Χάος στο Καζακστάν, επεμβαίνει η Ρωσία

Το βράδυ της Τετάρτης οι οργισμένες κινητοποιήσεις συνεχίστηκαν και δεν ήταν πάντοτε ειρηνικές. Σε κεντρικά σημεία της Άλμα Άτα, της μεγαλύτερης πόλης του Καζακστάν, το πλήθος έσπασε βιτρίνες και άρχισε να λεηλατεί καταστήματα. Η αστυνομία επενέβη, πυροβολισμοί ακούγονταν στο κέντρο της  πόλης μέχρι τα ξημερώματα της Πέμπτης. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, στη διάρκεια των αιματηρών ταραχών έχουν χάσει τη ζωή τους τουλάχιστον δώδεκα αστυνομικοί, ενώ τραυματίστηκαν εκατοντάδες άνθρωποι. Άγνωστος παραμένει ο αριθμός των θυμάτων μεταξύ των διαδηλωτών. Εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών δήλωσε στον τηλεοπτικό σταθμό Khabar 24 ότι οι διαδηλωτές επιχείρησαν επανειλημμένα να εισβάλουν σε αστυνομικά τμήματα, αλλά «εξουδετερώθηκαν» από τις δυνάμεις ασφαλείας. Την Τετάρτη το πλήθος είχε επιχειρήσει να εισβάλει στο Δημαρχείο της Άλμα Άτα. Εικόνες που αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο δείχνουν διαδηλωτές να δένουν με σχοινιά και να κατεδαφίζουν γιγαντιαίο άγαλμα του πρώην προέδρου Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ.

Οι κινητοποιήσεις στο Καζακστάν άρχισαν πριν από λίγες μέρες, μόλις ανακοινώθηκαν μεγάλες αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας. Μάλιστα η τιμή του φυσικού αερίου σχεδόν διπλασιάστηκε - και αυτό, στη μεγαλύτερη χώρα της Κεντρικής Ασίας, που διαθέτει τεράστιο ορυκτό πλούτο και μεγάλα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ασφαλώς η ένταση των κινητοποιήσεων δείχνει ότι, εκτός από την αγανάκτηση για τους αυξημένους λογαριασμούς, ίσως υπάρχουν και άλλοι λόγοι δυσαρέσκειας απέναντι στο αυταρχικό καθεστώς, σε μία χώρα με πλούσιο υπέδαφος, αλλά φτωχούς κατοίκους.

«Ειρηνευτική δύναμη» αναλαμβάνει να επιβάλει την τάξη

Σε μία πρώτη προσπάθεια να κατευνάσουν τα πλήθη οι αρχές ανακοίνωσαν ότι ανακαλούνται, εν μέρει, οι αυξήσεις στο φυσικό αέριο. Επιπλέον, συλλαμβάνονται κρατικοί αξιωματούχοι που «αύξησαν την τιμή του φυσικού αερίου χωρίς λόγο». Αλλά όλα αυτά δεν αρκούν. Ο πρόεδρος του Καζακστάν, Κασίμ Γιομάρτ Τοκάγιεφ, που έχει κηρύξει τη χώρα σε «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» υποστηρίζει ότι δεν πρόκειται για αυθόρμητες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, αλλά για οργανωμένη τρομοκρατική ενέργεια, κατευθυνόμενη από το εξωτερικό και ζητεί την στρατιωτική παρέμβαση της Ρωσίας - μέσω του αποκαλούμενου «Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας» (CSTO). «Ο όχλος των τρομοκρατών προέρχεται κυρίως από το εξωτερικό» δηλώνει ο Τοκάγιεφ. «Έχουν εκπαιδευθεί στο εξωτερικό και πραγματοποιούν επίθεση στο Καζακστάν. Κάλεσα τους ηγέτες του Οργανισμού να παράσχουν βοήθεια, ώστε το Καζακστάν να εξουδετερώσει την τρομοκρατική απειλή. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται απλώς για απειλή, είναι κάτι που ήδη υπονομεύει την κυριαρχία του κράτους».

Μόλις λίγες ώρες μετά το αίτημα του προέδρου Τοκάγιεφ για αποστολή στρατιωτικής δύναμης με βάση τη Συνθήκη CSTO, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν, που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία του Οργανισμού, δήλωσε ότι έχει εγκριθεί η αποστολή «ειρηνευτικής δύναμης», για την οποία μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες. Πάντως το μεσημέρι της Πέμπτης ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων μετέδιδαν ότι έχουν ήδη φθάσει στο Καζακστάν οι πρώτοι Ρώσοι αλεξιπτωτιστές. Τη συνθήκη CSTO περί αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής είχαν υπογράψει το 1992 στην Τασκένδη έξι κράτη-μέλη της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών: η Ρωσία, η Αρμενία, το Καζακστάν, το Τατζικιστάν, η Κιργιζία και το Ουζμπεκιστάν. Το 1994 ακολούθησαν η Γεωργία, η Λευκορωσία και το Αζερμπαϊτζάν.

Δύσκολη η πρόσβαση στην πληροφορία

Είναι όμως πράγματι τρομοκράτες όλοι όσοι συμμετέχουν στις αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις; Σε μία χώρα με αυταρχικό καθεστώς, όπως το Καζακστάν, η πρόσβαση στην πληροφορία δεν είναι εύκολη. Από τις πρώτες ώρες των κινητοποιήσεων έχει σχεδόν καταρρεύσει το τηλεφωνικό δίκτυο και το Ίντερνετ. Τα ειδησεογραφικά πρακτορεία τονίζουν ότι προσπαθούν να διασταυρώσουν με τη βοήθεια ειδικών τις πληροφορίες που κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ένας νεαρός διαδηλωτής, ο Ραφίκ Γιαρουλκασούν, απευθύνει έκκληση στη διεθνή κοινότητα, μέσω του πρακτορείου Associated Press, να μην ξεχάσει το Καζακστάν. «Λένε ότι δεν βγαίνουμε στους δρόμους γιατί είμαστε πολιτισμένοι άνθρωποι. Ναι, ο κόσμος στο Καζακστάν έχει υπομονή, αλλά κουράζεται κι αυτός κάποια στιγμή. Φτάνει πια. Καλούμε τους δημοσιογράφους να έρθουν στη χώρα μας, να δουν την αλήθεια, να δουν πώς είναι η πραγματικότητα. Ελάτε, σας έχουμε ανάγκη», λέει ο νεαρός διαδηλωτής.

Γιάννης Παπαδημητρίου (AP, DPA)