Ομόλογα ή «εργαλεία αμοιβαιοποίησης»;

Οι περισσότεροι ευρωβουλευτές εγκρίνουν τα κοινά γραμμάτια χρέους, αλλά μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις δημοσιονομικής πειθαρχίας. Αλλά και η Κομισιόν αποφεύγει κάθε διατύπωση που θα εκλαμβανόταν ως «κοινοτικοποίηση υποχρεώσεων» για τις χώρες με υψηλά ελλείμματα και χρέη. Έτσι και οι δύο πλευρές βάζουν νερό στο κρασί τους, τόσο εκείνοι που απέρριπταν εξαρχής τα «κοινά ομόλογα» όσο και εκείνοι που τα έβλεπαν ως εύκολη λύση για την αναχρηματοδότηση ελλειμμάτων.

Την πρόταση της Κομισιόν εξήγησε στο Στρασβούργο ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Όλι Ρεν: «Προτείνουμε να εκδοθούν κοινά ομόλογα χρέους, και να ιδρύσουμε ένα ευρωπαϊκό ταμείο απόσβεσης χρέους, με στόχο, μακροπρόθεσμα, μία πληρέστερη δημοσιονομική ένωση. Τα ομόλογα σταθερότητας θα έχουν στόχο ακριβώς να σταθεροποιήσουν τις αγορές δημοσίου χρέους και να δημιουργήσουν μία ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων με μεγαλύτερη ρευστότητα. Βέβαια για να δρέψουμε τους καρπούς της πρότασης αυτής θα πρέπει προηγουμένως να αντιμετωπίσουμε τον αποκαλούμενο ηθικό κίνδυνο» τόνισε ο επίτροπος Ρεν στο Στρασβούργο.

Η ανάγκη για δημοσιονομική πειθαρχία

«Ηθικό κίνδυνο» ονομάζουν κάποιες βόρειες χώρες το πολύ πιθανό, κατά την άποψή τους, ενδεχόμενο να ξανακυλίσουν στην εύκολη κατανάλωση οι χώρες του Νότου όταν βρεθούν νέες πηγές χρηματοδότησης, όπως γινόταν την εποχή της δανειοδότησης με χαμηλά επιτόκια. Γι αυτό σχεδιάζουν το όποιο εργαλείο «αμοιβαιοποίησης του χρέους» με τέτοιον τρόπο, ώστε να μην βρίσκεται στην αρχή, αλλά στο τέλος της προσπάθειας για δημοσιονομική προσαρμογή, τονίζει ο ευρωβουλευτής Θόδωρος Σκυλακάκης: «Τα εργαλεία έτσι όπως έχουν σχεδιαστεί στην πραγματικότητα επιδιώκουν να δημιουργήσουν μία ενιαία αγορά χρέους στην Ευρώπη με πολύ μεγαλύτερη ρευστότητα. Αλλά αυτή πρέπει να στηρίζεται σε σοβαρή δημοσιονομική διαχείριση. Όχι να χρησιμοποιηθεί για να ξοδέψουμε παραπάνω χρήματα από αυτά που δεν έχουμε», λέει ο Έλληνας ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle.

Για να προλάβει αντιρρήσεις από τους θιασώτες της δημοσιονομικής πειθαρχίας, η Κομισιόν αποφεύγει πλέον τον όρο «ευρωομόλογα» ή «κοινά ομόλογα χρέους» και κάνει λόγο για «ομόλογα σταθερότητας». Πολλοί μιλούν για «εργαλεία αμοιβαιοποίησης». Κάποιοι άλλοι, όπως ο Γερμανός ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων Βολφ Κλιντς, δεν πείθονται από τη νέα ορολογία.

