Το ΄68 και η σύγχρονη γερμανική κοινωνία

Για το φαινόμενο του ΄68 δεν έχει καθιερωθεί μέχρι σήμερα ένας ενιαίος επιστημονικός χαρακτηρισμός.

Πολλοί ιστορικοί κάνουν λόγο για «εξέγερση της νεολαίας», άλλοι για «φοιτητικό κίνημα του ΄60», άλλοι για «κοινωνική διαμαρτυρία», ενώ η κοινωνιολόγος, πολιτολόγος και φιλόσοφος Χάνα Άρεντ έκανε λόγο για επανάσταση α λά 1848.

«Δεν άλλαξαν τα πάντα το ΄68, αλλά μετά το 1968 τίποτε δεν ήταν όπως πριν»

Ο Γερμανός ιστορικός Norbert Frei, εξειδικευμένος στην έρευνα της πολιτικής κουλτούρας και στα κινήματα των τεσσάρων πρώτων δεκαετιών της Δυτικής Γερμανίας, στο πρόσφατο βιβλίο του «1968 – η εξέγερση της νεολαίας και το παγκόσμιο κίνημα διαμαρτυρίας» δίνει την απάντηση ότι «το 1968 δεν ήταν η χρονιά, που άλλαξαν τα πάντα, αλλά μετά το 1968 τίποτε δεν ήταν όπως πριν.»

Σε συνέντευξή του στην ελληνική εκπομπή της Deutsche Welle ανέλυσε τι ακριβώς σημαίνουν όλα αυτά.

Κατ’ αρχήν υπογραμμίζει ότι είναι αλήθεια πως η δεκαετία του 1960 συμπίπτει με «το τέλος της ανασυγκρότησης μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο» και πως εκείνη την εποχή «στις δυτικές δημοκρατίες τα πάντα διαμορφώνονται και μεταρρυθμίζονται, πως υπάρχει παντού μια ευφορία».

Όμως το Καινούργιο στις ιδέες του ΄68 ενσαρκώνεται από αυτό ακριβώς «το ουτοπικό πλεόνασμα στις απαιτήσεις των νέων». Φαινόμενο που παρατηρείται ταυτόχρονα σε πολλές, διαφορετικές χώρες της Δύσης, αλλά και στις βιομηχανικές κοινωνίες των πρώην σοσιαλιστικών χωρών.

«Εξέγερση στο στιλ ζωής»

Στο βασικό ερώτημα εάν 40 χρόνια μετά το ΄68 επιβιώνουν αυτές οι ιδέες στη γερμανική κοινωνία, στην πολιτική, στην καθημερινότητά μας ή στην κοινωνία των πολιτών, ο ιστορικός Norbert Frei απαντά πως τις ξαναβρίσκουμε τουλάχιστον στην καθημερινότητα, διότι αυτήν ακριβώς επηρέασε καθοριστικά η επονομαζόμενη «εξέγερση στο στιλ ζωής».

Συγκεκριμένα ο Γερμανός επιστήμονας εκτιμά ότι στη Γερμανία «από ή μετά το 1968» επιβλήθηκαν στη συνείδηση των ανθρώπων «η απαίτηση για αυτοολοκλήρωση, η απαίτηση για συναπόφαση, η απαίτηση για ισοτιμία ανδρών και γυναικών».

Απελευθέρωση, πολιτική συμμετοχή, διαφάνεια

Και όμως οι νεαροί επαναστάτες ήταν «καλοπερασάκηδες, χορτασμένοι επαναστάτες» ισχυρίζονται πολλοί επιστήμονες, αλλά και πρώην πρωταγωνιστές.

Ο Γερμανός ιστορικός αποστασιοποιείται από τέτοιους χαρακτηρισμούς, διότι εκτιμά ότι η ισοπέδωση και οι αφορισμοί δεν έχουν θέση στην επιστημονική αξιολόγηση.

Η άποψή του είναι ότι μπορεί οι εξεγέρσεις του ’68 να μην «προέκυψαν από άθλιες οικονομικές συνθήκες ή από ακραίες, κοινωνικές καταστάσεις», αλλά αυτό δεν στοιχειοθετεί καθόλου την θέση πως οι πρωταγωνιστές αυτής της εξέγερσης ήταν καλοπερασάκηδες, διότι «η εξέγερσή τους έθετε στο επίκεντρό της την αυτοολοκλήρωση». Και αυτοολοκλήρωση σημαίνει συνέπεια, αγώνα και εμμονή που «φθάνει μέχρι και σε ολοκληρωτικές απόψεις, βλέπε ΡΑΦ».

Σύμφωνα λοιπόν με τον Γερμανό ιστορικό «η συνύπαρξη ολοκληρωτικών απόψεων και καθαρού ευδαιμονισμού δεν μπορεί να λειτουργήσει».

Εν κατακλείδι ο Norbert Frei υποστηρίζει ότι: το ΄68 μεταβλήθηκε η διάθεση, ο βαθμός ετοιμότητας για αλλαγές στη γερμανική κοινωνία, ακόμη και στο πλέον συντηρητικό της στρώμα.

Μετά το 1968 αναπτύχθηκε μια δυναμική, η οποία επέβαλε περισσότερη ισοτιμία στις σχέσεις των δύο φύλων και περισσότερα δικαιώματα στις τότε περιθωριακές ομάδες, παγίωσε τη διεύρυνση του δικαιώματος της συναπόφασης της βάσης των κομμάτων, των συνδικάτων, των εκκλησιών, καλλιέργησε την ιδέα της δημοκρατικής παιδείας στην αστυνομία και στις κρατικές υπηρεσίες και το ενδιαφέρον του πολίτη για το περιβάλλον και την κοινωνία.

Από εδώ ξεπήδησαν στις αρχές του ΄70 οι κινητοποιήσεις για τον Τρίτο Κόσμο, τα νέα κοινωνικά κινήματα, η νέα αριστερά, οι εκατοντάδες πρωτοβουλίες στη γειτονιά και στον μικρόκοσμο της καθημερινότητας.

Δεν είναι τυχαίο επομένως το γεγονός ότι οι τρείς κλασικές έννοιες - συνθήματα του ΄68 Απελευθέρωση - Πολιτική Συμμετοχή και Διαφάνεια είναι η σύγχρονη βάση της κοινωνικής και πολιτικής ζωής στη Γερμανία.