهي با دولت موقت قرغيزستان انجام داده بود، مثبت ارزيابي کرده وگفت :
«ايالات متحده به اين عقيده است که دولت موقت و ملت قرغيز فرصتي استثنايي و تاريخي براي ايجاد حکومتي دمکراتيک دارند. حکومتي که مي تواند سرمشقي براي آسياي مرکزي و فراتر از آن باشد.»
اگر «جلوج کوداي برگنيوف» اين سخنان را مي شنيد، بسيار خرسند مي شد، زيرا
«برگنيوف» فارغ التحصيل رشته علوم سياسي و استاد دانشگاه دولتي بيشکک به روز 7 آپريل براي رسيدن به همين هدف رسيدن به آزادي بيشتر و دمکراسي به همراهي ديگران براي مظاهره به سرک رفته بود. اما او بر اثر اصابت گلوله هاي يک تيرانداز ماهر به قتل رسيد . آري جواب او ... گلوله بود.
در دانشکده علوم سياسي ميز باريکي با تصوير او قرار دارد. هر روز اينجا دسته گلي تازه بر سر اين ميز گذاشته مي شود. در انتهاي يک راهرو، اداره کوچک و فقيرانه دانشکده قرار دارد. دو تن از کارکنان دانشکده اينجا به آرامي در حال کار هستند. اما انديشه جولوج اما از سرشان نمي رود.
«خانم توستوکول اکوم شن بي وام - ترمو وا» پروفسور رشته علوم سياسي اشکهاي خود را پاک مي کند. او مي گويد:
«او بعد از مدتي اقامت در امريکا به کلي تغيير کرده بود. کارکنان و استادان دانشگاه در مقابل رييس خود اعتراض نمي کردند، او اما ديگر نمي توانست آرام بماند.»
اين استاد 36 ساله آشکارا از باقي يف و رژيم او انتقاد مي کرد. آينده کاري و حتي زندگي او به اين دليل در معرض خطر قرار گرفت. او در ميان دانشجويانش به دليل صراحت کلام محبوب بود. آنها شعري را به او تقديم کردند که بر سنگ قبرش که بيرون از شهر قرار دارد، حک شده است. براين سنگ نوشته شده است: براي يک قهرمان:
«جلوج کوباي گنف» شما انسان فوق العاده اي هستيد. خدا از شما خرسند است، شما هميشه در قلب ما جاي خواهيد داشت. ما هميشه بي صبرانه در انتظار سخنراني هاي شما بوديم. درس شما هميشه دلچسب بود. ما با علاقه بسيار گوش مي داديم.»
همکاران او نيز به دليل جرائت و صراحت کلامش براي او احترام زيادي قايل بودند. آنها ساعتها با او در خفا، درباره مشکلات قرغيزستان و راه حلهاي احتمالي بحث مي کردند.
به عقيده «توستوکول اکوم شن بي وام – ترمو وا» بعد از سقوط حکومت باقي يف، تنها يک راه براي مبارزه با «خويش خوري»، «فساد اداري» و سوء استفاده از قدرت وجود دارد. او مي گويد:
«ما به يک سيستم پارلماني احتياج داريم. به عقيده من اين پارلمان بايد از دو بخش تشکيل شده باشد. اختيارات اعضاي آن بايد کاملا مشخص شده باشد.»
به عقيده او و بسياري ديگر، نظام رياستي ديگر آينده اي ندارد. به گفته او خطر اينکه، رييس جمهور جديد راه باقي يف را در پيش بگيرد بسيار زياد است. باقي يف بعد از انقلاب موسوم به« لاله » به سال 2005 به رياست جمهوري انتخاب شد و بعدها به حاکم مستبدي تبديل شد.
دولت موقت نيز از اين مشکل آگاهي دارد و در مورد ايجاد يک سيستم پارلماني فکر مي کند. مقامات حومت موقت اعلام کرده است که به همه گزينه ها براي يک ساختار دولتي جديد فکر مي کنند.
براي خانم «تر مو وا» باورکردن اين امر سخت است. زيرا اوبراين نظراست که :
«بسياري به اين دولت اميدي ندارند. اعضاي دولت موقت در حکومت آقايف اولين رييس جمهور نيز فعاليت مي کردند چرا در عرض 15 سال موفق نشدند کاري براي مردم بکنند.»
به گفته او اين افراد پيش از همه تنها به خود خدمت کرده اند. . او بر اين عقيده است که اگر 14 مقام دولت موقت واقعا تغيير و تحولي مي خواهند به وجود بياورند، بايد اول از همه منافع خود را به فراموشي بسپارند:
«آنها قبل از اينکه به تقسيم پست و مقام شروع کنند، بايد يک قانون اساسي جديد را بپذيرند. آنها بايد وظايف و اختيارات دولت را کاملا مشخص کنند، و بعد از آن اعلام انتخابات کنند.»
«روزا اتون بايوا» رييس دولت موقت قرغيزستان، به روز جمعه 17 آپريل اعلام کرد که قانون اساسي جديدي تدوين (و تکميل) خواهد شد و يک دمکراسي بر پايه پارلمان تشکيل خواهد شد. در ضمن گروه هاي مختلف در جامعه و سازمانهاي غير دولتي در اين جريان ساخت جديد شامل خواهند شد. دولت موقت به گفته او هيچ پيشنهادي را بدون شنيدن آن رد نمي کند.
کارکنان و استادهاي دانشگاه دولتي سعي مي کنند که اين حرفها را باور کنند. شايد به اين دليل که مي خواهند مرگ همکارشان .... بيهوده نبوده باشد.
دست کم براي آنکه مرگ همکارشان «جولوج» معنا پيدا کند. «آنابرکي لسکندر» با لحني خشک مي گويد:
«ما حاضريم به اين حرفها اعتماد کنيم. مگر چاره ديگري هم داريم؟»
آنها در قبال 60 يوروي ناچيز در ماه به کار خود ادامه مي دهند.
شايد زماني که بليک ديپلمات امريکايي از آن سخن گفت دور نباشد: اينکه دولت ومردم قرغيزستان اکنون اين فرصت را براي ايجاد يک سيستم دمکراسي دارند.
بعد از آن شايد از تحليلها و نظرات اين دانشمندان علوم سياسي استفاده شود.
و يک دمکراتي در قرغيزستان به عنوان سرمشق ساخته خواهد شد. بعد از آن شايد تحليلها و نظرات سياست شناسان بيشککي مورد استفاده قرار گيرد .
کريستينا ناگل / مهرنوش انتظاري
ويراستار: رسول رحيم