FAZ: "Κόκκινο πανί" για τους τούρκους εθνικιστές ο συγγραφέας Ορχάν Παμούκ

Η οικονομική εφημερίδα Handelsblatt παρατηρεί σχετικά με τα γεγονότα στην ιορδανική πρωτεύουσα κατά τα οποία βρήκαν το θάνατο σχεδόν 60 άνθρωποι: Για τους τρομοκράτες η Ιορδανία αποτελούσε εδώ και καιρό δυνητικό στόχο, μιας και η χώρα αυτή «πληροί» όλες τις προϋποθέσεις που την καθιστούν «πηγή προδοσίας» στα μάτια των ισλαμιστών: είναι μια χώρα φιλελεύθερη, κοσμική, ανοιχτή στη Δύση και το σημαντικότερο έχει υπογράψει ήδη από το 1994 συνθήκη ειρήνης με τον παραδοσιακό εχθρό, το Ισραήλ. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της Τετάρτης δεν αποτελούν επομένως έκπληξη. Όσο σκληρές κι αν ήταν όμως δεν θα έχουν τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα καμιά επιρροή στις πολιτικές ισορροπίες στο Αμάν, ούτε καθιστούν πραγματική για τον βασιλιά Αμπντάλα.

Η Frankfurter Allgemeine Zeitung επισημαίνει ότι ο στόχος του Ζαρκάουι είναι να τερματίσει την παρουσία της Δύσης και δη των αμερικανών στην Εγγύς Ανατολή. Και όχι μόνο τη φυσική τους παρουσία, αλλά και την πολιτιστική τους επιρροή. Μακροπρόθεσμος στόχος των τρομοκρατών είναι η δημιουργία ενός μεγάλου αραβικού-μουσουλμανικού κράτους υπό την ηγεσία ενός χαλίφη. Το είχαν προσπαθήσει άλλωστε στο Αφγανιστάν με τη βοήθεια των Ταλιμπάν και του αρχηγό τους Μουλά Ομάρ. Στις φιλοδοξίες αυτές όμως έθεσαν τέρμα οι Αμερικανοί μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Οι ισλαμιστές ξεκινούν τώρα νέα παρόμοια προσπάθεια από το έδαφος του Ιράκ με στόχο την εγκαθίδρυση της «μόνης ισχύουσας ισλαμικής τάξης». Οι ιδέες αυτές κερδίζουν έδαφος στην Υεμένη, το Ριάντ, την Καζαμπλάνκα, την Ινδονησία, αλλά ακόμα και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, καταλήγει η FAZ.

Η Süddeutsche Zeitung σχολιάζει την απόρριψη της προσφυγής τουρκάλας φοιτήτριας στο Ευρωπαϊκό Δικαστηρίο στην υπόθεση της μαντίλας. Οι δικαστές υπογράμμισαν με την απόφασή τους τον διαχωρισμό κράτους και θρησκείας ως θεμελιώδη αρχή ενός δημοκρατικού κράτους. Δεν είναι μόνο οι ισλαμιστές που χρησιμοποιούν την θρησκεία για να πετύχουν πολιτικούς στόχους. Στις ΗΠ για παράδειγμα είναι πλέον συχνό φαινόμενο η θρησκοληψία να υποκαθιστά την πολιτική. Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου υπενθυμίζει επομένως την αξία και τη σημασία ενός κοσμικού κράτους σε μια χώρα όπως η Τουρκία που αποσκοπεί στην ένταξή της στην ΕΕ.

Η Frankfurter Allgemeine Zeitung φιλοξενεί τέλος άρθρο του ανταποκριτή της στην Κων/πολη Ράινερ Χέρμαν για τη δύσκολη σχέση του τουρκικού κράτους με τους διανοούμενους της χώρας: Για μεγάλο χρονικό διάστημα οι διανοούμενοι και κυρίως οι συγγραφείς στην Τουρκία ήταν εκείνοι που μετέτρεπαν σε λόγο τις επιταγές των στρατιωτικών και της γραφειοκρατίας: την ιδεολογία ενός εκ των άνωθεν επιβεβλημένου εκσυγχρονισμού. Όλο και περισσότεροι διανοούμενοι ωστόσο εγκαταλείπουν την προκαθορισμένη από την κεντρική εξουσία τροχιά, διεκδικώντας ελευθερίες, τις οποίες αργά ή γρήγορα το κράτος θα παραχωρήσει αναγκαστικά σε ολόκληρη την κοινωνία. Ιδιαίτερη δυσκολία αντιμετωπίζει ο συγγραφέας Ορχάν Πανούκ, που τιμήθηκε φέτος στην έκθεση βιβλίου της Φρανκφούρτης με το βραβείο ειρήνης των γερμανών εκδοτών. Το εξωτερικό τον επευφημεί και μεταφράζει τα μυθιστορήματά του σε 34 γλώσσες. Στην Τουρκία όμως οι εθνικιστές τον κατηγορούν ως προδότη της πατρίδας. Ο Παμούκ δεν είναι ωστόσο πολιτικός συγγραφέας, αλλά μυθιστοριογράφος. Απλά τον «στενεύουν» οι αντιλήψεις ενός τουρκικού εθνικιστικού κράτους. Δείχνει να του είναι ξένος ο κλασικός εθνικιστικός διαχωρισμός του «εμείς» και «οι άλλοι, οι εχθροί μας». Η αντιπαράθεση με τον τούρκο συγγραφέα Ορχάν Πανούκ μεταβάλλεται σιγά σιγά σε σημαντικό σταθμό στην μεταρρυθμιστική διαδικασία της Τουρκίας. Για τις γνωστές απόψεις του περί αρμενικού και κουρδικού θα πρέπει να λογοδοτήσει τον επόμενο μήνα στα τουρκικά δικαστήρια. Ο Παμούκ τάσσεται υπέρ μιας πλουραλιστικής και φιλελεύθερης Τουρκίας, γεγονός που τον καθιστά κόκκινο πανί για εκείνους που ασπάζονται το τουρκικό κρατικό δόγμα και μάχονται την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας τους.