O Μαντέλα και οι αμφίρροποι πολιτικοί

«Μια μεγάλη προσωπικότητα», «φωτεινό παράδειγμα», «ένας άνθρωπος γεμάτος υπομονή, αγάπη και ανεκτικότητα». Γερμανοί πολιτικοί τιμούν τον Νέλσον Μαντέλα ως σύμβολο ενός ειρηνικού απελευθερωτικού αγώνα. Με αφορμή το θάνατο του νοτιοαφρικανικού πολιτικού όλα τα κόμματα εξέφρασαν το σεβασμό στο έργο και την προσφορά του.

Μια ματιά στις σχέσεις Γερμανίας-Νότιας Αφρικής των τελευταίων δεκαετιών δείχνει ωστόσο ότι δεν ήταν πάντα έτσι τα πράγματα. Για μεγάλο χρονικό διάστημα αρκετοί Γερμανοί πολιτικοί αντιμετώπιζαν με καχυποψία τον Νέλσον Μαντέλα.

Μέχρι και τη δεκαετία του ’80 η γερμανική κυβέρνηση και ιδίως οι Χριστιανοδημοκράτες ήταν επιφυλακτικοί απέναντι στον Μαντέλα, που βρίσκονταν τότε ακόμα στη φυλακή. Ο τότε υπουργός Εξωτερικών Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ θυμάται τις αντιδράσεις στη Γερμανία όταν ενώπιον του ΟΗΕ τάχθηκε υπέρ της απελευθέρωσης του Νέλσον Μαντέλα: «Το να μιλήσεις υπέρ του Νέλσον Μαντέλα στα ΗΕ ήταν αμφιλεγόμενο στη Γερμανία. Με κατηγόρησαν ότι στηρίζω έναν δολοφόνο και τρομοκράτη».

Τη θέση ότι ο Νέλσον Μαντέλα ήταν «τρομοκράτης» εξέφραζαν εκείνη την εποχή και οι ΗΠΑ, αλλά και η Βρετανία. «Η γερμανική κυβέρνηση θα έπρεπε τότε να είναι πολύ πιο επικριτική με το απάνθρωπο καθεστώς του απάρτχαϊντ και την στάση των αμερικανών και βρετανών», πιστεύει ο Λούντγκερ Σαντόμσκι, ειδικός σε ζητήματα Αφρικής από την DW.

Κίνηση γερμανών πολιτών κατά του απάρτχαϊντ

Στη δεκαετία του ΄80 όμως δημιουργήθηκε στη Γερμανία μια ισχυρή κίνηση κατά του απάρτχαϊντ. Κρασί και φρούτα από την Νότια Αφρική ήταν σχεδόν ταμπού για πολλές εκκλησίες, πρωτοβουλίες πολιτών και σχολεία που έκαναν έκκληση για μποϋκοτάζ νοτιοαφρικανικών προϊόντων. Επισήμως η κυβέρνηση του Βερολίνου τηρούσε αποστάσεις από το καθεστώς του απάρτχαϊντ χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι στήριζε το μποϋκοτάζ ή συνέβαλλε στον τερματισμό της ρατσιστικής πολιτικής στη Νότια Αφρική.

Μεγάλες γερμανικές επιχειρήσεις διατηρούσαν την ίδια στιγμή άριστες οικονομικές σχέσεις με την Πρετόρια. «Η Γερμανία ήταν ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Νότιας Αφρικής και η Νότια Αφρική ο σημαντικότερος εταίρος της Γερμανίας στην αφρικανική ήπειρο», τονίζει ο ειδικός Λούντγκερ Σαντόμσκι. Ακόμα και σήμερα ο σημαντικότερος εργοδότης στη Νότια Αφρική είναι η VW, ενώ εταιρίες όμως η Siemens είναι ένας από τους μεγαλύτερους επενδυτές στη χώρα. Όταν στα τέλη της δεκαετίας του ΄80 αυξήθηκε η διεθνής πίεση προς το καθεστώς του απάρτχαϊντ πολλές γερμανικές εταιρίες μετέφεραν την έδρα τους στη γειτονική Ζιμπάμπουε.

Ο Μαντέλα στο γερμανικό κοινοβούλιο

Η κυβερνητική αλλαγή στην Πρετόρια το 1989 χαιρετίστηκε από ολόκληρο το πολιτικό κόσμο στη Γερμανία. Σε ότι αφορά όμως τον Νέλσον Μαντέλα ο σκεπτικισμός παρέμεινε ακόμα και το 1996 εντός της συγκυβέρνησης Χριστιανικής Ένωσης – Φιλελευθέρων. Όταν τη χρονικά εκείνη η τότε πρόεδρος της Βουλής Ρίτα Σίσμουτ καλούσε τον ήδη επί δύο χρόνια πρόεδρο της Νότιας Αφρικής Νέλσον Μαντέλα να μιλήσει στο κοινοβούλιο υπήρχαν ακόμα αμφιβολίες στο σώμα για το πρόσωπό του, θυμάται η γερμανίδα πολιτικός: «Ορισμένοι βουλευτές ήταν επιφυλακτικοί όταν ζήτησα έγκριση του κοινοβουλίου για να προσκληθεί ο Μαντέλα. Ο Νοτιοαφρικανός πρόεδρος ήρθε και μίλησε με ηρεμία και πειθώ. Νομίζω ότι πολλοί από τους βουλευτές επηρεάστηκαν θετικά στη στάση τους απέναντί του».

Επιφυλάξεις και σκεπτικισμός έναντι του Νέλσον Μαντέλα ανήκουν πια στο μακρινό παρελθόν. Ο Μαντέλα είναι εδώ και χρόνια, ακόμα και για εκείνους τους γερμανούς πολιτικούς που είχαν αμφιβολίες, σύμβολο ελευθερίας και ειρηνικής διευθέτησης.

Vera Kern / Στέφανος Γεωργακόπουλος
Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου