Μπορεί ο ασθενής να αποφασίζει για το πώς θέλει να πεθάνει;

Περί ζωής και θανάτου ο λόγος. Η ιατρική έχει κάνει κάπως πιο δυσδιάκριτα τα σύνορα ανάμεσά τους. Παρατείνει τη διάρκεια ζωής, αλλά καμιά φορά παρατείνει και το μαρτύριο του ασθενούς να κρατηθεί στη ζωή. Είναι άραγε αναγκαίο; Τι μπορεί να γίνει σε αυτές τις περιπτώσεις ; Η ευθανασία απαγορεύεται στην Γερμανία. Υπάρχει όμως το δικαίωμα αυτοδιάθεσης τους ασθενούς που προστατεύεται από το γερμανικό σύνταγμα. Ας πάρουμε το παράδειγμα ενός μοτοσικλετιστή που μετά από σοβαρό δυστύχημα πέφτει σε κώμα και η κατάστασή του δεν είναι αναστρέψιμη. Αν δεν έχει προνοήσει, τότε οι γιατροί τον κρατούν στη ζωή με μηχανήματα. Όμως του δίνεται η δυνατότητα να προετοιμαστεί για ένα τέτοιο ενδεχόμενο και να καταγράψει τις επιθυμίες του για το πώς θέλει να περάσει στην άλλη ζωή χωρίς να μπορούν οι γιατροί να κάνουν διαφορετικά. Ο ασθενής επιλέγει να αποσυνδεθεί από τα μηχανήματα και πεθαίνει. Έπραξαν σωστά οι γιατροί; Και βέβαια, γιατί ακολούθησαν την επιθυμία του. «Το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του ασθενούς είναι συνήθως δεσμευτικό, όταν ο γιατρός δεν έχει άλλο λόγο για να έρθει σε αντίθεση με την επιθυμία του» μας λέει ο καθηγητής Ουρμπαν Βίζινγκ, Πρόεδρος της επιτροπής Ηθικής στο Ομοσπονδιακό Ιατρικό Σύλλογο. «Οι γιατροί είναι υποχρεωμένοι να πράττουν κατά το θέλημα του ασθενούς, αν αυτό δεν έρχεται σε αντίθεση με τους νόμους. «Αν όμως ο ασθενής ζητήσει ευθανασία, ο γιατρός μπορεί να το αρνηθεί, γιατί η ευθανασία απαγορεύεται δια νόμου».

Το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του ασθενούς, όπως λέγεται, είναι κατοχυρωμένο συνταγματικά. Αν ο ασθενής δεν θέλει να κάνει εγχείρηση ακόμη κι αν πεθάνει, κανείς γιατρός δεν μπορεί να τον αναγκάσει να το κάνει. Τι γίνεται όμως όταν ο ασθενής δεν είναι σε θέση να εκφράσει την επιθυμία τους; Σε αυτές τις περιπτώσεις την εκφράζει γραπτώς και από πριν. 8 εκατομμύρια γερμανοί έχουν καταφύγει σε αυτή την τακτική διευκρινίζοντας τι ακριβώς θέλουν να γίνει σε περίπτωση που ασθενήσουν βαριά. Αρκετοί μάλιστα συμβουλεύονται και ειδικούς, όπως τον Βόλφγκανγκ Κράμερ από το Γερμανικό ίδρυμα Τελευταίας επιθυμίας: «Στην αρχή ακούω επιθυμίες, όπως δεν θέλω να πονέσω, ή δεν θέλω να κρέμομαι από σωληνάκια. Αλλά δεν είναι και τόσο εύκολο. Όταν όμως στη συζήτηση ενημερώσω τον συνομιλητή μου για τις δυνατότητες που υπάρχουν και την κατάσταση στα νοσοκομεία, για πράγματα που δεν μπορούσαν να φανταστούν, τότε αποφασίζουν διαφορετικά». Η ενημέρωση διαρκεί τουλάχιστον μιάμιση ώρα, γιατί το θέμα είναι πολύπλοκο. Στη συνέχεια ο ενδιαφερόμενος υπογράφει ένα κείμενο έξι σελίδων με λεπτομέρειες για το τι θέλει να γίνει στις διάφορες εκδοχές των ασθενειών. Η συμβουλευτική διαδικασία δεν είναι υποχρεωτική. Ούτε υπάρχει σχετικός νόμος. Ακόμη και ένα χαρτάκι με λίγες λέξεις είναι δεσμευτικό για τον γιατρό. «Δεν είναι κακό και το χαρτί, αλλά θα πρέπει να είναι πιο λεπτομερειακό» υποστηρίζει ο Κράμερ. «Έχουμε ζήσει περιπτώσεις ανθρώπων που κάτι γράφουν στο χαρτί χωρίς να μπορεί να εφαρμοστεί στη πράξη, διότι απλά είναι πολύ αόριστο».

Η αοριστία αποτελεί πρόβλημα για τους γιατρούς και τους οικείους του ασθενούς. Ποια είναι τα όρια ισχύος της γραπτής επιθυμίας του ασθενούς ; Σε κάθε περίπτωση ή μόνο όταν δεν υπάρχει ελπίδα σωτηρίας. Ο Ουρμπαν Βιζινγκ από τον Ιατρικό Σύλλογο: «Υπάρχει για την ώρα σχετική ασάφεια, τόσο στους γιατρούς, όσο και στους ασθενείς. Θα πρέπει να προσπαθήσουμε, να αποφεύγουμε ασάφειες όχι όμως σε βάρος των δυνατοτήτων του καθενός». Η γερμανική Βουλή ασχολήθηκε χθες με το θέμα χωρίς να καταλήξει προς το παρόν στην αναγκαιότητα ψήφισης νόμου που να ρυθμίζει τις λεπτομέρειες. Δεν θα μπορούσε, για την ώρα τουλάχιστον, γιατί το θέμα άπτεται της βούλησης του ίδιου του ανθρώπου και μόνο.