بانکداري اسلامي - پول درآوردن بدون سود خواري

ميليارد ها خساره، ورشکست شدن بانک ها، مشکل قرضه ها - اينهمه بحران اقتصادي در سراسر جهان از اعتماد بالاي سيستم بانکي شديداً ميکاهد. انگيزۀ ايجاد اين بحران قرضه هاي نامطمئن به شرکت هاي خانه سازي است که توليد آنها، بعداً به شکل بسيار پيچيده، يک سرمايه گذاري شمرده شده و گويا مفاد آور است. در چنين حالت ها بيهوده نخواهد بود که نظري به بانکداري اسلامي افگنده شود. در سيستم بانکداري اسلامي سود بانکي ممنوع است.

بانکدار هاي پيرو سيستم قديم؛ ابرو درهم ميکشند و ميگويند که تجارت بانکي بدون سود به مسابقۀ فوتبالي ميماند که گول نداشته باشد. اما کسانيکه به دين اسلام عقيدۀ راسخ دارند، به استناد به قرآن پاک و از قول پيغمبر اسلام، سود را حرام مطلق مي دانند.

زيد المجددي، که هم اقتصاددان است و هم در رشته علوم ديني تحصيلاتش را به پايان رسانده و اکنون رئيس موسسه بانکداري اسلامي در شهر فرانکفورت آلمان است، در مورد ميگويد: "آنهاييکه سود ميدهند، آنهاييکه سود ميگيرند، آنهاييکه قرارداد سود را مي بندند و آنهاييکه اين قرارداد ها را مي نويسند، همه گنهکار بوده و بالاخره در آتش دوزخ ميسوزند."

اما فکر خلاق بشر براي مسلمانان هم راه هاي حلي را مي يابد که بتوانند مثلاً يک موتر را با پول قرض خريداري کنند. تفاوت آن اينست که درينجا اول بانک موتر را ميخرد و سپس آنرا به قيمت بلندتر ميفروشد. آنگاه خريدار، تا پرداخت کامل قرضه، قسط آنرا تاديه ميکند.يعني مسلماني که اين موتر را مي خرد، سودي را که بانک به مثابه قيمت برموترقسطي افزوده است ، قيمت اصلي موترتلقي مي کند.

جهان اقتصاد، نظر به معيار هاي اسلامي، بيشتر با زند گي واقعي اقتصادي بستگي دارد. فروش اسعار، سرمايه گذاري هاي ثابت و هميشگي و فروش دوباره املاکي که قرضۀ آن کاملاً پرداخت نشده، طوريکه در بحران فعلي اقتصادي در ايالات متحده امريکا ديده ميشود، در دين اسلام حرام اند.

در يهوديت و عيسويت هم در گذشته ها داد و گرفت سود بصورت قطع ممنوع بود. اما به مرور زمان از شدت آن کاسته شده و بالاخره کاملاً از بين رفت. در تقريباً اکثريت کشور هاي اسلامي هم همينگونه است.اما دانش اسلامي بانکداري از چند سال بدينسو علاقه مندان بيشتري را بخود جلب ميکند.

کارمند يک بانک در ماليزيا ميگويد: "از يکطرف بنيادگرايي اسلامي، بويژه در بين جوانان بيشتر اوج گرفته، و از طرف ديگر زنده گي در کشور هاي خاورميانه، بخصوص به دليل قيمت بلند نفت، مرفه تر شده است. درين کشور ها پول زياد است و مردم نميدانند با آن چه کنند."

ماليزيا کشوريست که به مرکز چنين سيستم بانکداري مبدل شده است. بانکداري اسلامي درينجا يکي از بزرگترين بازار هاي انکشاف صنعت بشمار ميرود که رشد سالانه آن به بيست درصد ميرسد.

جاي تعجب نيست که بانک هاي غربي هم ميخواهند از آن نفع ببرند." سيتي بانک" يکي از اولين اين بانک هاست، و "دويچه بانک" آلمان هم توليدات خاصي را در کشور هاي خليج عرضه ميکند. از تقريباً يک سال به اينطرف نوع اسلامي بازار اسهام نيز رايج گرديده است.

منع سود يگانه محدوديت در سيستم بانکداري اسلامي نيست. سرمايه گذاري ها در تجارت دخانيات، الکهول و اسلحه، همچنان قرضه هاي هنگفت و يا احتکار نيز در اسلام منع قرار داده شده اند.

براي اينکه يک برنامۀ جديد اقتصادي روي دست گرفته شود بايد اولاً از ديدگاه اسلام همه جانبه بررسي شده و به اصطلاح مهر شرعي را دريافت کند. جهت فروش توليدات بالاي مشتريان مسلمان، هر بانکي به اين مهر شرعي نياز دارد. براي اينکار يک هيئت متشکل از سه عالم دين بايد جواب مثبت بگويند. اما مشکل در اينست که تعداد آنعده از علماي ديني که همزمان اقتصاددان هم باشند کم است.

زيد المجددي ميگويد که علما هم گاهي نظريات مختلف ميدهند. مثلاً در کشور هاي خليج، در رابطه با يک مشکل مشخص، يک شيخ پاسخ مثبت ميدهد در حاليکه شيخ ديگري آنرا رد ميکند. همانست که بعضي از توليدات در يک کشور بفروش ميرسد و در کشور ديگري نه.

با اينهمه مشکلات، المجددي بدين باور است که بانکداري اسلامي در آلمان هم يک تجارت مفيد است. چه در آلمان بيشتر از 3.5 ميليون مسلمان زنده گي ميکنند.