Η «επανάσταση των γιασεμιών» και ο ισλαμισμός

Μερικοί άνδρες με μακριές γενειάδες συζητάνε ζωηρά στην κεντρική λεωφόρο Χαμπίμπ Μπουργκίμπα στην Τύνιδα. Ο ένας επικρίνει έντονα το διαχωρισμό της θρησκείας από το κράτος, ο άλλος μιλάει για ‘το χάλι της κοινωνίας’. Μια σκηνή που λίγους μήνες πριν θα ήταν αδιανόητη στην κοσμική Τυνησία. Η μυστική αστυνομία θα τους είχε συλλάβει αμέσως.

H λεωφόρος, στην οποία έχει συγκεντρωθεί και κουβεντιάζει αυτή η παρέα των ανδρών, φέρει το όνομα του πρώτου προέδρου που κυβέρνησε τη χώρα από το 1957 μέχρι το 1987 και θεωρείται ο ‘πατέρας του έθνους’. Ήθελε να φτιάξει μια μοντέρνα τυνησιακή κοινωνία, όπου άνδρες και γυναίκες θα είχαν τα ίδια δικαιώματα. Το μοντέλο αυτό θα μπορούσε να απειληθεί μόνο από τους ισλαμιστές. Από τότε που έγινε η περίφημη ‘επανάσταση των γιασεμιών’ και ανατράπηκε ο Μπεν Αλί στις 14 Ιανουαρίου του 2011, οι δυνάμεις αυτές έκαναν και πάλι την εμφάνισή τους.

Λίγο πιο κάτω, στον ίδιο δρόμο, κάθεται σε ένα καφέ η Σιρίν Μπελέντι με τους φίλους της. Με περισσή υπερηφάνεια παρουσιάζει την καινούργια κατακόκκινη τσάντα της. Οι φίλοι της, άνδρες και γυναίκες, πίνουν και καπνίζουν. Πίνουν ακόμα και μπίρα. «Αυτοί οι άνθρωποι εκεί με φοβίζουν», λέει η 27χρονη Σιρίν, η οποία καθημερινά ήταν στους δρόμους τις ημέρες που γίνονταν οι μεγάλες διαδηλώσεις, με αποτέλεσμα να χάσει τη δουλειά της σαν μηχανικός. «Εάν ξανάρθουν αυτοί οι άνθρωποι στην εξουσία, θα μας φέρουν πολύ πίσω, ακόμα και πριν από την εποχή του Μπουργκίμπα», τονίζει.

Οι νέοι φοβούνται αυτούς τους γενειοφόρους, οι οποίοι ανήκουν στην πλειονότητά τους στο ισλαμιστικό κόμμα Ennahda που για χρόνια ήταν απαγορευμένο. Τώρα το κόμμα αυτό αναμειγνύεται και πάλι στα πολιτικά πράγματα της χώρας.

Πνευματικός και πολιτικός αρχηγός των iσλαμιστών και του κόμματος Ennahda είναι ο Ρασίντ Αλ Γκανούσι. Ο 70χρονος συντηρητικός πολιτικός χαίρει εκτίμησης. Είναι μέλος του κεντρικού συμβουλίου των αδελφών μουσουλμάνων και τα γραπτά του θεωρούνται η πολιτική έκφραση του Ισλάμ. Λίγο μετά την ‘επανάσταση των γιασεμιών’ επέστρεψε στην πατρίδα του από το Λονδίνο, όπου βρισκόταν εξόριστος επί 20 ολόκληρα χρόνια.

Το σπίτι, στο οποίο υποδέχεται ο Γκανούσι τους επισκέπτες του, βρίσκεται σε ένα ωραίο προάστιο της Τύνιδας. Ένας μεγαλόσωμος φρουρός στέκεται στην πόρτα, ενώ πλυμένα ρούχα κρέμονται σε ένα σκοινί ανάμεσα σε δυο δέντρα. Ο κόσμος στο σπίτι είναι πολύς. Δημοσιογράφοι αλλά και φίλοι του κόμματος περιμένουν για μια προσωπική συνομιλία με τον Γκανούσι. Κάποιος από τους πολιτικούς φίλους του Γκανούσι λέει πως όλοι οι άνθρωποι είναι στο βάθος Άραβες.

Ο Ρασίντ Γκανούσι δέχεται τους επισκέπτες του φορώντας ένα γκρι σακάκι και ένα λευκό πουκάμισο. Μια τηλεόραση είναι ανοιχτή στο κανάλι αλ Τζαζίρα. Αντικρούει τις κατηγορίες για ακραίες θέσεις του κόμματός του. Θέλει μια εκκαθάριση της κοινωνίας από τα κατάλοιπα του καθεστώτος του Μπεν Αλί και μια κοινωνία με ίσα δικαιώματα για όλους τους πολίτες.

Ο Ρασίντ Γκανούσι διαχωρίζει τη θέση του από την Αλ Κάιντα και την πρακτική της. «Οι πράξεις της δεν είναι νόμιμες, είναι τρομοκρατία», λέει. Ο συντηρητικός πολιτικός υποστηρίζει πως η Αλ Κάιντα δεν συνεισέφερε καθόλου στην ανατροπή των καθεστώτων στην Τυνησία και στην Αίγυπτο. Πιστεύει πως το Ισλάμ έχει υποφέρει περισσότερο από όλους μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 11^ης Σεπτεμβρίου.

Η βία φέρνει περισσότερη δυστυχία, πιστεύει και ο Ρίντα Μπελχά, εκπρόσωπος τύπου του επίσης ισλαμιστικού κόμματος Τahrir. Δεν θέλει να μιλήσει για τις πολιτικές διώξεις από το παλιό καθεστώς. Αντίθετα μιλάει για τις επαναστάσεις στην Τυνησία και την Αίγυπτο που πιστεύει πως δεν έχουν ολοκληρωθεί και είναι ‘σημαντικά βήματα για την απελευθέρωση όλων των μουσουλμάνων’.

Ο Ρίντα Μπελχά δεν θέλει να διαφοροποιήσει σαφώς της θέση του από την Αλ Κάιντα. Καταδικάζει τη βία, θεωρεί ωστόσο πως οι προθέσεις πίσω από τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 9/11 είναι καλές. «Το δυστύχημα είναι ότι οι μουσουλμάνοι δεν διαθέτουν δυστυχώς τα ΜΜΕ, όπως η Δύση, για να ενημερώσουν την κοινή γνώμη για τις προθέσεις’.

Η Σιρίν και οι φίλοι της συνεχίζουν ανέμελοι την κουβέντα τους και μετράνε τι δεν θα θέλανε να χάσουν. Για παράδειγμα ‘οι γυναίκες δεν θα ήθελαν να χάσουν τη δυνατότητα να φοράνε μπικίνι, αλλά ούτε οι άντρες θέλουν κάτι τέτοιο’, λένε γελώντας, ‘για να μπορούν να τις βλέπουν’. Κάποια στιγμή όμως η Σιρίν σοβαρεύει και λέει πως αν έρχονταν οι άνδρες με τις γενειάδες στην εξουσία, τότε θα έχαναν αυτές τις δυνατότητες και θα έπρεπε να μεταναστεύσουν. ‘Θα πήγαιναν χαμένες οι θυσίες και οι αγώνες τους που έκαναν για την επανάσταση των γιασεμιών’, λέει λυπημένα.