 «Όταν μιλάμε για ομόλογα σταθερότητας ο κόσμος δεν μας καταλαβαίνει. Τί σημαίνει ομόλογα σταθερότητας; Είτε έχουμε σταθερότητα, οπότε δεν τα χρειαζόμαστε αυτά τα ομόλογα, είτε δεν έχουμε σταθερότητα, οπότε η λέξη ομόλογο σταθερότητας δεν είναι παρά ευφημισμός για μία αναδιανομή πόρων» δηλώνει ο Βολφ Κλιντς. 

Κι όμως, η αναδιανομή πόρων είναι απαραίτητη στη σημερινή συγκυρία, όποια κι αν είναι η ονομασία των νέων δημοσιονομικών εργαλείων, υποστηρίζουν  στη σχετική συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο πολλοί ευρωβουλευτές της Αριστεράς, όπως η Μαρίζα Ματίας από την Πορτογαλία. «Μερικές χώρες έχουν υψηλή ανεργία και ήδη δυσκολεύονται να αναχρηματοδοτήσουν το χρέος τους στις αγορές. Εδώ πρέπει να υπάρξει ελάφρυνση. Γιατί αν δεν υπάρξει, τότε οι χώρες που έχουν αποκλειστεί από την προοπτική ανάπτυξης, θα αποκλειστούν στο μέλλον ακόμη περισσότερο. Εδώ πρέπει να επιδείξουμε αλληλεγγύη, εδώ μπορούν να βοηθήσουν τα ευρωομόλογα», λέει η ευρωβουλευτής από την Πορτογαλία.

Αναζητώντας ρευστότητα για την ευρωζώνη

Πάντως η σημερινή πρόταση της Κομισιόν πλησιάζει την παλαιότερη πρόταση των Ευρωπαίων Φιλελευθέρων, που υποστήριζαν ότι μία ενιαία ευρωζώνη θα πρέπει να έχει και μία ενιαία αγορά ομολόγων στο πρότυπο της αντίστοιχης αμερικανικής. Όπως επισημαίνει ο Έλληνας ευρωβουλευτής Θόδωρος Σκυλακάκης «τα εργαλεία αυτά είναι αναγκαία κάποια στιγμή στην Ευρώπη για λόγους αποτελεσματικότητας διαχείρισης του χρέους. Για να δημιουργήσουμε δηλαδή μία αρκετά μεγάλη αγορά, από την οποία θα μπορούν να ωφεληθούν όλοι. Αλλά για να υπάρξουν θα πρέπει να υπάρχει ταυτόχρονα δημοσιονομική πειθαρχία και βέβαια πρέπει κι εμείς στην Ελλάδα να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτά τα εργαλεία δεν μας αφορούν για όσο καιρό έχουμε πολύ υψηλά επίπεδα χρέους».

Το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε τελικά ψήφισμα, στο οποίο καλεί την Επιτροπή να υποβάλει έκθεση και οδικό χάρτη για τα ομόλογα, όποια κι αν είναι η τελική ονομασία τους.  Όλα δείχνουν ότι και η Κομισιόν θέλει να επισπεύσει τις διαδικασίες. Και αυτό γιατί, όπως υποστηρίζει ο αρμόδιος επίτροπος Όλι Ρεν, η οικονομική συγκυρία παραμένει δύσκολη, παρά τα μηνύματα αισιοδοξίας- ή τουλάχιστον σταθεροποίησης- που δίνουν τους τελευταίους μήνες οι διεθνείς κεφαλαιαγορές. 

Όπως δηλώνει στο Στρασβούργο ο επίτροπος Ρεν «η συζήτηση ανταποκρίνεται σε μία πραγματική ανάγκη στην πραγματική οικονομία. Η οικονομική ανάπτυξη είναι ασθενική, η ανεργία παραμένει υψηλή. Βέβαια τον τελευταίο καιρό οι αγορές έχουν κάπως ηρεμήσει. Φαίνεται ότι αποκαθίσταται η εμπιστοσύνη στην οικονομία της ευρωζώνης, η οποία ωστόσο παραμένει υπό πίεση».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο

Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη