آیا در کشورهای اتحادیه اروپا ممنوعیت حجاب وجود دارد؟

در سراسر اتحادیه اروپا، چادر برخی زنان مسلمان سال‌هاست که موضوع بحث‌های داغ بوده است. برخی از کشورها می‌گویند که ممنوعیت حجاب به مبارزه با سرکوب مذهبی و تروریسم کمک می‌کند، در حالی که دیگران چنین ممنوعیتی را تبعیض بر علیه حقوق زنان و مانعی بر سر راه ادغام مسلمان‌ها در جامعه می‌دانند.

برخی از کشورهای اتحادیه اروپا پیش از این پوشش برقع و نقاب را ممنوع کرده اند.

در این میان، در برخی کشورهای اتحادیه اروپا پوشش حجاب در نهادهای آموزشی، فضاهای کاری و یا فضاهای عمومی به صورت کامل و یا فقط در بخش‌هایی ممنوع شده است.

براساس گزارشی که در ماه مارچ سال ۲۰۲۲ توسط ابتکار قضایی جامعه باز «Open Society Justice Initiative» نشر شد، این ممنوعیت‌ها پس از این اجرایی شد که سیاستمداران امریکایی در پی حملات ۱۱ سپتمبر، جنگ جهانی بر علیه تروریسم را اعلام کردند و به این ترتیب سوء ظن و بدبینی نسبت به مسلمانان به خاطر نحوه پوشش آن‌ها افزایش یافت. ابتکار قضایی جامعه باز از وکیلان مدافعی تشکیل شده است که در زمینه حقوق بشر فعالیت می‌کنند.

بیشتر بخوانید: ایران: زنان بالاپوش پیش باز و بالای زانو نپوشند

در این گزارش آمده است: «بعد از آن، این طرز فکر که مسلمانان به عنوان یک گروه با باورها و ارزش‌های پایین‌تر از ارزش‌های اروپا «دشمنان درونی» جدید به شمار می‌آیند، در میان طیف‌های سیاسی مشروعیت کسب کرد.»

رومی چودری، سردبیر وبلاگ «سازمان روز جهانی حجاب» نظرات مشابهی دارد.

او گفت: «من دوران دشواری را پشت سر گذاشتم، زیرا در امریکا کلان شدم و پس از حملات ۱۱ سپتمبر حتی تصور این که حجاب بپوشم دشوار بود. زیرا در آن زمان در مورد مسلمانان و این که آن‌ها در عقب این حملات تروریستی بزرگ قرار داشتند، تبلیغات منفی جریان داشت. به این خاطر از این هراس داشتم که به خاطر پوشیدن حجاب مورد تبعیض قرار گیرم». او اکنون در استکهلم، پایتخت سویدن زندگی می‌کند.

چودری به دویچه وله گفت: «اما در واقعیت این یک تصور اشتباه است، زیرا در قرآن آمده که قتل یک نفر برابر با قتل همه انسان‌ها است و من متوجه شدم که حرف‌های مردم راجع به مسلمانان درست نیست. آن‌ها فقط به دنبال کسی بودند که گناه را به گردنش بیاندازند. آن‌ها عصبانی و غمگین بودند و ما  به خاطر آن چه که می‌پوشیدیم، هدف احساسات شان قرار می‌گرفتیم.»

او افزود: «من در نهایت بر آن چه که مردم راجع به من و پوشش من فکر می‌کردند غلبه کردم. زیرا (حجاب) برای من وسیله‌ای بود که من را به خداوند نزدیک‌تر می‌کند.»

در کدام کشور اتحادیه اروپا چه نوع ممنوعیت حجاب وجود دارد؟

پس از حملات ۱۱ سپتمبر در ایالات متحده امریکا، فرانسه نخستین کشور اتحادیه اروپا بود که در سال ۲۰۱۰ برقع و نقاب را در اماکن عمومی ممنوع کرد و از آن به عنوان نشانه سرکوب نام برد.

اتریش، بلجیم، بلغاریا، دنمارک، ایتالیا (در برخی مناطق)، هالند (در اماکن عمومی) و اسپانیا (در برخی از بخش‌های کاتالونیا) از ممنوعیت نقاب و برقع پیروی کردند. اما در آلمان در مورد برقع و نقاب اختلاف نظر وجود داشت. برخی ایالات آن را در مکاتب و اماکان عمومی ممنوع کردند و برخی دیگر از این هراس داشتند که چنین ممنوعیتی باعث جلوگیری از ادغام شود.

در ماه جولای سال ۲۰۲۱ دیوان عدلی اروپا اعلام کرد که زنان می‌توانند در صورت خودداری از برداشتن حجاب از کار اخراج شوند، در صورتی که در جریان کار با مردم سروکار داشته باشند.

قاضیان محکمه اروپا گفتند: «ممنوعیت پوشیدن هرگونه لباس در سر کار که نشان‌دهنده دیدگاه‌های سیاسی، فلسفی یا مذهبی باشد، می‌تواند با توجه به نیازهای کارفرما برای نشان دادن بی‌طرفی در برابر مشتریان یا برای جلوگیری از مجادلات اجتماعی، موجه باشد.»

این محکمه به درخواست قاضیان آلمانی واکنش نشان داد که از دو کارفرمای آلمانی دفاع کرده بودند. این دو کارفرما دو زن را که بر پوشش چادر در سر کار اصرار داشتند، اخراج کرده بودند. یکی از آن‌ها در یک سوپرمارکیت کار می‌کرد و دیگری دستیار مراقبت از کودکان با نیازهای ویژه بود.

اما محکمه عدلی اروپا در اکتوبر ۲۰۲۲ حکم داد که شرکت‌ها در اتحادیه اروپا برای ممنوع کردن پوشیدن سمبول‌های مذهبی و دینی باید دلیل داشته باشند. این حکم در مورد شکایت خانمی در بلجیم بود که کارفرمایش گفته بود او برای رعایت بی‌طرفی در میان کارمندان نمی‌تواند حجاب بپوشد.

‌اتحادیه اروپا به «نشان دادن حمایت و همبستگی» نیاز دارد

سایه اسکای، یک فعال ایرانی حقوق بشر که بین تورونتو و برلین در رفت و آمد است، به دویچه وله گفت که اتحادیه اروپا باید فضاهای ایمنی ایجاد کند تا مردم بتوانند در آنجا راجع به پوشیدن حجاب با یکدیگر صحبت کنند.

بیشتر بخوانید: طالبان: دختران دانشجو بدون چادری اجازه ندارند وارد دانشگاه شوند

اسکای گفت: «حجاب، این جا در غرب یک موضوع داغ است، اما مردم نمی‌فهمند که پوشیدن آن برای زنان چه پیامدهایی دارد. در ایران مردم طی ۴۳ سال گذشته جانشان را به خاطر نپوشیدن آن از دست دادند. در افغانستان طالبان در مورد حجاب زنان احکام سختگیرانه وضع می‌کنند. در این کشورها حجاب وسیله‌ای است برای سرکوب زنان. در این میان زنانی هم هستند که حجاب را بخشی از هویت شان می‌دانند ... بنابراین در اتحادیه اروپا به یک مکان امن نیاز است تا طرف‌ها نظرشان را راجع به حجاب بیان کنند. حکومت‌ها باید بتوانند فضاهایی به این منظور ایجاد کنند تا مردم بتوانند دانسته ها و تجربیات شان را راجع به پوشیدن حجاب به اشتراک بگذارند.»

اسکای در ادامه گفت: «هر دو طرف متحمل شوک شده اند». او به افرادی اشاره کرد که مثلاُ در ایران و افغانستان حجاب اجباری هویت شان را از آنها گرفته و برعکس، در جاهای دیگر زنانی هستند که برای کسب اجازه پوشیدن حجاب برای بیان هویت شان مبارزه کرده اند. او می‌گوید که به این خاطر اروپا باید این پیچیدگی را در نظر بگیرد و به جای وضع ممنوعیت بدون هیچگونه درکی از ایده حجاب، حمایت و همبستگی نشان دهد.