Λυκόφως των Θεών στη Βενεζουέλα

Δύο πρόεδροι, δύο νομοθετικά σώματα, δύο δικαστικές εξουσίες, δύο εισαγγελείς, δύο διπλωματικές εκπροσωπήσεις στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, δύο διοικητικά συμβούλια στη κρατικοποιημένη PDVSA, Petróleos de Venezuela, και στη θυγατρική της Citgo, με έδρα το Χιούστον, κι όλα αυτά σε μια χώρα ακραίων αντιθέσεων και ανεξάντλητου, αλλά ανεκμετάλλευτου ορυκτού πλούτου. Ο λεγόμενος σοσιαλισμός του 21ου αιώνα, μετεξέλιξη της Βολιβαριανής Επανάστασης, που οραματίστηκε ο σωτήρας των φτωχών λαϊκών στρωμάτων Ούγκο Τσάβες και διατείνεται ότι συνεχίζει ο διάδοχός του Νικολάς Μαδούρο, δείχνει να έχει εξαντλήσει τα περιθώριά του.

«Αν συμμετείχε η αντιπολίτευση, πρόεδρος δεν θα ήταν ο Μαδούρο»

Τη χώρα αυτή, που χάρη στο πετρέλαιο βίωσε πρωτόγνωρη περίοδο ευημερίας, δήλωσε τώρα ότι θέλει να βγάλει από τη βαθιά κρίση ο Χουάν Γκουαϊδό. «Ποιος Γκουϊδό; Εμείς ξέρουμε τον πρόεδρο Μαδούρο». Αυτήν την ερωταπάντηση άκουγε κανείς αρχικά από τα barrios, τις φτωχογειτονιές της Βενεζουέλας, όταν οι δημοσιογράφοι προσέγγιζαν τους κατοίκους. «Τώρα το 70% του λαού στηρίζει τον Γκουαϊδό, ενώ μόνο το 14% τον πρόεδρο Μαδούρο, αυτό σημαίνει ότι ο Μαδούρο έχει απέναντί του ένα 86%, είναι ένα μεγάλο ποσοστό», είπε στη DW ο Όσκαρ Αρνάλ, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Κεντρικό Πανεπιστήμιο Καράκας, από τα παλαιότερα στη χώρα και τη Λατινική Αμερική. Ο Αρνάλ, τον οποίο συναντήσαμε σε χώρο του Πανεπιστημίου, ανήκει στο Χριστιανοκοινωνικό Κόμμα (COPEI) της Βενεζουέλας, που μέχρι το 1990 ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα της χώρας. Ο βενεζουελανός συνταγματολόγος ανήκει σε αυτούς που υποστηρίζουν ότι οι προεδρικές εκλογές στις 20 Μαΐου του 2008 ήταν αποτέλεσμα νοθείας της λαϊκής βούλησης, εκλογές που απονομιμοποίησε ακόμη περισσότερο η αποχή των κυριότερων κομμάτων της αντιπολίτευσης  ή η αδυναμία τους να συμμετάσχουν.

«Η μη συμμετοχή της αντιπολίτευσης στις εκλογές ήταν λάθος εκείνων των κομμάτων που τις μποϊκόταραν, εάν είχαν συμμετάσχει ίσως τώρα πρόεδρος της χώρας δεν θα ήταν ο Νικολάς Μαδούρο», αντιτείνει ο πρέσβης ε.τ. Χούλιο Σέζαρ Πινέδα, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Καράκας, αναλυτής με καθημερινή εκπομπή ανάλυσης διεθνών γεγονότων με τον τίτλο «Διεθνής Πυξίδα» στο αμιγώς ειδησεογραφικό τηλεοπτικό δίκτυο Globovision, όπου και τον συναντήσαμε. «Αλλά και όσοι πήγαν να ψηφίσουν, τελικά αναγνώρισαν ότι δεν υπήρχε διαφάνεια στην εκλογική διαδικασία και δεν δόθηκε η ευκαιρία να καταγραφεί η αληθινή φωνή του λαού».

«Άνθρωπος της συγκυρίας ο Γκουαϊδό»

Και οι δύο καθηγητές θεωρούν ότι μόνη διέξοδος είναι η άμεση προσφυγή σε ελεύθερες, νόμιμες, μυστικές και δημοκρατικές εκλογές. Το άρθρο 233 του Συντάγματος της Βενεζουέλας, από το οποίο ο Χουάν Γκουαϊδό αντλεί νομιμοποίηση ως αυτοανακηρυχθείς πρόεδρος, προβλέπει και προκήρυξη εκλογών εντός 30 ημερών από την ανάληψη των προεδρικών καθηκόντων. Το διάστημα έχει περάσει και ο αυτοανακηρυχθείς Γκουαϊδό δεν φαίνεται να πολυπιστεύει στο νέο του ρόλο. «Είναι μια δημοφιλής προσωπικότητα, αλλά όχι ιστορική, δεν είναι αρχηγός κόμματος, αλλά αναδύθηκε μέσα από μια συγκυρία, όπως αυτή υπό την πίεση για αλλαγή» υποστηρίζει ο Μανουέλ Φελίπε Σιέρα, έγκριτος αναλυτής της εφημερίδας El Universal, συχνός προσκεκλημένος τηλεοπτικών εκπομπών.

«Εκλογές, με ποια αντιπολίτευση; Με βάση ποιο πρόγραμμα; Ποιο όραμα; Ποιους υποψήφιους; Ο Γκουαιϊδό δεν είναι καν υποψήφιος» παραθέτει τα αδιέξοδα στη διαμόρφωση της επόμενης ημέρας. Ο βενεζουελανός δημοσιογράφος πιστεύει ότι η πατρίδα του διέρχεται πολιτική κρίση με ιδεολογικές προεκτάσεις, ουσιαστικά τα τελευταία 20 χρόνια από τότε που ο Ούγκο Τσάβες εξελέγη πρόεδρος της χώρας. «Η εκλογή του ήταν δημοκρατική και συνταγματικά νομιμοποιημένη, αλλά με την αναίμακτη Βολιβαριανή Επανάσταση δεν επέτυχε την εμβάθυνση της δημοκρατίας. Αλλά είμαι εναντίον της αμερικανικής επέμβασης. Καμιά παρέμβαση δεν θα λύσει τα προβλήματα της χώρας».

Ο «τσαβισμός» δεν θα πεθάνει

Έτσι, με ή χωρίς τις ΗΠΑ, η Βενεζουέλα σπεύδει ολοταχώς στο δρόμο που ακολούθησαν από το 2015 όλες οι γειτονικές της χώρες, την αλλαγή οικονομικού μοντέλου μέσω της αλλαγής προέδρου. Η εμπειρία δείχνει και σε αυτήν την περίπτωση ότι ο καλύτερος καπιταλισμός είναι αυτός που περνά μέσα το σοσιαλιστικό μοντέλο. Στην περίπτωση της Βενεζουέλας, το μοντέλο αυτό στηρίχθηκε σχεδόν αποκλειστικά στο πετρέλαιο και όχι στη στήριξη των δομών παραγωγής. Δεν είναι δυνατόν μια τόσο εύφορη χώρα να εισάγει βασικά είδη διατροφής. Δεν είναι δυνατόν μια χώρα με τα μεγαλύτερα ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα αργού πετρελαίου να στέκεται όρθια χάρη στην επισιτιστική βοήθεια. Και η παρακαταθήκη του χαρισματικούΤσάβες; Ήταν αυτός που έδωσε κοινωνικό πρόσωπο στους φτωχούς, τους έδωσε όνομα, σπίτι να μείνουν, έστειλε τα παιδιά τους στο σχολείο, δημιούργησε χώρους άσκησης για νέους, τελεφερίκ για να μετακινούνται στα χαμόσπιτά τους ψηλά στα βουνά, και το κυριότερο, κατάφερε να διασφαλίσει βασικές δομές υγειονομικής περίθαλψης.

Γι αυτούς κι άλλους λόγους ο «τσαβισμός» δεν θα πεθάνει. Είναι από αυτήν τη δεξαμενή ψηφοφόρων που ο Μαδούρο αντλεί ακόμη τη δύναμή του. Κανείς δεν ξέρει για πόσο ακόμη. Όποιος θέλει να σκύψει στα αίτια που οδήγησαν στην εξαθλίωση έναν τόσο έξω καρδιά λαό, που παρά την κρίση βρίσκει ακόμη τη δύναμη να τραγουδά και να χορεύει στο δρόμο, θα πρέπει να αποφύγει τα στερότυπα. Σ' αυτό το συμπέρασμα καταλήγουν οι ειδήμονες μέσα και έξω από τη χώρα. Πρέπει επίσης να αποφύγει και τη φοβία εκείνων που επισείουν το βενεζουελανό μοντέλο σοσιαλισμού για να το συγκρίνουν με τις εξελίξεις μέσα στις χώρες τους.

Ειρήνη Αναστασοπούλου