اختلالات روان تنی در اطفال ؟

در سن ده سالگی، به خاطر درد بسیار شدید در ناحیه شکم یک هفته در شفاخانه بستری شدم. پس از معاینه های متعدد معلوم شد که از نظر فیزیکی کاملا صحتمند هستم. برای همین من را هنگام رخصت از شفاخانه به یک خانم روانشناس معرفی کردند. او گفت که شکم درد من نشان دهنده مشکلات روحی است و من مشکل روان تنی دارم.

داکتران متخصص وقتی از مشکلات روان تنی سخن می گویند که برای مشکلات فیزیکی بیمار دلیل مشخصی پیدا نکرده اند. در آن صورت ممکن است که دردهای فیزیکی بیمار مانند شکم درد، سردرد یا سرچرخی و بیهوشی دلایل روحی داشته باشد.

بیشتر کودکان و نوجوانانی که به کلینیک آخن مراجعه می کنند دیگر به مکتب نمی روند. آن ها از این می ترسند که نتوانند وظایفشان را در مکتب به درستی انجام دهند و انتظارات والدین شان را به خوبی برآورده کنند. 

بئاته هرپرتس – دالمن، رئیس کلینیک روانشناسی، روان تنی و روان درمانی سنین طفولیت و نوجوانی در دانشگاه فنی آخن گفت: «ما این جا بیماران زیادی داریم که انتظارات بالایی از خودشان دارند ... و به این خاطر شکست می خورند».

برخی از دانش آموزان باید تقریبا هر روز پس از مکتب در دو کورس متفاوت مانند ورزش و موسیقی شرکت کنند. ۸۸ تن از شاگردان مکتب ابتدایی که محققان با آن ها گفتگو کرده اند، در چهار تا پنج روز هفته پس از مکتب در کورس های مختلف شرکت می کنند. دانشمندان نسبت به فشاری که بر اطفال وارد می شود، هشدار می دهند، حتی اگر که آن ها با علاقه در این کورس ها شرکت کنند.

البته مسلم است که والدین می خواهند فرزندانشان برای ورود به زندگی حرفه ای در آینده بهترین شرایط را داشته باشند. پدران و مادران با خودشان فکر می کنند، این که کودکان از نظر ورزشی، موسیقایی یا به هر نحوی در هنرهای دیگر مهارت داشته باشند، ضرری به آن ها نمی رساند. 

خانم هرپرتس دالمن، رئیس کلینیک روان درمانی کودکان در آخن از والدین دفاع می کند و می گوید، پدر و مادرهای بسیاری را می شناسد که اصلا بر فرزندانشان فشار وارد نمی کنند: «این که ما در جامعه ای زندگی می کنیم که در مورد هرکس با توجه به دستاوردهایش قضاوت می شود، کودکان هم این را حس می کنند».

پدرم همیشه به من می گفت، نباید برای کسب نمرات خوب در مکتب برخودم فشار بیاورم. اما حرف های او تاثیر چندانی بر من نداشت. چون پدرم راجع به خودش هم براساس دستاوردهای شغلی اش قضاوت می کرد.

افزایش شمار کودکان مبتلا به اختلالات روان تنی؟

براساس کار تحقیقاتی راجع به صحت اطفال و نوجوانان در آلمان، که توسط بنیاد رابرت کخ انجام شده است، تقریبا ۲۰ درصد از آن ها به اختلالات روانی مختلف دچار هستند. از زمان آغاز این کار تحقیقاتی در سال ۲۰۰۳ تغییر چندانی در این آمار وارد نشده است.

اما بسیاری از داکتران تصور دیگری دارند. خانم هرپرتس دالمن، رئیس کلینیک روان درمانی برای کودکان و نوجوانان می گوید: «شمار کودکانی که به خاطر اختلالات روان تنی به داکتر مراجعه می کنند، به طور محسوسی افزایش یافته است».

توماس فیش باخ، داکتر اطفال و رئیس اتحادیه فدرال داکتران کودکان و نوجوانان گفت که بسیاری از والدین تقریبا در وضعیتی نیستند که بتوانند به فرزندانشان کمک کنند. بیشتر آن ها شاغل هستند و درخیلی از موارد کسی را ندارند که برای تربیه و مراقبت از فرزندانشان از آن ها حمایت کند. به این خاطر (والدینی که فرزندانشان به اختلالات روان تنی دچار هستند) خیلی زودتر از گذشته به داکتر مراجعه می کنند.

فیش باخ می گوید که تشخیص بیماری های فیزیکی که ریشه در مشکلات روحی دارند، کار آسانی نیست. داکتر باید اول مطمئن شود که بیماری فرد هیچگونه دلیل فیزیکی ندارد. او در ادامه گفت، برای شناختن وضعیت روحی روانی یک بیمار جوان بیش از هرچیزی به زمان نیاز است: «به ندرت پیش می آید که بیمارانی که از مشکلات روحی رنج می برند، بخواهند (داوطلبانه) راجع به آن صحبت کنند».

به گفته این داکتر اطفال برای برقراری اعتماد میان داکتر و بیماران کودک و نوجوانش به زمان نیاز است. اما بسیاری از داکتران که باید به شمار بسیار زیاد بیماران رسیدگی کنند، وقت کافی ندارند. 

در کلینیک روان درمانی، روان تنی و روان شناسی آخن بخشی وجود دارد که در آن فقط به اختلالات روان تنی کودکان و نوجوانان رسیدگی می شود. داکتران اطفال در آن جا برای معالجه بیماران با داکتران روانشناس همکاری می کنند.

خانم هرپرتس دالمن می گوید، برای کمک به اطفال دو مساله مهم است: «ما اول می بینیم که در محیط پیرامون اطفال چه چیزهایی را می توانیم تغییر دهیم... شاید لازم باشد که یک یا دو کورس از لیست وظایف بیماران جوان ما حذف شود تا آن ها بتوانند دوباره نفسی تازه کنند...افزون براین کودکان در نزد ما می آموزند که هرگاه درد به سراغشان آمد، چگونه رفتار کنند». از نظر او همین هم که کودکان با وجود دردشکم دست کم دوساعت به مکتب بروند، یک موفقیت به شمار می آید..

والدین در روند درمان فرزندانشان نقش پررنگی بازی می کنند. توماس فیش باخ و خانم دالمن در این مورد توافق نظر دارند که پدران و مادران زمانی می توانند به بهترین نحو ممکن از بروز اختلالات روانی در فرزندانشان جلوگیری کنند که بدانند در آن ها چه می گذرد. آن ها باید برای صحبت با فرزندانشان، شنیدن حرف ها و جدی گرفتن نگرانی ها و ترس های شان وقت داشته باشند. شاید هم لازم باشد که از لیست کورس هایی که فرد کودک یا نوجوان باید پس از مکتب در آن شرکت کند، یکی کم شود. 

م. ا./یولیا ورجین