Πέραν των στατιστικών

Οι στατιστικές έχουν την τιμητική τους στην 20η επέτειο της γερμανικής επανένωσης: Στοιχεία και αριθμοί προσφέρουν μια εικόνα της σημερινής Γερμανίας, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά την πτώση του Τείχους. Και πράγματι, πολλά στατιστικά στοιχεία καταδεικνύουν ότι έγιναν πολλά λάθη τα τελευταία είκοσι χρόνια. Εντοπίζονται ακόμη ανισότητες. Διαπιστώνουμε ότι ο αριθμός των ανέργων στις περιοχές της ανατολικής Γερμανίας είναι διπλάσιος από εκείνον στα δυτικά ομόσπονδα κρατίδια. Οι μισθοί στην ανατολική Γερμανία είναι ακόμη χαμηλότεροι από ότι στη δυτική. Όλα αυτά τα στοιχεία μπορεί κανείς να τα βρει σε διάφορες επιστημονικές μελέτες. Τι μπορούν να πουν, όμως, όλα αυτά για τη Γερμανία και την επανένωση;

Ιστορικά μοναδική

Το μεγαλύτερο, πλην όμως ατελές, ακόμη έργο της μεταπολεμικής ιστορίας της Γερμανίας δεν είναι δυνατόν να μετρηθεί με αριθμούς. Φυσικά και είναι μεγάλο για τους πολίτες της παλαιάς δυτικογερμανικής δημοκρατίας το βάρος των μεταβιβάσεων δισεκατομμυρίων ευρώ στην ανατολική Γερμανία. Όμως, ακόμη μεγαλύτερη ήταν η πρόκληση για τους πολίτες της πρώην Λαϊκής Δημοκρατίας, οι οποίοι έπρεπε να οργανώσουν τη ζωή τους από την αρχή μετά από την οικονομική και πολιτική κατάρρευση του κράτους τους.

Ωστόσο, οι επιτυχίες δεν εκτιμώνται ακόμη ορθά στην γερμανική δημοσιότητα. Οι φωνές δυσαρέσκειας είναι πολλές, μολονότι μετά από είκοσι χρόνια τα «κατηγορώ» που εκτοξεύονται συνιστούν απλώς την έκφραση μιας στεγνής πολιτικής συμφερόντων. Και αυτό ισχύει και για τις δύο περιοχές της Γερμανίας. Στην πραγματικότητα, κανείς δεν ανέμενε ότι θα μπορούσαν να αναπτυχθούν μαζί σε διάστημα δύο δεκαετιών δύο αλληλοαναιρούμενα κοινωνικά συστήματα. Εκείνοι που σήμερα υποστηρίζουν ότι μετά από είκοσι χρόνια δεν θα έπρεπε να υπάρχουν διαφορές μεταξύ της ανατολικής και της δυτικής Γερμανίας, δεν έχουν συλλάβει ακόμη τη διάσταση αυτού του μοναδικού ιστορικού γεγονότος.

Δεν υπάρχει χρόνος για πειραματισμούς

Αναμφίβολα, όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι δεν έγιναν λάθη στο διάστημα από την πτώση του Τείχους μέχρι την 3η Οκτωβρίου του 1990. Πολλές φορές δεν εκτιμήθηκαν ορθά οι συγκυρίες. Σήμερα, ωστόσο, είναι σαφές ότι οι αρχιτέκτονες της γερμανικής επανένωσης δεν είχαν χρόνο για πειραματισμούς και, ενδεχομένως, για μια προσεκτικότερη προσέγγιση των δύο γερμανικών κρατών. Εκλήθησαν να εκμεταλλευθούν μια ιστορικά μοναδική ευκαιρία σε μια στιγμή που άλλαζε ριζικά η παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Και αυτό έπραξαν. Φυσικά και ήταν βεβιασμένες οι υποσχέσεις που ήθελαν την επανένωση να υλοποιείται σε διάστημα λίγων χρόνων και το κόστος της ενοποίησης να κινείται σε προβλέψιμο πλαίσιο. Αυτό έκανε τότε ο Χέλμουτ Κολ. Οι υποσχέσεις αυτές εξακολουθούν μέχρι σήμερα, να τροφοδοτούν με φθηνά επιχειρήματα τις συζητήσεις καφενείου, δεν μπορούν ωστόσο να μειώσουν την προσφορά του Κολ και όλων εκείνων που σχεδίασαν την επανένωση.

Η Γερμανία ωφελήθηκε ποικιλοτρόπως από την επανένωση. Τα τελευταία είκοσι χρόνια η χώρα αυτή ζωντάνεψε και ταυτόχρονα έγινε νηφαλιότερη. Έμαθε να διαχειρίζεται αντιφάσεις, ανοιχτά ερωτήματα και κοινωνικές συγκρούσεις. Έπαψε να εθελοτυφλεί. Η σημερινή Γερμανία δεν αναζητεί πλέον απαντήσεις, ψαρεύοντας σε θολά νερά. Έχει ανοίξει τα μάτια της, συλλογιέται και θέτει ερωτήματα. Η Γερμανία του σήμερα είναι ένα εργαστήριο, μια κοινωνία στην καρδιά της Ευρώπης, που είναι υποχρεωμένη να αντιμετωπίζει διαρκώς αλλαγές, προκλήσεις και νέες εμπειρίες. Ακόμη και αυτά συνιστούν αποτέλεσμα της επανένωσης. Και η σημασία τους είναι ασφαλώς μεγαλύτερη από εκείνη των στατιστικών.

Marc Koch

Επιμέλεια: Σταμάτης Ασημένιος

Υπεύθ. Σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης