Λεξικό για χριστιανούς και μουσουλμάνους

Ποια είναι τα κοινά σημεία μεταξύ της χριστιανικής «Δευτέρας Παρουσίας» και της ισλαμικής «'Εσχατης Κρίσης»; Τι σημαίνουν όροι όπως «ισλαμισμός», «τζιχάντ» ή «σταυροφορίες» για τους χριαστιανούς και τι για τους μουσουλμάνους; «Δεν έχουμε κοινή θρησκευτική γλώσσα», αναφέρει ο Ρίχαρντ Χάιντσμαν, ειδικός στη φιλοσοφία των θρησκειών, τονίζοντας πως ακόμη και ίδιες λέξεις μπορεί να έχουν εντελώς διαφορετικό νόημα από τη μια θρησκεία στην άλλη. «Ακόμη και οι καλύτεροι μεταφραστές δεν μπορούν να βοηθήσουν σε αυτό».

Πριν από οκτώ χρόνια ο Χάιντσμαν άρχισε να επεξεργάζεται την ιδέα ενός κοινού λεξικού θρησκευτικών όρων για χριστιανούς και μουσουλμάνους, με αφορμή ένα συμπόσιο διαθρησκειακού διαλόγου στην Κωνσταντινούπολη με θέμα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Στο πλαίσιο εκείνης της συνάντησης ο Χάιντσμαν εντόπισε διάφορα μεταφραστικά και ερμηνευτικά προβλήματα, όταν έπρεπε να μιλήσει για ζητήματα συγκριτικού θρησκειολογικού περιεχομένου.

Γλωσσικό και πολιτισμικό σημείο αναφοράς

Το «Λεξικό του Διαλόγου» από το ίδρυμα θεολογικών μελετών Eugen Biser γεννήθηκε από την πρακτική ανάγκη να υπάρξει ένα κοινό σημείο αναφοράς για όσους ασχολούνται με τη θεολογική μελέτη. H πρώτη έκδοση του λεξικού είναι στα γερμανικά, ενώ αναμένεται να ακολουθήσει και μία δεύτερη στα τουρκικά. «Αποφασίσαμε καταρχήν να συντάξουμε αυτό το λεξικό στα γερμανικά και έπειτα στα τουρκικά γιατί στη Γερμανία ζουν περίπου τέσσερα εκατομμύρια μουσουλμάνοι, εκ των οποίων τα τρία κατάγονται από την Τουρκία», λέει ο Χάιντσμαν σε συνέντευξή του στην DW. «Η ενσωμάτωση στη γερμανική κοινωνία προϋποθέτει την επιτυχημένη συνύπαρξη των θρησκειών. Θα πρέπει ο ένας να είναι σε θέση να καταλάβει τον άλλο».

Για το «Λεξικό του Διαλόγου» συνεργάστηκαν 50 τούρκοι και 25 γερμανοί συντάκτες. Αποτελείται από 850 σελίδες και 660 λήμματα. Σε κάθε όρο υπάρχει δίπλα στη χριστιανική και η μουσουλμανική απόδοση. Το λεξικό δεν απευθύνεται μόνο σε ειδικούς αλλά και σε μαθητές, εκπαιδευτικούς, πολιτικούς αλλά και ιδιωτικούς φορείς που επιθυμούν να έχουν μία αξιόπιστη βάση αναφοράς για ζητήματα θρησκευτικού περιεχομένου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η λέξη «τζιχάντ», η οποία «δεν σημαίνει μόνο 'ιερός πόλεμος', όπως είναι ευρέως γνωστό στη Δύση, αλλά πρωτίστως 'άσκηση'», λέει ο Χάιντσμαν.

Το σημαντικό αυτό έργο εκπονήθηκε με συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκή Ένωσης, της γερμανικής κυβέρνησης, του Υπουργείου Εσωτερικών αλλά και πολλών άλλων ιδρυμάτων. Κάτι που αποδεικνύει έμπρακτα τη σημασία που πρέπει να δίνει η εκάστοτε πολιτεία στον διαθρησκειακό διάλογο ως μέσο για την επίτευξη μιας όσο το δυνατόν καλύτερης κοινωνικής ενσωμάτωσης ατόμων με διαφορετικό θρησκευτικό και πολιτισμικό υπόβαθρο.

Stefan Dege / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. Σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου